جراحی بزرگ مؤسسات آموزشی در قالب «تجمیع دانشگاه‌ها»
کلیات طرح ساماندهی آموزش عالی به تصویب ستاد نقشه جامع علمی کشور رسیده، حال عده‌ای می‌پرسند آیا در جریان اجرای این طرح مؤسسات بی‌کیفیت آموزشی ساماندهی می‌شوند؟
طرح ساماندهی آموزش عالی مدتی است که در وزارت علوم در حال پیگیری است و اخیراً ، قائم‌مقام ستاد علم و فناوری شورای عالی انقلاب فرهنگی در این باره گفته کلیات طرح ساماندهی آموزش عالی در ستاد نقشه جامع علمی کشور شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسیده و به وزارت علوم ابلاغ شده است.
در قالب این طرح قرار است تعدادی از مؤسسات و دانشگاه‌های کشور ساماندهی شود. قائم‌مقام ستاد علم و فناوری شورای عالی انقلاب فرهنگی در این باره می‌گوید: درباره تجمیع دانشگاه‌ها و چگونگی آن و اینکه کدام دانشگاه با کدام دانشگاه تجمیع شود در ستاد نقشه جامع علمی کشور تصمیم‌گیری نشد نحوه اجرای طرح به وزارت علوم محول شده است.
بر اساس طرح ساماندهی آموزش عالی تجمیع و مأموریت‌گرا شدن دانشگاه‌ها، رتبه‌بندی دانشگاه‌ها و حتی ساماندهی جذب هیئت علمی دنبال می‌شود.
حال این سؤال مطرح است که این طرح در چه دانشگاه‌ها و مراکزی قرار است اجرایی شود. به گفته رئیس‌هیئت عالی جذب شورای عالی انقلاب فرهنگی؛ بر اساس سند آمایش آموزش عالی، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و دانشگاه آزاد اسلامی مجری این طرح هستند.
وی می‌گوید: هدف از این طرح، منحل کردن دانشگاه‌ها نیست بلکه برخی از دانشگاه‌ها با یکدیگر ادغام می‌شوند.
در این میان اختلاف‌نظرهایی درباره تعداد دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی از سوی مسئولان به چشم می‌خورد که جای بسی تعجب دارد.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی می‌گوید مقرر شده که با تجمیع واحدهای آموزشی که استانداردهای لازم را ندارند، تعداد دانشگاه‌ها در کشور به ۴۴ دانشگاه جامع برسد.
در حالی که مشاور و نماینده ویژه وزیر علوم در طرح ساماندهی مؤسسات آموزش عالی آمار دانشگاه‌ها و مؤسسات می‌گوید: بعد از تجمیع و ادغام، ۲۹ دانشگاه مستقل و ۴۲ مؤسسه خواهیم داشت.
پیش از این وزیر علوم گفته بود: تعداد دانشگاه‌ها از حدود ۸۸ به حدود ۴۳ یا ۴۴ می‌رسد. البته وی درباره چگونگی این ادغام گفته بود: این امر در قالب ایجاد شبکه است و دانشگاه‌های کوچک کنار هم قرار می‌گیرند و یک دانشگاه بزرگ‌تر به وجود می‌آید.
یکی از مناقشات مهم در این طرح‌ها مربوط به مؤسسات بی‌کیفیتی است که دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی از آنها یاد می‌کند. در میان دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی بیشترین گلایه دانشجویان مربوط به مؤسسات غیرانتفاعی است. چرا که این مؤسسات نتوانسته‌اند انتظارات دانشجویان و اساتید را برآورده کنند. البته اکنون حدود ۳۱۰ موسسه غیرانتفاعی در کشور مشغول به فعالیت است و هنوز مشخص نیست که با اجرای طرح ساماندهی تعداد مؤسسات چقدر خواهد شد.
آن‌طور که رئیس‌اتحادیه مؤسسات غیرانتفاعی می‌گوید تجمیع مؤسسات به‌صورت داوطلبانه (نه اجباری) صورت می‌گیرد. البته مدیرکل دفتر آموزش عالی غیردولتی معتقد است که با وجود مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی ساماندهی مؤسسات را می‌توان پیگیری کرد. وی درباره مشکل حقوقی ادغام مؤسسات غیرانتفاعی گفته بود آیین‌نامه تجمیع مؤسسات غیرانتفاعی را تدوین کرده‌ایم که در این آیین‌نامه چگونگی تجمیع مؤسسات ثبت‌شده و مؤسساتی که ثبت نشده‌اند، آورده شده است.
با این حال به نظر می‌رسد که این طرح برای اجرا با دشواری‌هایی همراه باشد آن چنانکه نماینده ویژه وزیر علوم در اجرای این طرح از آن سخن گفته بود. قطعاً برای جراحی هر سیستمی سختی‌هایی وجود دارد که البته با پشت سر گذاشتن آنها و اجرای درست می‌توان منتظر نتایج امیدوارکننده برای کشور بود.