با تقوا، هیچ عملی کم نیست
عَن اَبی‌عَبدِاللهِ جَعفَرِ بنِ مُحَمَّدٍ(سَلامُ‌اللهِ‌عَلَیهِما) قالَ: قالَ اَمیرُالمُؤمِنینَ عَلیُّ بنُ اَبی‌طالِبٍ(ع): لایَقِلُّ مَعَ التَّقوى عَمَلٌ وَ کَیفَ یَقِلُّ ما یُتَقَبَّل.(۱)؛ امام صادق(ع) به نقل از امام علی(ع) فرمود: هیچ عملی که همراه تقوا باشد اندک نیست و چگونه کم حساب می‌شود آن عملی که مورد قبول پروردگار است؟
* * *
- لا یَقِلُّ مَعَ التَّقوى عَمَل،
وقتی شما تقوا دارید و متّقی هستید، هیچ عمل خیری که از شما صادر شود کم نیست. ولو یک صلوات بفرستید، یک سبحان‌الله بگویید، یک صدقه‌ای بدهید، یک صله‌ رحمی ‌بکنید، هر کاری که بکنید، وقتی دارای تقوا هستید، آن عمل، عمل کوچکی دیگر نیست. خاصیّت تقوا این است. تقوا مثل روحی است که در جسمِ اعمال نیک و خیرِ انسان وارد می‌شود و به آنها حیات می‌بخشد، ارزش می‌بخشد، عُلو می‌بخشد.
- و کَیفَ یَقِلُّ ما یُتَقَبَّل،
جالب این است که این بزرگوار بعد از آنکه این حقیقت را بیان می‌کنند، یک استدلالی هم در ذیلش ذکر می‌کنند و آن این است که می‌فرمایند: چطور کم حساب می‌شود آن عملی که مورد قبول پروردگار است: اِنَّما یَتَقَبَّلُ اللهُ مِنَ المُتَّقین؛(۲)؛ (خدا فقط از تقواپیشگان مىپذیرد)  وقتی شما تقوا دارید، هر عملی که انجام بدهید مورد قبول است و وقتی که عملی مورد قبول ذات مقدّس پروردگار قرار گرفت، دیگر این عمل کم نیست؛ هرچه باشد. همین‌قدر که عمل انسان مشرّف به قبول باری‌تعالی شد، ارزش پیدا می‌کند، عُلو پیدا می‌کند. لذا می‌فرماید که با تقوا هیچ عملی کم نیست. بله، اگر تقوا نباشد، آن وقت قبول و عدم قبول عمل یک مشکل‌ بزرگی برای انسان است. گاهی انسان عملی را انجام می‌دهد، زحمتِ آن را هم متحمّل می‌شود، لکن مورد قبول قرار نمی‌گیرد. در روایت داریم که بعضی هستند که شب پا می‌شوند نماز هم می‌خوانند، امّا جز بیداری هیچ عایدی‌ای برای آنها در این کار وجود ندارد؛ عایدیِ او فقط همین بیدار شدن و خوابِ انسان ناقص شدن و خراب شدن است؛ یعنی قبول نمی‌شود. حالا یا این است که قبول نشدن خدای نکرده به‌خاطر یک عمل حرامی ‌است که آن عبارت است از ریا - چون ریا علاوه ‌بر اینکه مُبطلِ عمل است، خودش هم حرام است؛ ریا نوعی شرک است- یا به‌خاطر این است که نه، ریا و عمل حرامی‌ وجود ندارد، [فقط] توجّه ندارد؛ بی‌هوا همین‌طور پا می‌شود مثلاً یک نمازی می‌خواند، بدون توجّه، بدون خشوع، بدون ذکر؛ فایده‌ای ندارد. بنابر‌این، تقوا اگر بود، این تأمین‌ شده است.
شرح حدیث در ابتدای درس خارج فقه، 24/7/96
 - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
۱) امالی طوسی، مجلس دوّم، ص ۶۱؛
۲) مائده، بخشی از آیه‌ ۲۷.
* پايگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار رهبر معظم انقلاب