گروه گزارش

این روزها به هر پنجره‌ای چشم بدوزی، چشم‌های خانه‌نشینی را پشت آن می‌بینی. قرنطینه و پایبندی به آن یکی از راه‌های تاثیرگذار در کاهش آمار تلفات کرونا در دنیای امروز است. با این حال قرنطینه مشکلات خاص خود را دارد، از فشارهای روحی گرفته تا مصائب اقتصادی و...
اما اولا این مشکلات برای مردم نقطه‌ای خاص در کره خاکی نیست. جهان امروز در رویارویی با کرونا همواره تنش‌های اقتصادی گستره‌ای را تجربه می‌کند. حتی در کشورهای اروپایی و آمریکایی هم بیکاری ناشی از کرونا و مشکلات معیشتی تیتر یک بیشتر رسانه‌هاست.
در ثانی افسردگی‌های ناشی از فراگیری کرونا نیز در همه جا محسوس است.
براستی برای غلبه بر دست کم مشکلات روحی کرونا و‌گریز از افسردگی‌ها و کلافگی قرنطینه چه باید کرد؟
یکی از راه‌های توصیه شده صبر و توکل است، آنچنان‌که در فرهنگ ایرانی- اسلامی ما هم در مواقع مصیبت به مقوله صبر، توکل و دعا تاکید فراوان شده است.
رهبر معظم انقلاب بر مقوله صبر، توکل و دعا برای برون رفت از فشارهای روحی کرونا بسیار تاکید دارند. ایشان بر ضرورت دعا برای حل مشکلات کشور تأکید کردند و همگان به ویژه جوانان را به دعا و توسل عمومی به درگاه خداوند متعال برای دفع بلا فراخواندند.
از جمله ادعیه‌ای که رهبر معظم انقلاب پیش از این و در ایام شیوع ویروس کرونا به اهمیت آن‌اشاره و بر ضرورت استفاده از آن برای خروج از بحران‌های مختلف کشور‌اشاره داشتند، دعای هفتم صحیفه سجادیه بوده است. ایشان فرموده‌اند:«من توصیه می‌کنم دعای هفتم صحیفه‌ سجّادیّه را که در مفاتیح هم هست، این دعا: یَا مَن‌ تُحَلُّ بِهِ‌ عُقَدُ الْمَکَارِهِ وَ یَا مَنْ یُفثَأُ بِهِ حَدُّ الشَّدَائِد؛ این دعا، دعای خیلی خوبی است، خوش‌مضمونی است، با توجّه به معنا این دعا را بخوانند و با این الفاظ زیبا از خدای متعال بخواهند.»
مورد دوم اهتمام دولت برای رفع مشکلات اقتصادی مردم با نظارت بر بازار و اعمال بسته‌های معیشتی است. ضمن اینکه صبر و قناعت در این ایام می‌تواند بسیار راه‌گشا باشد.
دعای هفتم صحیفه سجادیه،
راهی مطمئن برای طلب رفع گرفتاری
در روزهایی که کروناویروس سایه‌انداخته و مردم این روزها در تب و نگرانی این بیماری با دغدغه‌ها و نگرانی‌های زیادی مواجه هستند، علما و مراجع تقلید ضمن تأکید بر رعایت هشدارها و دستورالعمل‌های بهداشتی بر توکل به خدا و توسل به حضرات معصومین‌(ع)، قرائت قرآن و خواندن دعا برای رفع این بیماری و رسیدن جامعه به آرامش روحی و روانی سفارش کردند.
رهبر معظم انقلاب می‌فرمایند: «به دعای برخاسته از دل پاک و صاف جوانان و افراد پرهیزگار برای دفع بلاهای بزرگ بسیار امیدوارم، چرا که توسل به درگاه خداوند و طلب شفاعت از نبی مکرم اسلام و ائمه بزرگوار می‌تواند بسیاری از مشکلات را برطرف کند.» رهبر انقلاب در ادامه با‌اشاره به اینکه دعای هفتم صحیفه سجادیه دعای بسیار خوب و خوش مضمونی است که می‌توان با این الفاظ زیبا و با توجه به معانی آن با پروردگار سخن گفت، بر خواندن این دعا در شرایط امروز تأکید کردند.
برای آشنایی با محتوا و اهمیت این دعای امام سجاد‌(ع) به سراغ حجت‌الاسلام محمدرضا اعوانی پژوهشگر صحیفه سجادیه رفتیم و با وی گفت وگویی انجام دادیم.
از وی سؤال می‌کنم: «دعای هفتم صحیفه سجادیه چه ویژگی‌هایی دارد که رهبر انقلاب بر خواندن آن در شرایط فعلی کشور تأکید کردند؟»وی پاسخ می‌دهد: «این روزها کشور ما مانند بسیاری از کشورهای جهان با ویروس کرونا درگیر است و در این مدت توصیه‌های بهداشتی و معنوی مختلفی برای گذر از این بیماری در رسانه‌ها مطرح شده است. رهبر معظم انقلاب درخصوص این بیماری ضمن تأکید بر رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی، بر موضوع دعا و توکل تأکید کردند که باید جدی گرفته شود.
امیرالمؤمنین‌(ع) در خطبه 227 نهج‌البلاغه می‌فرمایند: «بار الها! اولیاء تو چنان هستند که اگر باران مصائب بر سرشان ببارد به پناه جستن از تو روی آرند زیرا می‌دانند که زمام همه کارها به دست توست و هر چه شود به مشیت و قضای توست.» مرحوم کلینی در باب الهام الدعای اصول کافی روایتی از امام صادق‌(ع) نقل می‌کند که ایشان خطاب به شاگردانشان فرمودند: «زمانی که به شما الهام شود در بلا و گرفتاری دعا کنید، به یقین بدانید بلا کوتاه مدت است و با سرعت رفع می‌شود.»
سؤالی مطرح می‌شود که چگونه در محضر خدا دعا کنیم تا گرفتاری از ما رفع شود؟ این پژوهشگر پاسخ می‌گوید: «رهبر معظم انقلاب به عنوان کسی که در رأس نظام اسلامی هستند، حکیمانه ما را به خواندن دعایی که ولی خدا در اوج معرفت بیان کرده سفارش می‌کنند؛ چرا که امام سجاد‌(ع) بلد راه هستند و با معرفت در درگاه الهی به دعا و تضرع می‌پردازند و ما با تأسی از ایشان می‌توانیم در محضر خدای متعال حاضر شده و برای رفع مشکلات و گرفتاری‌ها دعا کنیم.»
کرونا را با اجرای قرنطینه هوشمند کنترل کنیم
«پس از اجرای طرح قرنطینه هوشمند همکاران اپیدمیولوژیست می‌توانند اعلام کنند کجا را و به چه مدتی باید ببندیم؟ اصرار بر تعطیلی عمده گران‌ترین روش برای کنترل بیماری است و هرگز امکان استمرار برای آن وجود ندارد، بلکه تنها فرصتی فراهم می‌کند تا نظام سلامت به وظایف خود عمل کند.»
دکتراسماعیل اکبری مشاورعالی وزارت بهداشت ضمن بیان مطلب بالا، توضیح می‌دهد: «در قرنطینه هوشمند افراد در تماس با بیماران هم باید تا مشخص شدن آزمایش خود در قرنطینه بمانند و از تماس با آنها در این مدت به شدت خودداری شود. قرنطینه هوشمند به عنوان یک راهکار اساسی برای کنترل و مهار بیماری کرونا در برخی کشورها به کار گرفته شده و موفقیت‌های خوبی برای این کشورها به ارمغان آورد، ما هم می‌توانیم از این تجربیات برای در بند کشیدن این ویروس بهره بگیریم. به نظر می‌رسد با راه‌اندازی طرح قرنطینه هوشمند بتوانیم بر این بیماری سرکش، فائق بیاییم.
برخی کشورها با انجام آزمایش وسیع، شناسایی و ردیابی به موقع بیماران و افراد در تماس با آنها و قرنطینه افراد مشکوک، دست از اعمال محدودیت‌های گسترده کشیدید.»
وی در ادامه می‌گوید: «انسان‌های مبتلا به سه گروه، شامل بیماران نیازمند مراقبت در بیمارستان، بیماران نیازمند مراقبت سرپایی و بیماران بدون علامت تقسیم می‌شوند.
هر سه گروه چه در خانه، خیابان و چه در بیمارستان، حاملین ویروس و عاملین انتشار آن بوده و این سه گروه به عنوان عامل و نماد انتشار ویروس، گروه اصلی هدف نظام سلامت هستند.»
مشاورعالی وزیر بهداشت در ادامه می‌گوید: «شناسایی زودرس همه مبتلایان و پاسخ سریع به آنها، اهداف اصلی نظام سلامت است.
برای هدف اول، از هر چه در اختیار داریم استفاده می‌کنیم، استاندارد امروز استفاده از کیت‌های PCR است، اما مسئولین حوزه سلامت هرگز نباید منتظر لوازم تسهیل‌گر باشند و پاسخ سریع را لحظه‌ای به عقب بیاندازند.
به خاطر داشته باشیم که در چهار روز اول ابتلا بین ۱۰۰-۸۰ درصد تست‌ها منفی کاذب هستند و پس از آن احتمال مثبت شدن بیشتر می‌شود و روز هشتم تا دهم به ۱۰۰-۸۰ درصد می‌رسد و از آن به بعد باز هم کاهش می‌یابد، به طور خلاصه قریب ۳۸ درصد موارد تست‌ها PCR منفی کاذب هستند آن هم در شرایطی که نمونه‌گیری درست و علمی و انجام تست نیز با شاخص‌های علمی انجام شده باشد.  
به هر حال نظام سلامت با مدیریت سردمداران خط مقدم باید کشف زودرس همه مبتلایان (TED) را چه با نشانه‌های بالینی یا روش‌های اپیدمیولوژیک و چه با استفاده از کیت‌های تشخیص و غیره انجام دهند.»
قرنطینه‌های منطقه‌ای باید ایجاد شود
دکتراسماعیل اکبری مشاورعالی وزارت بهداشت توضیح می‌دهد: «از واجبات ایجاد قرنطینه‌های منطقه‌ای برای خدمت به این افراد طی دوره ایزولاسیون است. مولفه‌های این مراکز با راه‌اندازی بیمارستان صحرایی متفاوت است و باید از هتل‌ها، مدارس، اردوگاه‌ها و... استفاده شود هرچه تاخیر در این امر سبب انتشار بیشتر ویروس می‌شود.
هدف ایزوله کردن فرد است که اگر امکان آن در منزل وجود دارد با شاخص‌های روشن وزارت بهداشت بلامانع است وگرنه حتما باید در محلی مناسب قرنطینه شوند.
آنهایی که در منزل هستند باید به نحوی مراقبت شوند که حتی برای تهیه مایحتاج ضروری از منزل خارج نشوند تا دوره قرنطینه را به طور کامل طی کنند.
معمولا بدحال‌ترین افراد در بیمارستان بستری هستند، غیر از درمان، مراقبت و ردیابی ویروس، هرگز نباید به یک فرد آلوده‌کننده تبدیل شوند، بدین معنی که هرگز نباید اجازه دهیم این بیمارستان‌ها «همراه» داشته باشند. یعنی کسانی وظیفه مراقبت از این فرد را به عهده بگیرند و سپس به جامعه برگردند.»
وی با استناد به آمار موجود می‌گوید: «آنچه گفتم را در قالب اعدادی که امروز در کشور اعلام می‌شود، ذکر می‌کنم، روزانه حدود ۱۰ هزار نفر بیمار با تست تشخیصی PCR کشف می‌کنیم که اگر ضریب منفی کاذب را در نظر بگیرید، عدد تغییر می‌کند.  
روزانه حدود سه هزار نفر را در بیمارستان بستری می‌کنیم و روزانه حدود هفت هزار نفر را به قرنطینه خانگی می‌فرستیم. به عبارتی روزانه از حال هفتاد هزار نفر (افراد در تماس نزدیک) بی‌خبریم یا در زیر چتر ما نیستند و روزانه حدود چهارصد هزار نفر را اصلا نه تست و نه پیگیری می‌کنیم. این عدد تقریبی است، اما در ویتنام و کره جنوبی حدود ۶ برابر گروه در تماس نزدیک بوده است.»
خانه‌نشینی و دو خطر پنهان کرونا
تغذیه نامناسب و کم تحرکی دو خطری است که در دوران شیوع ویروس کرونا به دلیل خانه‌نشینی، افراد مختلف را تهدید می‌کند و می‌تواند سر منشاء بسیاری از مشکلات سلامتی باشد.
پاندمی کووید۱۹ از زمان پیدایش، چالش‌های زیادی را پیش روی جوامع قرارداده است و تغییر شرایط زندگی و فاصله گذاری اجتماعی، مشکلات روحی- روانی ناشی از استرس بیماری، تعطیلی مدارس، دانشگاه‌ها، مراکز ورزشی و تفریحی تاثیرات مهمی در زندگی انسان داشته‌اند.
سالم نبودن سبک زندگی، زمینه بیماری‌های متعددی مانند چاقی، دیابت، افزایش فشار خون و بیماری‌های دیگری را فراهم می‌کند که در ابتلای شدید‌تر به بیماری کووید ۱۹ تاثیر دارند و باید بدانیم که سبک زندگی جنبه‌های مختلفی دارد که در این بین باید به موارد مهمی نظیر تغذیه، فعالیت فیزیکی، بهداشت فردی، الگوی خواب، پرهیز از مصرف دخانیات، روابط دوستانه و خانوادگی مناسب‌اشاره کرد.
زنان نه تنها برای خود بلکه برای کل افراد خانواده، تعیین‌کننده الگوی تغذیه هستند و تغذیه سالم در واقع عادات غذایی را شامل می‌شود که بتواند درمجموع املاح، ویتامین، پروتئین وسایر نیازهای بدن را تامین کند.
سودابه تفرشی یک متخصص تغذیه برایمان توضیح می‌دهد: «برنامه غذایی سالم، برنامه‌ای است که بخشی از مواد نظیر نان و غلات، میوه‌ها و سبزیجات، شیر و لبنیات، گوشت و تخم مرغ و حبوبات و نیز چربی‌ها با رعایت نسبت مناسب توسط هر فرد در آن یافت می‌شود.
نوشیدن آب کافی روزانه (۸ لیوان در روز)، استفاده از شیر و لبنیات کم چرب (حداقل روزانه ۲ لیوان شیر)، مصرف ماهی حداقل دو بار درهفته، پرهیز از مواد غذایی سرخ شده و فست فودها و نوشابه‌های گازدار، استفاده از روغن مایع گیاهی و گنجاندن انواع آجیل و مغزهای بی‌نمک مواردی است که برای داشتن تغذیه سالم باید در نظر گرفته شود.»
محمد حمید زاده کارشناس تربیت بدنی نیز توضیح می‌دهد: «در زمان فاصله گذاری اجتماعی، فعالیت بدنی از اهمیت زیادی برخوردار است و این یک واقعیت تلخ است که در دوران پاندمی بیماری‌ها مجبوریم در خانه بمانیم تا خود را از ویروس در امان نگاه داریم. در این حالت بسیاری از فعالیت‌هایی که تاکنون انجام می‌داده‌ایم مانند فعالیت‌های ورزشی و تفریحی و معاشرت‌های خانوادگی و دوستانه محروم می‌شویم و به برنامه‌هایی روی می‌آوریم که کمترین فعالیت جسمانی را همراه دارد مانند تماشای تلویزیون، گشت و گذار در شبکه‌های اجتماعی، کتاب خوانی و...که اگر به همه ابعاد سلامت خود فکر نکنیم، ممکن است در دوران خانه‌نشینی مبتلا به اختلال مهم کم تحرکی شویم که می‌تواند سر منشأ بسیاری از مشکلات سلامتی باشد. حتی تنها چند دقیقه فعالیت در ساعت می‌تواند اثرات مخرب نشستن طولانی مدت را خنثی کند و نباید در دوران کرونا ورزش و فعالیت بدنی را به فراموشی بسپاریم.»