فلسفه سختی‌ها و فتنه‌ها (زلال بصیرت)
فتنه و مشتقات آن، در معاني متعددي به كار رفته اند، فتنه در اصطلاح عبارت است از یک پدیده اجتماعی که در آن – دست كم – دو عامل لحاظ می‌شود؛ يك عامل سختي و گرفتاري و معذب شدن و ديگري عامل پنهان كاري؛ در واقع كساني فريبكاري كرده و ديگران را فريب مي دهند و اين فريب سبب ايجاد گرفتاري هاي دنيوي يا اخروي براي ديگران مي شود.
اراده الهي بر اين تعلق گرفته كه انسان بتواند با اختيار و قدرت انتخاب خويش، سرنوشتش را رقم بزند و لذا تكليف براي انسان معنا مي يابد؛ خداوند به وي عقل داد و انبياء الهي و وحي را فرستاد تا انسان با آگاهي از راه صحيح، بتواند هر راهي را كه خواست انتخاب كند.
برخي انتخاب‌ها، فردي است و آثارش تنها فرد را در بر مي‌گيرد و گاه انتخاب‌ها، اجتماعي است كه آثار آن، جامعه را نيز فرا مي‌گيرد. خداوند به انسان اين قدرت را داده است كه بتواند با برخي تصميم‌ها، در سرنوشت ديگران، حتي ميلياردها انسان در طول هزاران سال اثر بگذارد؛ لذا پيامبر (صلی الله علیه و آله) عملي را انجام داد كه تا كنون در بيش از 1400 سال، سرنوشت ميلياردها نفر از مردم را تحت تأثير قرار داده و در آينده هم قرار خواهد داد؛ در مقابل هم افرادي مي توانند با تصميمات و اقداماتي زمينه گمراهي و انحراف افراد بسياري را فراهم كنند. کسانی که با رفتارهای پیچیده فریبکارانه، سبب انحراف ديگران از مسير صحيح مي شوند، فتنه‌گر نام دارند و رفتاري كه انجام مي دهند، فتنه نامیده می‌شود.
حرکت امام خمینی، زمینه‌ساز هدایت انسانها
خداند متعال به وسيله حضرت امام (ره) و يارانش، زمينه هدايتي را براي ميليون‌ها انسان فراهم كرد كه در طول تاريخ اسلام، كم نظيربلكه بي نظير بود؛ بقدري بركات داشت كه حتي بيان بركات آن در چند جلسه سخنراني ميسر نيست.
سنت الهي بر اين است كه در مقابل هر مسير صحيحي، دشمنان و شياطيني نيز قرار مي دهد تا زمينه انتخاب براي انسان مهيا شود؛ البته طبق سنت الهي اگر زماني بقدري عوامل شر در جامعه‌اي گسترش پيدا كند كه انتخاب راه صحيح ناممكن شود و حتي سبب گمراهي صالحين نيز بشود، خداوند عذاب خود را بر آن گناهكاران نازل خواهد كرد تا زمينه انتخاب و تعادل لازم براي انتخاب مسير صحيح يا باطل ميسر شود.
امام (ره) با حركت خود، آنچنان زمینه هدایت را برای انسانها در این کشور فراهم کرد که موج آن کشورهای همسایه و کشورهای دور دست را نيز فراهم كرد. اما طبق سنت الهي، شياطيني نيز در مقابل وجود خواهند داشت؛ حتي عده‌اي از خون شهدا، تنها براي جيبشان بهره مي‌گرفتند و چه بسا حالا هم باشند. لذا هميشه دو طرف عوامل خير و هدايت و عوامل گمراهي وجود دارند تا زمينه انتخاب براي افراد فراهم شود.
عقل، شناخت نفس، هدايت انبياء و عوامل اجتماعي سازنده از عوامل خير است كه زمينه هدايت را فراهم مي كنند.خداوند فياض است و مي خواهد افرادي، لياقت بالاترين فيوضات را كسب كنند و بالاترين فيض الهي، به وسيله رفتارهاي اختياري حاصل مي شود.
هدف خداوند از بروز سختی‌ها
ارزش عمل خالصي كه با سختي و مشقت همراه باشد، بيشتر است،اینکه خدا برای مؤمنین روزهای سختی پیش می‌آورد، نه به خاطر بخل خداوند، بلكه براي ارزشمند شدن كار مؤمنين و كسب لياقت بيشتر براي دريافت فيض الهي است. لذا سختي كار سيدالشهدا (ع) بسيار زياد بود، اما چنان ارزشي در نظرخداوند دارد كه حتي ديگران به واسطه‌اشك ريختن بر آنها، سعادتمند مي شوند.
سرّ اینکه خدا تقدیری فرموده که سختی‌هایی پیش بیاید و کسانی مقاومت، فداکاری و جانفشانی کنند، براي كسب ظرفيت و لياقت بيشتر است.لذا نبايد گمان كرد كه فتنه‌ها، به صورت اتفاقي واقع شده و خداوند آنها را اراده نكرده و به تعبير عوامانه از دست خداوند بيرون رفته است، بلكه خداوند مي‌خواست زمينه انتخاب فراهم شود؛ وگرنه خداوند مي‌توانست اراده كند كه اصلا فتنه‌اي واقع نشود؛ اما در این صورت، استعدادها و ظرفيت‌ها شكوفا نمي شد و كسي به فيوضات والاي الهي نمي رسيد.
فتنه هايي كه با دين سر و كار دارد، بسيار مهم‌تر است،هر چند اگر فتنه اي، تنها سبب شود كه مالي از انسان سلب شود، امري نامطلوب و سبب تأثر آدمي مي شود، اما این فتنه قابل مقايسه با فتنه‌اي كه با دين سر و كار دارد، نيست؛ چون مال نهايتا تا دم قبر با آدمي است؛ اما تأثير دين بي نهايت است.
بايد به تدبير خدا حسن ظن داشت و نبايد با وقوع فتنه‌ها گمان كرد كه خدا و امام زمان(عج)، ما را رهاكرده اند؛ بلكه مي خواهند در شرايطي قرار بگيريم كه بتوانيم ترقي كنيم؛ ترقي و پيشرفتي كه اثر آن بي نهايت است.
بیانات آيت‌الله مصباح يزدي (دام ظله) در همایش نقش خواص در حوادث فتنه گونه زمان؛ مشهد؛16/10/95
زلال بصیرت هر دو هفته یک بار روزهای یک شنبه منتشر می‌شود.