گرانی­‌های اخیر در حوزه کالاهای اساسی، از برنج و روغن گرفته تا مرغ و گوشت یا حتی گوجه فرنگی و پیاز این پرسش را به­‌وجود آورد که دلیل اصلی این افزایش قیمت‌ها چه چیزی است؟ از طرفی مسئولان اعتقاد داشتند هیچ کمبودی در کالاها وجود ندارد، و از طرف دیگر تغییری در جهت کاهش قیمت‌ها یا افزایش عرضه صورت نمی‌گرفت، ضمن اینکه این تغییرات قیمتی ربطی به تحریم‌ها نداشت و تنها یک عزم داخلی برای حل و فصل آن لازم بود.
در همین زمینه، رهبر معظم انقلاب در سخنرانی 17 ربیع‌­الاول خود فرمودند: «خیلی از مشکلات کنونیِ ما ربطی هم به تحریم و مانند این چیزها ندارد؛ مربوط به خود ما است، مربوط به ناهماهنگی‌ها است. این گرانی‌های اخیر واقعاًً توجیه ندارد؛ بسیاری از این گرانی‌های اخیر واقعاًً توجیه ندارد؛ باید علاج بشود و قابل علاج است؛ بایستی مسئولین با هماهنگی علاج کنند. شما نگاه که می‌کنید، گرانی از گوشت قرمز و گوشت مرغ و گوجه فرنگی بگیرید تا پوشک بچّه [وجود دارد]؛ خب گرانی‌های این‌ها، گرانی‌های بی‌دلیلی است، هیچ استدلالی پشت این گرانی‌ها وجود ندارد؛ و جنس هم هست؛ هم وزارت صمت، هم مسئولین تعزیرات، هم بسیج، هم بعضی از دستگاه‌های دیگری که مرتبط با قضیّه هستند، [مثل] گمرک و دیگران، با همدیگر همکاری کنند و این مشکل را از جلوی پای مردم بردارند؛ همه‌ اینها قابل کنترل است.»
در پی این اظهارات، از یکسو، فرمانده ‌کل سپاه پاسداران خبر از راه‌اندازی «قرارگاه 17ربیع» برای مقابله با گرانفروشی داد و از سوی دیگر، جمعی از وزرای دولت و مسئولان اجرایی و قضایی جلسه‌ای فوق‌العاده تشکیل دادند و تصمیماتی در جهت‌ ترخیص کالا از گمرکات گرفتند. رزم‌حسینی، وزیر صمت نیز به منظور بازدید میدانی از روند‌ترخیص کالاهای اساسی از گمرکات و بنادر، عصر جمعه به استان هرمزگان سفر کرد. وی طی این بازدید با حضور در سرویس واردات گمرک شهید رجایی با صاحبان کالا و حق‌العمل‌کاران به گفت‌وگو پرداخت و از مسایل و مشکلات آن‌ها در حوزه‌های مختلف مربوط به‌ترخیص کالا مطلع شد. وی همچنین از اسکله بندر شهید رجایی و وضعیت دپوی کالا بازدید به‌عمل آورد و سپس‌ در نشستی با حضور ناظر گمرکات استان هرمزگان به بررسی موانع بر سر راه‌ترخیص کالاهای اساسی  پرداخت.
نتیجه مثبت حضور میدانی وزیر
 در گمرک
وزیر صمت پس از این بازدید میدانی در یک برنامه تلویزیونی اظهار داشت: ۱.۲ میلیون تن کالا (طی 10روز اخیر) از گمرک‌های کشور ‌ترخیص شد، این میزان کالای‌ ترخیص شده از مجموعه ۸.۳ میلیون تن کالاهای رسوبی مانده در گمرک‌ها بوده که ۴.۳ میلیون تن آن کالاهای اساسی و چهار میلیون تن دیگر مواد اولیه کارخانه‌ها بوده است.
وی با‌ اشاره به تعامل مثبت گمرک، بانک مرکزی، وزارت جهاد کشاورزی، وزارت صمت، دادستانی کشور و دستگاه قضا برای ‌ترخیص کالا افزود: کالاهای‌ترخیص شده به تدریج وارد شبکه توزیع خواهد شد و ظرف هفته‌های آینده تأثیر خود را بر بازار می‌گذارد.
به گزارش خبرگزاری ایسنا، وزیر صمت همچنین از‌ ترخیص ۳۵ هزار تن برنج‌های مانده در گمرک­‌های کشور خبر داد و گفت: این میزان از برنج نیز به بازار عرضه خواهد شد و تأثیر خود را به زودی بر بازار خواهد گذاشت.
گام‌های ارزی
البته ظاهرا تاکنون مهم‌ترین مشکل‌ترخیص کالاها‌، بحث تخصیص ارز بوده که از چند روز پیش مقرر شد بانک مرکزی تامین ارز‌ترجیحی کالاهای اساسی فاقد اسناد مالکیت را با اولویت اعلامی‌وزارت صمت انجام دهد، همچنین مقرر شد بانک مرکزی نسبت به صدور اعلامیه تامین ارز برای کالاهای اساسی اعتباری با تعهد سه ماهه از زمان ‌ترخیص کالا از گمرک (جهت تامین ارز‌ ترجیحی) اقدام کند.
از سوی دیگر کالاهای اساسی و کالاهای ضروری مورد نیاز واحدهای تولیدی با تشخیص و اعلام وزارت صمت (دارای قبض انبار تا ۱۰ آبان‌ماه ۹۹)، بدون الزام به کدرهگیری بانک مرکزی، از گمرک‌ها ترخیص شوند؛ به‌گونه‌ای که از تاریخ ۱۰ آبان به بعد واردکنندگان بتوانند از رویه‌های بانکی (ارز نیما)، واردات در مقابل صادرات (خود و غیر)، برای پروانه‌های صادراتی سال ۱۳۹۸ به بعد، ارز‌ اشخاص، از طریق سامانه جامع تجارت (کنترل توسط صمت و بانک مرکزی) استفاده کنند. به عبارتی واردکننده می‌تواند کالا را بدون پرداخت ارز در زمان‌ ترخیص وارد کشور کند و پس از آن سه ماه مهلت خواهد داشت تا ارز کالای مذکور را پرداخت کند.
مقابله با سودجویان و متخلفان
ضروری است
هرچند اقدامات صورت گرفته در حوزه‌ ترخیص کالاها اثرگذار بوده و قابل تقدیر است، اما نباید از یاد برد که هنوز بیش از هفت میلیون تن کالا در گمرک وجود دارد که ‌ترخیص آنها ضروری است و نیازمند ادامه همین روحیه همکاری جمعی میان قوای سه‌گانه است. در عین حال برای مردم این سؤال هست که اگر امکان‌ترخیص بیش از یک میلیون تن کالا در یک بازه زمانی کوتاه‌مدت وجود دارد چرا مسئولان تا پیش از اینکه بازار آشفته شود نسبت به‌ترخیص این کالاها اقدام نکردند؟چرا اجازه دادند قیمت بسیاری از کالاهای مورد نیاز مردم بیش از 100 درصد گران شود و بعد از آن در پی راه‌حل رفتند؟
در همین حال شنیده شده برخی افراد سودجو با هدف افزایش قیمت کالایشان تمایل چندانی برای ‌ترخیص کالا ندارند و یا برخی واردکنندگان پس از‌ ترخیص کالاها آنها را در انبارهایی احتکار می‌کنند تا به چند برابر قیمت بفروشند. اگر این ماجراها صحت داشته باشد که گویا دارد  انتظار عمومی از مسئولان ذی‌ربط اعم از اجرایی، قضایی و نظارتی برخورد جدی با متخلفان است خصوصاً که حالا قرارگاه 17ربیع برای مقابله با گرانی‌ها تشکیل شده است. در همین رابطه حجت‌ا... عبدالملکی، کارشناس اقتصادی در فضای مجازی نوشت: «تشکیل قرارگاه ۱۷ ربیع ابتکار خوبی از طرف سپاه برای مقابله با گرانی‌های غیرمنطقی بود. پیشنهاد می‌کنم این قرارگاه تمرکز کند بر: 1- کشف و گشایش انبارهای مخفی. 2- رفع موانع ‌ترخیص کالا از گمرک. در این مسیر هرچه متخلف و مجرم در هر سطحی کشف کرد به قوه قضائیه معرفی کند و به کسی رحم نکند.»
در واقع، سفره مردم را نباید با اهمال‌کاری و سوءتدبیر بیش از این کوچک کرد ضمن اینکه هفت میلیون تن کالای باقی مانده رقم کمی ‌نیست و چه بسا ‌ترخیص آنها بسیاری از مشکلات تولید کالا را در کشور برطرف می‌کند بنابراین نباید این اقدام  معطل بوروکراسی‌های اداری و پیچ و خم‌های زائد یا سوءمدیریت‌ها شود. اگر می‌توان با تدابیری از جمله‌ ترخیص کالا بدون تخصیص ارز اقدام کرد این کار هرچه سریع‌تر انجام شود هرچند باید مراقب معایب احتمالی این کار از جمله فشار به بازار ارز بود تا خدای ناکرده این مسئله بهانه‌ای برای گرانی دوباره ارز نشود.
از طرف دیگر، همزمان شدن سرعت‌ ترخیص کالاها این تصور را ایجاد کرد که ارتباطی با روی کار آمدن بایدن در آمریکا و ‌ترخیص کالاها وجود دارد، در حالی که این دو هیچ‌گونه دخلی به هم نداشتند. در واقع تعلل در تسریع‌ ترخیص کالاهای اساسی منجر به سوءاستفاده برخی افراد شد که مدام خواب مذاکره با آمریکا را می‌بینند این جماعت کوشیدند ‌ترخیص کالاها را که یک مسئله اجرایی داخلی است به پیروزی بایدن نسبت دهند؛ در حالی که اساساً این مسائل هیچ ربطی به هم نداشتند ولی به هرحال باید مراقب بود که اگر اقدامات مثبت کنونی منجر به شکسته شدن قیمت‌ها در بازار شد، جریان تحریف آن را به انتخابات آمریکا گره نزند و فرش قرمز برای مذاکره پهن نکند.