رهبر معظّم انقلاب 22 تیرماه پیامی خطاب به ملت ایران صادر کرده و از مردم و مسئولان خواستند تا عناصر مفسد و محارب را با درایت و قدرت سر جای خود بنشانند.
بسم الله الرحمن الرحیم‌
ملت رشید و غیور ایران‌، مردم عزیز تهران‌
دو روز است که جمعی از اشرار با کمک و همراهی برخی از گروهک‌های سیاسیِ ورشکسته و با تشویق و پشتیبانی دشمنان خارجی در سطح تهران، به فساد و تخریب اموال، و ارعاب و عربده‌جویی پرداخته و موجب سلب امنیت و آسایش مردم شده‌اند. دشمنان زبون و حقیر اسلام و انقلاب گمان کرده‌اند انقلاب و مردم مؤمن و انقلابی به آنان اجازه خواهند داد که با فتنه‌انگیزی خود، راه سلطۀ آمریکای جنایتکار را بر میهن عزیز ما هموار کنند. گروهک‌های وابسته و معاند، طبق تحلیل اربابان و معلمان خود، گمان کرده‌اند مردم ایران از اسلام و انقلاب، دست برداشته‌اند، و به خیال باطل خود می‌خواهند از انقلاب اسلامی انتقام بگیرند؛ ولی غافل از اینکه ملت مؤمن و شجاع و هوشیار به آنان و اربابان و پشتیبانان آنان اجازۀ ادامۀ شرارت را نخواهند داد و نظام مقتدر اسلامی، آنان را به شدّت منکوب خواهد کرد.
به مسئولان در دولت و به خصوص مسئولان امنیت عمومی تأکید شده است که با درایت و قدرت، عناصر مفسد و محارب را بر جای خود بنشانند و بی‌شک کسانی که چشم به فتنه‌انگیزی‌های این روسیاهان دوخته‌اند، مأیوس خواهند شد. ملت بزرگ ایران مخصوصاً جوانان عزیز باید در کمال هوشیاری مراقب حرکات دشمن باشند و به طور کامل با مأموران، همکاری کنند و عرصه را بر عناصر مزدور و خودفروختۀ دشمن، تنگ نمایند. و به خصوص فرزندان بسیجی‌ام باید آمادگی‌های لازم را در خود حفظ کنند و با حضور خود در هر صحنه‌ای که حضور آنان در آن لازم است، دشمنان زبون را مرعوب و منکوب سازند.
تأیید اسلام و مسلمین را از
 خداوند متعال مسألت می‌کنم.
سیّد علی خامنه‌ای – 22/4/1378
با صدور این پیام، روز چهارشنبه 23 تیر سیل خروشان ملت در شهرهای مختلف – به ویژه در تهران- به خروش آمدند و در حمایت و دفاع از ولایت فقیه و نظام جمهوری اسلامی ایران به خیابان‌ها ریختند و با یک راهپیمایی میلیونی، کودتای 18 تیر1378 را خنثی کرده و آتش‌افروزی فتنه‌گران را خاموش نمودند.
علی‌اکبر ناطق نوری، در مورد جلسه‌ای که در حضور رهبری تشکیل شد و گزارشی که وزیر کشور داد، می‌گوید: «در همین زمان جلسه‌ای در حضور رهبر معظّم انقلاب از سران سه قوّه، فرماندهان نظامی سپاه، وزیر اطلاعات، وزیر کشور و تا آن‌جا که من یادم است دبیر شورای عالی امنیت ملی تشکیل شد. رهبر معظّم انقلاب از وزیر کشور سؤال کردند (نزدیک غروب بود) اوضاع چه خبر است؟ گفت که حاج آقا تظاهرات و ناآرامی‌ها را جمع کردند و بر همه چیز مسلط هستیم. من چون خودم از بعدازظهر قضایا را تعقیب می‌کردم، خیلی عصبانی بودم؛ بین حرف پریدم و با تندی گفتم: آقا! ایشان گزارش بی‌ربطی می‌دهند، این طور نیست. همین الان در میدان بخارایی سپاه درگیری وجود دارد. این‌ها را آقای صفوی بفرمایند. آقای رحیم صفوی گفت: «درست است» جالب‌تر از همه اینکه خود آقا فرمود: تنها در میدان بخارایی نیست، شهرری هم الآن آشوب است. یعنی خود آقا از همة ما بیشتر خبر داشت. من همانجا گفتم که: آقا بنده اعتقاد دارم نهضت آزادی و این نیروها در پشت پردة این جریان هستند و اگر ما بخواهیم این آشوب و شورش را بخوابانیم به نظر من باید سران این‌ها را دستگیر کرده عده‌ای که در صحنه آشوب کردند را هم به سرعت محاکمه کنیم.»1
وی سپس به مصلحت‌اندیشی‌هایی که در جریان پروندة فتنة 78 شد اشاره کرده و می‌گوید: «من معتقد بودم که حتی با وزیر آموزش عالی (دکتر معین) نیز بایست برخورد جدّی شود، معنا ندارد که وزیر جمهوری اسلامی در آن ماجرا که یک جریان پیچیدة سیاسی و پشت صحنة آن حداقل نامشخص بود، تصمیم عجولانه به استعفا بگیرد و عواطف دانشجوها را با این کار خود تحریک کند. به نظر من او و دستیارانش در رده‌های مختلف باید محاکمه می‌شدند اما خیلی مصلحت‌اندیشی شد برخلاف شعارهایی که می‌دهیم ـ قانون و قانونگرایی ـ به نظر من این جا قانون خوب پیاده نشد.»2
وی پس از چندی در مصاحبه‌ای گفت: «وزارت کشور چه وقت در جریان حادثه کوی دانشگاه قرار گرفته؟ نیروهای تحت امر او چه کرده‌اند؟ چه زمانی وزارت کشور وارد عمل شده است؟ حادثه ساعت 2 نیمه شب رخ داده، تا 8 صبح مسئولان کجا بودند؟ چه کسی دستور داده؟ چه کسی دستور نداده؟ چه کسانی از قبل در خوابگاه برای دانشجویان سخنرانی کردند؟ بعضی از نمایندگان مجلس و مسئولان چرا برای دانشجویان سخنرانی و آنها را تحریک کردند؟ این‌ها چه کسانی بودند؟ این‌ها باید مورد بحث قرار بگیرد، چرا استعفا دادند و چرا تحریک کردند؟»3
ناطق نوری سپس به اختلاف نظر خود با خاتمی اشاره کرده و می‌گوید: «اختلاف من با آقای خاتمی سلیقه‌ای بود، به این معنا که در ماجرای 18 تیر 1378 قائل بودم که باید سران نهضت آزادی دستگیر، محاکمه و با آنها برخورد قاطع شود اما ایشان این اعتقاد را نداشت.»4 البته یکی از اشکالات بزرگ ناطق نوری، عدم توجه به ساخت فکری امثال خاتمی است و لذا در مرزبندی با آنان به طور صریح عمل نکرده و اختلاف خود را حسب مصداق‌ها، سلیقه‌ای می‌داند!!
بعدها در تحقیقاتی که از بازداشت‌شدگان انجام شد، مشخص گردید برخی از اعضای جبهه ملی- مذهبی چون عزت‌اله سحابی به برخی جوانان مبالغی داده بودند تا با ظاهری حزب‌الهی وارد کوی شوند و با شعارهای مذهبی، دانشجویان را مضروب کنند. متهم دیگری نیز به هدایت آشوب‌ها از لس‌آنجلس توسط یکی از اعضای حزب ملت اعتراف کرد.5
در جریان فتنه 1378 عناصری چون عبداله نوری، مجید انصاری، محمدعلی ابطحی، علی‌اکبر محتشمی‌پور، سید‌‌هادی خامنه‌ای، فائزه‌‌هاشمی، فاطمه کروبی، ابراهیم اصغرزاده، مصطفی تاج‌زاده، داود سلیمانی، ضمن همراهی با دانشجویان، نیروی انتظامی را متهم به واکنش خودسرانه کردند! و داود سلیمانی معاون دانشجویی دانشگاه تهران و عضو حزب مشارکت، با سخنرانی خود در جمع دانشجویان، آنان را به ادامة تظاهرات دعوت کرد!
پانوشت‌ها:
1- خاطرات ناطق نوری، ج2، صص 302 و303.
2- همان، ص 303.
3- همان، ص 304.
4- همان، صص 305 و 306.
5- روزنامة کیهان، مورخ 27/2/1380 نقل از سودای سکولاریسم، ص 219. جهت کسب اطلاعات بیشتر درخصوص فتنه 1378 و حوادث کوی دانشگاه و دخالت مسئولان دولت خاتمی می‌توانید به کتاب «... برای تاریخ» نوشته سردار فرهاد نظری، مسئول نیروی انتظامی در غائله 18 تیر، خطاب به سید محمد خاتمی، رجوع‌نمایید.