در پی انتشار یادداشتی با عنوان «شروط 9گانه برجامی که هرگز به آنها عمل نشد» در شماره 22591 روزنامه کیهان به تاریخ 29 مهرماه 99، سازمان انرژی اتمی ایران جوابیه‌ای را برای روشنگری افکار عمومی منتشر می‌نماید. در یادداشت آن روزنامه وزین، موارد متعدد فنی، سیاسی و تحریمی مورد اشاره قرار گرفته است. با توجه به اینکه بخشی از موضوعات حوزه فنی را مورد خطاب قرار داده است ذیلاً به موضوعات یادشده پاسخ داده می‌شود.
در ابتدا یادآوری این نکته مهم را ضروری می‌دانیم که سالیان زیادی است موضوع هسته‌ای کشور به عنوان موضوعی راهبردی و پیچیده مطرح می‌باشد. بدیهی است بدون داشتن اطلاعات موثق از منابع و مراجع مورد اعتماد و دارای اعتبار رسمی، نمی‌توان در این خصوص ارزیابی معتبری داشت. لذا ضرورت دارد تا رسانه‌های کشورمان با ملاحظه اساسی‌ترین قواعد حرفه‌ای و منشور اخلاقی رسانه‌ای، صحت و درستی اطلاعات را پیش از انتشار مد نظر قرار دهند و هرگونه اطلاعات تخصصی در این رابطه را با استفاده از مراجع رسمی آن تهیه نمایند تا علاوه بر جلوگیری از تشویش اذهان عمومی، زمینه برای سوءاستفاده دشمنان جمهوری اسلامی ایران حاصل نشود. در بخشی از یادداشت به شروط تعیین‌شده توسط مقام معظم رهبری اشاره و ادعا شده است که این شروط رعایت نشده است. این ادعا حداقل در خصوص موضوعات فنی بی‌پایه و اساس بوده و به منظور تنویر افکار عمومی توضیحات ذیل را به اطلاع عموم می‌رساند.
1- ادعای بسته نشدن موضوع ابعاد احتمالی نظامی (PMD)
مطلب مطرح‌شده در یادداشت روزنامه کیهان در این خصوص ادعای درستی نیست. اگرچه بسته شدن پرونده موسوم به ابعاد احتمالی نظامی (PMD) از دستاوردهای مهم برجام است اما این موضوع در چارچوب موضوعات فنی قرار ندارد. لیکن از آنجایی که این سازمان سال‌های گذشته درگیر در بخشی از مذاکره در این رابطه بوده است، لازم می‌داند یادآوری نماید به لحاظ حقوقی و سیاسی موضوع PMD هم در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و هم در شورای امنیت براساس قطعنامه شماره 2231 بسته شده و آژانس هم در سال 2015 گزارش بسته شدن این موضوع را در میان اعضاء منتشر کرده است.
2- ادعای عدم اخذ تضمین لازم برای نوسازی (بازطراحی) رآکتور آب سنگین خنداب (اراک)
نوسازی رآکتور آب سنگین خنداب (اراک) یکی از مهم‌ترین موضوعات برجام و قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل متحد است که وزرای خارجه کشورهای عضو برجام در قالب «سند رسمی» (Official Document) نیز متعهد به آن شده‌اند. در عین حال، قراردادهای تجاری- فنی برای اجرای این پروژه با شرکت‌های چینی بنا به ملاحظات تجاری، اقتصادی، فنی و در مواردی سیاسی باعث تأخیر نسبی در انعقاد قراردادها گردید که در اجرای این پروژه تأثیر منفی نداشته است. به‌طوری که اوایل سال آینده تست سرد این پروژه مهم اجرا خواهد شد.
3- ادعای عدم رعایت شرط مبادله تدریجی اورانیوم غنی‌شده با کیک زرد
براساس این شرط سازمان انرژی اتمی ایران میزان 11 تن اورانیوم غنی‌شده را که می‌بایست با کیک زرد مبادله نماید، در محموله‌های کوچک به دفعات و در مقابل گرفتن میزان معادل کیک زرد تبادل می‌نمود. لازم به ذکر است که اقدام سازمان فراتر از دستور مقام معظم رهبری بود. زیرا ایشان فرموده بودند تبادل حتماً به گونه‌ای صورت پذیرد که محموله ما اول دریافت شود و بعد آنچه باید صادر شود، صادر کنیم. در حالی که ما ابتدا کل محموله کیک زرد را دریافت نمودیم و سپس اقدام به ارسال اورانیوم غنی‌شده خود کردیم. 220 تن کیک زرد معادل ارزش روز مواد غنی‌شده طی 3 سورتی پرواز (147 تن طی دو سورتی پرواز در آبان 1394 و 72 تن طی یک سورتی پرواز در تاریخ 1394/10/6) در ابتدا دریافت شد و سپس در بامداد مورخ 1394/10/7 مواد غنی‌شده در بندر بوشهر به طرف روسی تحویل داده شد.
تبادل اورانیوم غنی‌شده ایران با کیک زرد معامله پرسودی بود که بر ذخایر استراتژیک کشور افزود. 220 تن کیک زرد وارد کشور شد و قریب به 11 تن اورانیوم غنی‌شده‌مان را صادر کردیم. توضیح اینکه میزان کیک زرد مصرف‌شده برای 11 تن اورانیوم غنی‌شده چیزی در حدود 70 تن می‌باشد که بدین ترتیب صرفاً در نتیجه این اقدام 150 تن کیک زرد به ذخایر کشور افزوده شد. ضمن اینکه در قبال امانت‌سپاری مواد 20 درصد نزد روسیه، 60 تن کیک زرد دیگر از طرف‌های مقابل دریافت کردیم.
4- ایجاد ظرفیت 190000 سو ظرف 15 سال
این موضوع که یکی از شروط 9گانه مقام معظم رهبری بود به خوبی و حتی فراتر از 190000 سو توسط سازمان برنامه‌ریزی شده و در حال اجرا می‌باشد. یادآوری می‌نماید که شورای عالی امنیت ملی برنامه پیشنهادی سازمان را پیش از پذیرش برجام در یکی از جلسات این شورا مطرح نمود که مورد تصویب نیز قرار گرفته است.
سازمان انرژی اتمی ایران بنا به فرمایشات مقام معظم رهبری که شرط کرده بودند، «حتما باید در انتهای کار مشخص باشد که غنی‌سازی کشور حداقل پاسخگوی 190000 سو ظرفیت است»، با هدف 272 هزار سو قابل افزایش به یک میلیون سو برنامه‌ریزی کرده و به تصویب شورایعالی امنیت ملی رسانده است.
با توجه به روند اقدامات به ویژه تحقیق و توسعه، حصول این هدف کاملا در دسترس بوده و برای این سازمان قطعی می‌باشد.
5- تفسیر طرف مقابل ملاک عمل نبوده و نیست
در خصوص شرط مقام معظم رهبری مبنی بر اینکه «توجه شود که در موارد ابهام سند برجام، تفسیر طرف مقابل مورد قبول نیست و مرجع، متن مذاکرات است.» تاکید می‌شود تاکنون سازمان انرژی اتمی ایران در حوزه موضوعات فنی به هیچ‌وجه تفسیری فراتر از متن صریح برجام را نپذیرفته و نخواهد پذیرفت، عملکرد سازمان در طول 5 سال گذشته به خوبی نمایانگر این موضوع می‌باشد.
موضوع خرید کیک زرد از قزاقستان
عدم ارسال کیک زرد از قزاقستان به ایران ارتباطی به شروط نه‌گانه و موارد ادعایی در یادداشت کیهان ندارد، اما با توجه به مطرح شدن آن در این یادداشت جهت آگاهی عمومی توضیحاتی پیرامون آن داده می‌شود.
در راستای بهره‌گیری سازمان انرژی اتمی ایران از شرایط به وجود آمده در پسابرجام، درخواست ایران برای خرید کیک زرد از قزاقستان به میزان 950 تن و انعقاد قرارداد با این کشور به دبیرخانه کمیسیون مشترک برجام ارجاع گردید. پنج کشور عضو گروه 5+1 به طور کتبی موافقت خود را به دبیرخانه کمیسیون مشترک برجام که نماینده اتحادیه اروپا در گروه 5+1 مسئول آن است، اعلام کردند، اما انگلیس در آخرین لحظه با توجه به انتخابات آمریکا و مسائل خاورمیانه نظرش را تغییر داد. قرار بود این قرارداد طی سه سال اجرایی شود که حدود 650 تن آن به طور مستقیم و در دو محموله طی دو سال وارد کشور شود و 300 تن آن در سال سوم به ایران وارد و به گاز UF6 تبدیل و مجددا به قزاقستان تحویل داده شود که در ازای تبدیل این مواد، هزینه آن به ایران پرداخت می‌شد. لازم به ذکر است به جز طرف انگلیسی، تمام طرف‌های وقت برجام نسبت به اجرایی شدن قرارداد فوق متعهد بودند.
در پایان یادآوری دو نکته ضروری است: اولا در خصوص موضوع الیاف کربن کشورهای عضو گروه 5+1 خواستار نمونه‌گیری از الیاف کربن مورد استفاده در تولید ماشین‌های سانتریفیوژ بودند. ایران پیشنهاد کرد که اگر مایل به داشتن نمونه می‌باشند فیبر کربن مورد نیاز را به ایران بفروشند بدین‌ترتیب نمونه آن را خود خواهند داشت. در ابتدا توسط آنها پذیرفته شد لیکن بعدا به دلیل حجم کم مواد پیشنهادی از جانب آنان، ایران این موضوع را نپذیرفت و در نتیجه هیچگونه نمونه‌ای در اختیار آنها قرار نگرفت.
لازم به تصریح است الیاف کربن به میزان بیش از نیاز کشور با بهترین کیفیت توسط سازمان انرژی اتمی ایران تأمین شده و در اختیار متخصصین صنعت هسته‌ای برای امور تحقیقاتی و یا تولید انبوه قرار دارد. لیکن به جهت تعهد طرف‌های برجام، درخواست تامین از طریق کانال خرید توسط کشورمان مطرح شد. هنگامی که الیاف کربن در اختیار ایران قرار داده نشد، زمزمه‌هایی از طرف برخی اعضای اروپایی برجام در خصوص ضرورت تحویل نمونه از الیاف کربن موجود در ایران مطرح گردید که با آن مخالفت شدید شد. اشاره مقام معظم رهبری به این موضوع خطاب به جناب آقای دکتر صالحی ناظر بر نپذیرفتن این زیاده‌خواهی بود.
ثانیا در این یادداشت از آقای ارنست مونیز به عنوان وزیر خزانه‌داری آمریکا یاد شده است در حالی که وی وزیر انرژی آمریکا و مسئول مذاکرات فنی در برجام بوده است.