رزمایش‌ها؛ سند اثبات هماهنگی نیروهای چهارگانه ارتش
اعظم حسن‌تقی
بازدارندگی و بالا بردن توان رزمی و دفاعی یکی از اصلی‌ترین راهبردهای دفاعی جمهوری اسلامی ایران در دکترین امنیت ملی کشور و نظام است. نیروهای مسلح، اصلی‌ترین بازوی اجرایی این راهبرد محسوب می‌شوند و دیپلماسی سیاسی با تکیه بر این بازوی قدرتمند، نقش بایسته و ضروری خود را ایفا می‌کند. در این میانه، انجام رزمایش‌ها، درست در راستای همین راهبرد است، زیرا اهداف و منظورهایی که از مجرای این تمرین نظامی حاصل می‌شود، دقیقا در جهت ترسیم و تثبیت راهبرد بازدارندگی است. به هر حال: «یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌های نظام سیاسی کشورها در عرصه تعاملات بین‌المللی مسئله محیط امن و مطلوب‌ترین شرایط تأمین ثبات امنیتی است. یک نظام سیاسی هیچ‌گاه در حالت مجرد قرار ندارد و زندگی جمعی در محیطی که مهم‌ترین خصیصه‌اش هرج و مرج‌گونگی آن است باعث می‌شود تا تأمین امنیت به‌عنوان مهم‌ترین دغدغه سیاسی درآید.» و جمهوری اسلامی ایران نیز هیچ‌گاه از تعریف جامعه امن فارغ نبوده است و نیروهای مسلح در ایجاد این امنیت، نقش بی‌بدیلی دارند.
رزمایش‌ها؛ ترسیم‌کننده
توان بالای رزمی و دفاعی
سیاست راهبردی جمهوری اسلامی ایران در حوزه دفاعی، دست‌کم در سال‌های پس از دفاع مقدس، براساس ارتقای توان بازدارندگی در برابر تهدیدات بالقوه و بالفعلی بوده است که کشور را تهدید کرده و می‌کنند. یک نکته مهم در باب بازدارندگی آن است که در سیاست دفاعی ایران، مولفه بازدارندگی بیش از آنکه توأمان جنبه‌های تهاجم و دفاع را لحاظ کند، اولویتش جنبه‌های دفاعی است و بر این خصیصه نیز تأکید دارد. بنابراین راهبرد جمهوری اسلامی ایران در بخش امنیت و دفاع در حقیقت نوعی راهبرد دفاعی بوده که هدف آن حفاظت از تمامیت ارضی، منافع ملی و ساختارهای قانون اساسی است. رزمایش، ساحت و مجال آزمودن و آموختن است. رزمایش در اصل شبیه‌سازی شرایط جنگی است و هدف از آن، همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، آزمودن و همچنین آموختن شگردهای جنگی است. شیوه‌های مؤثر هماهنگی و ساماندهی نیروهای رزمنده نیز از دیگر موارد آزمایش در یک است. از آنجا که نیروهای مسلح، حین انجام مانورهای نظامی، علاوه‌بر آزمودن قدرت رزم و عملیاتی نیروهای خود و ارائه شیوه(تکنیک)ها و راهکنش(تاکتیک)های جدید و متناسب با تهدیدات روز دنیا، از فناوری‌ها و تجهیزات نوینی رونمایی می‌کنند که در عین نشان دادن کارکرد نظامی این تجهیزات و فناوری‌ها، پیام‌های روشنی هم به بیگانگان مخابره می‌کند.
پیام رزمایش‌ها؛ توان بالای دفاع
و واکنش نظامی به‌صورت توأمان
ارتش با همکاری سایر نیروهای مسلح در رزمایش‌های متعددی که در این سال‌ها برگزار کرده (که همین تعددها نشانگر توان بالای نیروهای مسلح است)، در عین تمرینِ نزدیک‌ترین وضعیت به وضعیت جنگی و رسیدن به تمام اهداف مدنظر رزمایش، برجسته‌ترین جنبه‌های رزمایش را در حوزه‌های دفاعی متبلور می‌سازد و نشان می‌دهد که در عین پایبندی به اصول دفاعی و اینکه هیچ‌گاه آغاز‌کننده هیچ جنگی نبوده و نخواهد بود، برای واکنش‌های در لحظه و مقابله‌به‌مثل کردن‌های کنش‌مند در برابر تهدیدات و تعرضات، آمادگی کامل دارد و آنچه از مجرای نیل به اهداف پیش‌بینی شده رزمایش‌ها حاصل می‌شود، ارتباط مستقیمی با خنثی کردن تهدیدات و ادعاهای دشمن دارد.
برافراشتن رایت فتح و پیروزی
رزمایش‌های متعدد ارتش در طول چهار دهه اخیر، هرچند بعضاً با محوریت یک نیرو بوده اما تعامل نیروی برگزار‌کننده رزمایش با نیروهای دیگر ارتش در برگزاری مانور نظامی، در عین حال نشانگر اتحاد و هماهنگی کامل این نیروهاست. کوتاه سخن آنکه هارمونی مناسب بین نیروی زمینی قهرمان، نیروی دریایی راهبردی، نیروی هوایی الهی و نیروی پدافند همیشه بیدار، رزمایش‌های نظامی انجام شده را به سمفونی باشکوهی تبدیل کرده که خروجی آن در تمام رزمایش‌ها یک چیز بوده است: شنیده شدن سرود اقتدار و استواری نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران که مدافع صلح است و در عین پایبندی به اصول دفاع، کوچک‌ترین تعرضی را با آمادگی کامل پاسخ خواهد گفت و رایت فتح و پیروزی خود را بر فراز خاکستر به جا مانده از هزیمت و شکست دشمنان، به اهتزاز در خواهد آورد.