حذف معاونت پژوهش آموزش و پرورش به بهانه ادغام
محمد تمیمی
مقام معظم رهبری(مد ظله العالي) در پیامشان به سی و چهارمین اجلاس آموزش و پرورش بر اهمیت مأموریت آموزش و پرورش برایتربیت انسان شایسته، موحد، مومن، مجاهد، و انقلابی تأکید فرمودند و در کنار تأکید مجدد بر نقش راهبردی سند تحول آموزش و پرورش تلویحا از عدم تبیین و اجرای آن شکایت کردند. ایشان در این رابطه تصریح فرمودند که «در این سند اهداف کلان و راهبردهای کلی مشخص شده است که باید بر اساس سیاستها، برنامه اجرایی تنظیم شود.» اما نکته جالب توجه آن است که علی رغم تمام این تأکیدات رهبر معظم انقلاب، برخی اوقات تصمیمات مسئولان آموزش و پرورش، سیاستها و برنامههای آنان با اهداف و راهبردهای کلان سند تحول در تعارض است. از این میان میتوان به بخشنامه شماره 11/710 مورخ هشت خرداد معاونت برنامهریزی و توسعه منابع وزارت آموزش و پرورش درباره ابلاغ نمودار سازمانی جدید ادارات کل آموزش و پرورش اشاره کرد که به موجب آن معاونت توسعه مدیریت و پشتیبانی با معاونت پژوهش و برنامهریزی ادغام شده و معاونت جدید پژوهش، برنامهریزی و توسعه منابع شکل میگیرد. اگرچه این تصمیم آموزش و پرورش در راستای کوچک و چابکسازی دولت به نوبه خود امر نکوهیدهای نیست، اما با نگاهی ژرفتر به نمودار سازمانی جدید در مییابیم که این معاونت جدید تاسیس در شش زیر شاخه خود که بازوهای اجرایی سیاستها هستند یک مدیریت (مدیریت منابع انسانی و امور اداری) و چهار اداره (اداره بودجه، اداره امور رفاه و پشتیبانی، اداره امور مالی و اداره راهبری مکاتبات و اسناد) در بردارد و تنها یک «گروه» به امر تحقیق و پژوهش اختصاص داده شده است.
این اقدام مسئولان آموزش و پرورش دو تناقض آشکار در بر دارد؛ نخست آنکه، معاونتی که عنوان پژوهش، برنامهریزی و توسعه منابع را یدک میکشد، در باطن به عناصر اصلی عنوان خود، یعنی پژوهش و برنامهریزی، کم توجه است و غالباً و کاملاً به امور مالی و اداری اختصاص یافته است. این امر میتواند به معنی به حاشیه رانده شدن محور پژوهش در عملکرد نهاد آموزش و پرورش و بهویژه ادارات کل و نواحی باشد. تناقض مهمتر آن است که این تصمیم مسئولان آموزش و پرورش، که میتواند کم رنگ شدن عنصر پژوهش در ساختار سازمانی و اجرایی را در بر داشته باشد، در تعارض با راهبردهای کلان 6، 10، 13 و 14 سند تحول است و میتواند نوعی انحراف از سیاستهای کلی به شمار رود. حذف عملی معاونت پژوهش در آموزش و پرورش به بهانه ادغام صوری در معاونت پشتیبانی میتواند، حذف کارشناسیهای پژوهش که بازوهای اجرایی تحقق راهبردهای کلان مروج پژوهش در نواحی آموزش و پرورش هستند را در بر داشته باشد.اگرچه ساختار قبلی پژوهش در ادارات آموزش و پرورش چندان کارآمد نبود اما مسئولان آموزش و پرورش باید بهخاطر داشته باشند، پاک کردن صورت مسئله و حذف بازوهای تحقق راهبردهای کلان سند تحول، که پیوسته مورد تأکید رهبر انقلاب بودهاند، نمیتواند راهحل چندان مناسبی باشد و بدین جهت بهتر است برای کارآمدسازی پژوهش در آموزش و پرورش از ظرفیت نخبگانی خود آموزش و پرورش و دانشگاهها برای باز تعریف سیاستهای پژوهشی استفاده نمایند. شایان ذکر است که تعداد قابل توجهی از دانش آموختگان مقطع دکتری از عالیترین دانشگاههای داخل در آموزش و پرورش مشغول تدریس هستند که در صورت ظرفیتسازی مناسب و باز تعریف علمیو نخبگانی رویههای پژوهشی میتوانند به شناخت و حل مسائل نه چندان کم شمارآموزش و پرورش کمک جدی کنند، اما افسوس که از توان تخصصی آنان استفاده مناسبی نمیشود.