نقد عالمانه و حکیمانه رهبری به دولت (یادداشت میهمان)
رهبر معظم انقلاب در دیدار ویدئو کنفرانسی با رئیس جمهور و وزرا، هفته دولت را«مناسبتی برای نقد نقاط ضعف و قوّت دولت» برشمردند. ایشان با بیان اینکه«آنچه را هم که باید انجام می‌دادید و انجام نشده، بگویید»، تأکید کردند«امروز خبرهای مهمّی به وسیله رئیس‌جمهور محترم و آقایان وزرا داده شد که نقد این خبرها مهم است». شاید مهم‌ترین پیام سخنان رهبری که فرمودند «نقد درونی دولت، بیش و پیش از نقد دیگران، و تبیین و خبررسانی آن بسیار مهم است»، این باشد که گزارش‌های دولتمردان نباید یک‌طرفه باشد و «باید همه ابعاد قضیّه بیان شود». سخنان حضرت آقا در این دیدار را باید بهترین نقد عالمانه و حکیمانه به عملکرد دولت تلقی کرد که الگو و نکات بسیار مهم و راهگشایی برای نقد عملکرد و خبرهای دولت پیش روی رسانه‌ها گذاشتند، از جمله:
۱- رهبری در اهمّیّت سال آخر دولت، با اشاره به «قول صد روزه رئیس جمهور برای حل مشکلات»، به نوعی تصریح داشتند که ۷ سال وقت کمی‌نبوده برای حل مشکلات مردم و یک‌سال باقی مانده نیز فرصت کمی نیست. ایشان با بیان اینکه«این خبرهای داده شده از سوی رئیس جمهور و وزرا بسیار خوب! است» تأکید داشتند به‌شرطی که«دنبال و انجام و محقق شود»، نه اینکه مثل برخی از وعده‌های داده شده قبلی که حضرت آقا به آنها اشاره داشتند، به فراموشی سپرده شود.یکی از روسای اسبق صدا و سیما که خدمت رهبر معظم انقلاب از برنامه‌های خود گزارش می‌داد، حضرت آقا پس از شنیدن، فرمودند«این گزارش‌هایی که دادید خیلی خوب است اما آنچه که مردم روی آنتن می‌بینند،یک چیز دیگری است»! حال گزارش دادن و بیان برنامه‌های دولتمردان به‌قول حضرت آقا «بسیار خوب» است، اما سال پایانی دولت بعد از ۷ سال زنگ انشا و بیان، سال حساب و کتاب است و باید دولتمردان با بیان میزان تحقق وعده‌های داده شده در۷ سال گذشته، بگویند که سهم سُفره‌های مردم از این وعده‌ها چقدر بوده و آیا میزان تحقق آنها سُفره‌های مردم را بزرگ‌تر کرده یا کوچک‌تر!، و آیا وعده رئیس جمهور در خصوص اینکه«کاری می‌کنیم مردم نیاز به یارانه‌ها نداشته باشند» با «بسته معیشتی برای ۶۰ میلیون نفر» محقق شده و یک دستاورد است؟!
۲- باید دستاوردهای دولت بیان شود و البته دولت با رسانه‌های فراوانی که در اختیار دارد از جمله روزنامه‌ها و سایت‌ها و خبرگزاری‌ها و همچنین با رویکرد رسانه ملی در پوشش صد درصدی اخبار دولت، می‌تواند دستاوردهای خود را بیان کند. اما نباید توقع داشت که مردم انجام حداقل امور جاری را به عنوان دستاورد بپذیرند. اینکه گفته شود دولت حقوق کارمندان و کارگران را نسبت به سال۹۲ چند درصد افزایش داده، این دستاورد نیست بلکه اگر دولت توانست حقوق کارمندان و کارگران را به‌میزان بیش از تورم افزایش دهد، می‌توان آن را یک دستاورد نامید. در کنار این چند درصد افزایش حقوق‌ها نیز باید گفته شود که در هفت سال گذشته قیمت مسکن و خودرو و سکه و ارز و مایحتاج ضروری مردم چقدر افزایش یافته.به‌عنوان مثال باید گفته شود که بر اساس آمار منتشر شده رسمی دلار از 2 هزار و ۹۵۰ تومان و سکه ازحدود ۸۰۰ هزار تومان در پایان بهمن ۹۲، به‌ترتیب به ۲۳ هزار، و ۱۲ میلیون تومان در ابتدای سال ۹۹رسیده. باید گفته شود که با بالا رفتن سرسام‌آور قیمت مسکن که فقط در یک سال گذشته ۴۷درصد افزایش داشته، چند درصد مردم با این چند درصد افزایش حقوق‌ها خانه‌دار شدند و یا توانسته‌اند یک متر خانه برای خود بخرند؟! اینکه یک واحد تولیدی که در دولت قبل به بهره‌برداری رسیده و در این دولت تعطیل شده و حالا به همت قوه قضائیه و یا خیرین و یا خود صاحب واحد تولیدی مجددا راه‌اندازی شده، دولتمردان نباید توقع داشته باشند با پاره کردن دوباره روبان آن، مردم و رسانه‌ها آن را به‌عنوان دستاورد دولت بپذیرند و تبلیغ کنند، هرچند برخی رسانه‌ها از جمله رسانه ملی در بعضی موارد چنین می‌کنند!. و مهم‌تر وقتی تحت تأثیر تحریم‌ها نفتی فروخته نشده و پول‌های کشور وصول نشده و به اجبار بودجه بدون نفت بسته شده، نمی‌تواند یک دستاورد محسوب شود بلکه این دستاورد در اصلاح ساختار بودجه محقق خواهد شد که اگر پول نفت هم آمد، بودجه جاری کشور بی‌نیاز از پول نفت باشد.
۳- به فرموده رهبری «ناهماهنگی‌های عجیب و غریبی» و
«پیچ و خم‌های اداری عجیب و غریبی» سد راه‌حل مشکلات کشور و در نتیجه موجب «ناکارآمدی عجیب و غریب» دستگاه‌های اجرایی شده است. یکی از این ناهماهنگی‌های عجیب و غریب در دولت را می‌توان در سخنان رهبری که به آن اشاره‌ای ظریف داشتند، مشاهده کرد. رهبر معظم انقلاب با اشاره به گزارش‌های وزیر مسکن و رئیس جمهور درخصوص ساخت واحدهای مسکونی فرمودند«وزیر محترم مسکن قول ساخت ۴۰۰ هزار واحد مسکونی را تا آخر دوره (دولت دوازدهم) دادند، که البته حالا آقای رئیس جمهور گفتند
۶۰۰ هزار، چه بهتر!». این اشاره ظریف از یک‌طرف نشان از دقت و نکته‌سنجی و توجه به کار کارشناسی دقیق رهبری دارد و از سوی دیگر نشان می‌دهد که در امر ساخت مسکن چقدر ناهماهنگی وجود دارد، به اندازه۲۰۰ هزار واحد مسکونی! ناهماهنگی عجیب‌تر اینکه وقتی وزیر سابق این دولت در عرض شش سال افتخار داشت حتی یک واحد مسکونی نساخته، چگونه در محضر رهبری گفته می‌شود این دولت 4/5 میلیون مسکن ساخته است؟!. و یا اینکه رهبری با اشاره به گزارش رئیس جمهور درخصوص کاهش زمان صدور مجوزها به ۷۲ساعت فرمودند«امّا در خیلی از موارد از جمله تسهیلات بانکی بیش از ۷۲ روز مجوّزها مشکل پیدا می‌کرده. خب بایستی روی این زمینه کار کرد.»
۴- رهبری در توصیه‌های خود به دولت دست روی «تصمیمات نسنجیده برخی از دستگاه‌ها» گذاشتند و تأکید کردند «واقعاً قابل قبول نیست». یکی از این تصمیمات نسنجیده ارز ۴هزار و ۲۰۰ تومانی بود که به فرموده رهبری بیش از ۱۸ میلیارد به جیب رانت‌خواران سرازیر کرد. این درحالی است که همان شب بعد از سخنان ویدئو کنفرانسی رهبری، رئیس کل بانک مرکزی در برنامه تیتر امشب شبکه خبر از یک طرف اذعان می‌کند که «از اول با ارز ۴ هزار
و ۲۰۰ تومانی مخالف بودم»، و از طرف دیگر ادعا می‌کند که «در این خصوص تابع سیاست‌های دولت هستم»!. با این اذعان و ادعا اولا این سؤال مطرح است کسی که با یک سیاست مخالف است چگونه می‌تواند و می‌خواهد آن سیاست را اجرا کند و نتایج خوب از آن حاصل شود؟!. ثانیا این سخنان با منویات رهبری که فرمودند«همه دستگاه‌های دولتی باید به بانک مرکزی کمک کنند»، همخوانی ندارد و بانک مرکزی نباید تابع و مجری سیاست‌های اتخاذ شده در جای دیگری باشد! رهبری همچنین «برخی از تصمیم‌های نسنجیده بعضی از دستگاه‌ها» را یکی از علل برنگشتن ۲۷ میلیارد دلار پول صادراتی عنوان کردند.
5- با توجه به کلید واژه‌های «مکرر گفته شده»،«مکرر توصیه کردیم»، «باید انجام میشده، اما نشده» در کلام رهبری، یکی از مشکلات مهمی که خود دولت باید به نقد درونی درخصوص آن بپردازد، عدم پیگیری دستورات و منویات رهبری است. ایشان تأکید داشتند «از سال‌ها پیش بنده مکرّر» در مورد تولید، پالایشگاه‌سازی، سرمایه‌گذاری ،قاچاق و واردات بی‌رویه اجناس لوکس مثل گوشی‌های آمریکایی، تشکیل کارگروهی برای برطرف کردن موانع تولید، همچنین تشکیل هیئت شبانه‌روزی متخصّص برای مدیریّت نقدینگی، راه‌اندازی سامانه‌های اطّلاعاتی تصویب شده، تشکیل شورای عالی فضای مجازی با حضور سران، تحقق شبکه ملّی اطّلاعات و رعایت سیاست‌های اصولی در زمینه پهنای باند«به مسئولین تذکر داده‌ام»، «نمی‌دانم تشکیل شده یا نشده»، «من می‌بینم آن اهتمام لازم به خرج داده نمی‌شود»، «آدم می‌بیند تحقّق پیدا نمی‌کند»،
«این کارها باید انجام بگیرد.» رهبری در پایان تأکید داشتند «اینها موارد درخواست و تأکید مؤکّد اینجانب است.»
6- اکثر نقدهای رهبری که بیان فرمودند، بارها در رسانه‌ها مطرح شده است. یکی از نقدهای درونی دولت که باید بپذیرد، این است که نباید نقدهای رسانه‌ها را سیاه‌نمایی و چوب لای چرخ دولت تلقی کند و با فضاسازی نسبت به آنها واکنش نشان دهد. تأثیرگذاری رسانه‌ها و توجه رهبری به گزارش‌های رسانه ملی نیز نکته جالب و مهمی بود که ایشان بارها به برخی از آنها اشاره داشتند از جمله در‌باره گزارش‌های پخش شده در‌باره مشکلات تامین مواد اولیه فولادی و پتروشیمی برای تولید‌کنندگان، معدن و سنگ‌های ذی‌قیمتی، خاک با ارزش جزیره هرمز، زعفران جنوب خراسان،خرمای مناطق گرمسیری و صادرات فله‌ای گشنیز که تأکیدداشتند«شب که در خبرهای تلویزیون اینها را پخش می‌کند،ما می‌شنویم دیگر!».
7- توصیه‌های رهبری به دولت نشان می‌دهد که ایشان با یک اشراف کاملی بر مسائل کشور، دولت را «امر به کارهای شدنی و نهی از کارهای نشدنی»می‌کنند. روی دیگر این سخن، این است که کارهای شدنی داخلی را به کارهای نشدنی خارجی گره نزنید! که رهبری نسبت به این «خطای راهبردی» تذکر دادند«فرض کنید تحریم‌ها ده سال دیگر هم باقی می‌ماند»!. ایشان با تأکید بر اینکه «بسیاری از موانع تولید در درون کشور است»، اذعان داشتند «وزرای مربوطه می‌توانند بسیاری از موانع را با یک تماس و یک نشست یک ساعته و دو ساعته، صبح تا عصری برطرف کنند. واقعاًً این جور می‌شود موانع تولید را برطرف کرد». با این روش است که مسئولان می‌توانند «قدر خدمت در نظام جمهوری اسلامی را بدانند.»
دکتر محمدحسین محترم