علیرغم تقلای آمریکا و مخالفت نمایشی اروپا اجرای مکانیسم ماشه ناکام ماند
علیرغم تقلای آمریکا و مخالفت نمایشی اروپا، به دلیل مخالفت جدی چین و روسیه، اجرای مکانیسم ماشه هنوز نتوانسته در شورای امنیت به تصویب برسد.
سرویس سیاسی-
پنجشنبه هفته گذشته منابع خبری گزارش دادند دولت آمریکا درخواست رسمی خود برای راهاندازی ساز و کار موسوم به «مکانیسم ماشه» را به سازمان ملل ارائه داده است.
به نوشته خبرگزاری رویترز، آمریکا نامهای را تقدیم اعضای شورای امنیت سازمان ملل کرده که ایران را به عدم پایبندی به توافق هستهای برجام متهم کرده است.
این نامه، روند ۳۰ روزهای را آغاز میکند که از لحاظ تئوریک میتواند به «بازگشت خودکار» تحریم سازمان ملل علیه ایران منجر شود. با این حال، کارشناسان گفتهاند دولت آمریکا مسیر پرپیچ و خم و دشواری پیش رو دارد.
مخالفت نمایشی اروپا
هلگااشمید معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و دبیرکل سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا روز جمعه در توئیتی با باز نشر توئیت جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به درخواست آمریکا به شورای امنیت سازمان ملل برای فعال کردن مکانیسم ماشهاشاره کرد و نوشت: بعد از خروج رسمی ایالات متحده آمریکا از برجام در سال ۲۰۱۸، این کشور نمیتواند به عنوان دولت مشارکتکننده برای استفاده از مکانیسم اسنپ بک و بازگرداندن تحریمهای احتمالی پیشبینی شده در قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت در نظر گرفته شود.
اشمید تصریح کرد که اتحادیه اروپا به تلاشهای خود برای حصول اطمینان از حفظ و اجرای کامل توافق هستهای با ایران ادامه خواهد داد.
کلی کرافت، نماینده واشنگتن در سازمان ملل از مواضع کشورهای اروپایی گلایه کرد. به نوشته خبرگزاری اسپوتنیک، نماینده آمریکا در سازمان ملل در مصاحبه با رسانه آلمانی زوددویچه تسایتونگ، مواضع متحدان اروپایی واشنگتن در قبال تلاش آمریکا برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران را «ناامیدکننده» خواند.
مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا نیز که روز پنجشنبه سازوکار حل اختلاف برجام را در سازمان ملل کلید زد، در سخنانی از کشورهای اروپایی بهخاطر عدم همراهی این کشورها با واشنگتن در اجرای مکانیسم ماشه انتقاد کرد.
اروپا پیش از این بارها تاکید کرده بود که در موضوع ایران با آمریکا دارای هدف مشترک است و فقط در روش رسیدن به این هدف با واشنگتن اختلاف نظر دارد. حال سؤال اینجاست که اروپا در موضوع مکانیسم ماشه چه هدفی دارد.
سه دولت اروپایی، با اقدامی نمایشی نسبت به تحرکات آمریکا درباره اجرای مکانیسم مخالفت کردهاند. اروپا اعلام کرده است:«ما نمی توانیم از این اقدام که با تلاشهای ما برای حمایت از برجام سازگاری ندارد، حمایت کنیم».
اعضای اروپایی برجام از روز امضای توافق تاکنون به هیچ عنوان به تعهدات خود عمل نکردهاند. چه آنکه پیش از این ظریف صراحتا اعلام کرده بود که طرف اروپایی 11 تعهد در برجام داشت ولی به هیچکدام از تعهدات عمل نکرده است.
در حقیقت از روز امضای برجام تاکنون اروپا با آمریکا کاملا همراه بوده و به هیچ عنوان به تعهد لغو تحریمها پایبند نبوده است. بنابراین وقتی آمریکا میگوید مکانیسم ماشه را برای بازگرداندن تحریمها فعال میکند -غیر از اینکه قانونا مجاز به این کار نیست- در واقع ماشه اسلحه خالی از فشنگ را میچکاند؛ چرا که هر تیری در خشاب داشته قبلا با خروج از برجام و بازگرداندن همه تحریمها شلیک کرده و اروپا نیز با این اقدام ضدایرانی کاملا همراه و همصدا بوده است.
برخلاف فضاسازی بزک کنندگان برجام، در حال حاضر در موضوع ایران شکافی میان اروپا و آمریکا ایجاد نشده، بلکه این دو برای یک هدف مشترک، وظایف مختلفی برای خود تعریف کردهاند.
بازی اروپا در پازل آمریکا
اروپا بارها تاکید کرده که در پی حفظ برجام است. منظور طرف اروپایی از حفظ برجام، نظارت بر اجرای یکطرفه تعهدات از سوی ایران است. در حقیقت اروپا در رویکردی سلطه گرانه خود را در جایگاه ناظر برجام میبیند و این ایران است که باید تعهدات را انجام دهد.
ماموریت اصلی اروپا در برجام، نگه داشتن ایران در توافق است. بنابراین در شرایط فعلی اروپا دو کار میتواند انجام دهد.
یکی این است که رفتار احمقانه و بیهوده ترامپ در چکاندن ماشه خالی را تایید کند که واداشتن ایران به بستن پرونده توافق و مذاکره برای همیشه است. دیگری اینکه، با نمایش آمریکا مخالفت و همین را برای ایران (بزک کنندگان غرب و برجام) فاکتور کند و به ادامه عملیات فریب از طرق شبکه تحریف امیدوار باشد.
اعضای اروپایی برجام در بیانیه گستاخانه خود تاکید کردهاند: از ایران میخواهیم به منظور حفظ توافق، تمام اقدامات ناسازگار با تعهدات خود را به عقب برگردانده و بدون تأخیر به پایبندی کامل توافق برگردد...ما با توجه به اقدامات ثبات زدای ایران، از تبعات انقضای تحریم تسلیحاتی ایران نگرانیهای جدی داریم.
این بیانیه گستاخانه در حالی است که اولا اروپا بدون کمترین پایبندی به توافق، خواستار «پایبندی کامل» ایران است. ثانیا لغو تحریم تسلیحاتی در مهر ماه، تعهد قطعی اروپاست.
این بیانیه بیش از پیش نشان میدهد که مخالفت اروپا با اقدام آمریکا در مکانیسم ماشه، صرفا یک مخالفت نمایشی و تاکتیکی برای اخلال در دستگاه محاسباتی طرف ایرانی است.
در روزهای گذشته نیز اروپا به قطعنامه تمدید تحریم تسلیحاتی رای مثبت نداد؛ چون در این صورت کارکرد مهم برجام (معطل نگه داشتن ایران و تداوم یکطرفه تعلیق هستهای) متوقف میشد.
آمریکا در تقسیم کار با اروپا، از توافق خارج شد و فشار حداکثری را اجرا کرد؛ اروپا نیز وظیفه معطل نگه داشتن ایران در برجام را بر عهدهدارد.
اروپا در مسئله تحریم تسلیحاتی ایران نیز در پی آن است تا از یکسو ایران همچنان در برجام بماند، ثانیا تحریم تسلیحاتی نیز در جای خود باقی مانده و لغو نشود؛ ولو اینکه تحریمها هرچندوقت یکبار تمدید شود.
مخالفت چین و روسیه
وزارت خارجه چین با صدور بیانیهای ضمن محکوم کردن درخواست واشنگتن برای بازگشت تحریمهای سازمان ملل علیه تهران، گفت این رئیسجمهور آمریکا بود که تصمیم گرفت از توافق هستهای ایران خارج شود.
ژائو لیجیان، سخنگوی وزارت خارجه چین در نشست خبری توضیح داد: ما بارها گفتهایم که آمریکا در حال حاضر از برجام خارج شده و به همین دلیل هیچ حقی برای احیای رژیم تحریمهای سازمان ملل علیه ایران ندارد.
وزارت خارجه روسیه نیز با «پوچ و بیمعنی» خواندن تلاش آمریکا برای توسل به مکانیسم ماشه، تاکید کرد واشنگتن هیچ حق قانونی یا سیاسی برای ارائه درخواست بازگشت تحریمهای سازمان ملل علیه ایران را ندارد.
همچنین ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت خارجه روسیه روز پنجشنبه تصریح کرد طرح آمریکا برای احیای تحریمهای بینالمللی علیه ایران شکست خواهد خورد.
زاخارووا در نشست خبری گفت: طرح آمریکا برای به کار انداختن مکانیسم ماشه فاقد وجاهت قانونی است و ناگزیر شکست خواهد خورد.
سخنگوی وزارت خارجه روسیه همچنین گفت: آمریکا حق ندارد از حیثیت سازمان ملل برای پیشبرد منافع خودخواهانه و نفرتپراکنی علیه ایران استفاده کند.
میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمانهای بینالمللی مستقر در وین نیز تلاش آمریکا برای احیای تحریمهای سازمان ملل علیه ایران را «ماجراجویی بسیار خطرناک» توصیف کرد.
اولیانوف پیشبینی کرد که طرح آمریکا در فعال کردن سازوکار ماشه در شورای امنیت با اقبال مواجه نشود.
همچنین واسیلی نبنزیا، نماینده روسیه در سازمان ملل پنجشنبه گفت کشورش طرح آمریکا برای آغاز روند بازگشت تحریمها علیه ایران را رد خواهد کرد.
مایک پمپئو،وزیر خارجه آمریکا با تکرار تهدیدات علیه ایران و تأکید بر عزم آمریکا بر اجرای تحریمها علیه جمهوری اسلامی مدعی شد که تهران شانس دستیابی به سلاحهای روسیه و چین را پیدا نخواهد کرد. سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه گفت، علیرغم تهدیدات آمریکاییها، مسکو به همکاری با تهران ادامه خواهد داد.
نامه ظریف
به رئیس شورای امنیت
محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه در نامهای به رئیسشورای امنیت سازمان ملل متحد اقدام غیرقانونی آمریکا برای سوءاستفاده از سازوکارهای مندرج در توافق هستهای برای احیای تحریمهای ایران را مردود خواند و تأکید کرد که آمریکا هیچ حقی برای تلاش در جهت احیای تحریمها ندارد و از همین رو این اقدام آمریکا باید از سوی شورای امنیت و جامعه بینالمللی
رد شود.
ظریف تاکید کرد که آمریکا رسما هرگونه حق نسبت به ساز و کار حل اختلاف را از خود سلب کرده است.ویاشاره کرد که مقامهای آمریکایی در موارد مختلف اذعان کردهاند که این کشور دیگر از حق استفاده از ساز و کار حل اختلاف مندرج در بندهای ۱۰ تا ۱۳ برجام برخوردار نیست. به عنوان نمونه، در تاریخ ۸ می۲۰۱۸، جان بولتون مشاور وقت امنیت ملی ایالات متحده در یک نشست خبری به صراحت عنوان کرد که ایالات متحده به دنبال بازاعمال مفاد قطعنامههای لغوشده گذشته از طریق بندهای قطعنامه ۲۲۳۱ نخواهد بود، چراکه ایالات متحده از توافق خارج شده است. همچنین در تاریخ ۱۶ آگوست ۲۰۲۰، بولتون بار دیگر تأکید کرد که این برداشت که ایالات متحده به دلیل خروج از توافق حق استفاده از مفاد آن را ندارد، نظر صحیحی است.
نامه وزیر امور خارجه کشورمان از سوی مجید تخت روانچی سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران در سازمانملل متحد به رئیساندونزیایی شورای امنیت تسلیم شد.
مجید تخت روانچی، نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران در سازمانملل با بیان اینکه در هفتههای گذشته جامعه بینالمللیحق آمریکا برای مکانیسم ماشه را رد کرد، گفت: آمریکا شانس خود را امتحان نکند، چون نتیجهاش جز تحقیر چیزی نخواهد بود.
عباس عراقچی، معاون سیاسی وزیر خارجه نیز درخواست آمریکا برای فعال سازی مکانیسم ماشه را بیاعتبار و بیارزش خواند و عنوان کرد: اطمینان داریم شورای امنیت به آمریکا اجازه نخواهد داد که از قطعنامه ۲۲۳۱ سوءاستفاده کند.
اقدام آمریکا، حمایت نمیشود
شبکه خبری آمریکایی سیبیاس به نقل از ریچارد گوان، مسئول بخش سازمانملل در سازمان بینالمللی بحران تصریح کرده تلاش آمریکا در شورای امنیت از حمایت چندانی برخوردار نخواهد شد. گوان در گفتوگو با شبکه خبری سیبیاس گفت: آمریکا سایر اعضای شورای امنیت را بر سر اینکه از حق فعال کردن مکانیسم ماشه برخوردار است به شدت تحت فشار قرار خواهد داد، اما هیئت آمریکایی میداند که قدم در مسیر سختی گذاشته و آنها از حمایت چندانی در شورای امنیت برخوردار نخواهند بود.
روزنامه نیویورک تایمز نیز در یادداشتی نوشت: دولت آمریکا روز پنجشنبه بهصورت رسمی از سازمانملل درخواست کرده به دلیل آنچه نقض برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) توصیف میکند، تحریمها علیه ایران را بازگرداند. این در حالی است که آمریکا دو سال قبل از این توافق خارج شده است. این اقدام آمریکا تقابل جدیدی را در شورای امنیت ایجاد خواهد کرد. متحدان اروپایی آمریکا در برابر فعال شدن مکانیسم ماشه مقاومت میکنند تا بتوانند حیات برجام را حفظ کنند.
به گزارش فارس، سوزان رایس، مشاور امنیت ملی کاخ سفید در دولت سابق آمریکا اقدام واشنگتن در توسل به «مکانیسم ماشه» به منظور بازگردان تحریمهای ایران را «خنگبازی» توصیف کرد و درباره تضعیف حق وتوی آمریکا در نتیجه این اقدام هشدار داد. لری جانسون، استاد مدعو در مدرسه حقوق دانشگاه کلمبیا که سابقه کار به عنوان دستیار دبیرکل سازمانملل در امور حقوقی را دارد نیز ادعای واشنگتن مبنی بر داشتن حق برای توسل به مکانیسم ماشه را زیر سؤال برد.
نشست شورای امنیت لغو شد
پس از اقدام غیرقانونی آمریکا در کلید زدن مکانیسم بازگشت تحریمها علیه ایران، روسیه خواستار برگزاری نشست شورای امنیت سازمانملل درباره این اقدام آمریکا شد که واشنگتن با برگزاری این نشست که قرار بود دیروز جمعه برگزار شود، مخالفت کرد.
بر همین اساس نشست شورای امنیت درباره ایران به دلیل مخالفت آمریکا لغو شد.
ژائو لیجیا، سخنگوی وزارت خارجه چین در نشست خبری روز جمعه ضمن تأکید بر اینکه واشنگتن حقی برای فعالسازی ساز و کار موسوم به «مکانیسم ماشه» ندارد گفت این ساز وکار فعال نشده است.