در حالی که توانیر می‌کوشد به هر طریق ممکن از بار مصرف اضافی برق بکاهد، اما حقیقت این است که غفلت هر یک از ما چه در خانه و چه در محل کار موجبات خاموشی را فراهم می‌آورد. ضمن این که برخی مشترکین هم گلایه دارند که چرا علی‌رغم بارندگی‌های خوب امسال، میزان تولید برق به حدی نیست که با خاموشی -آن هم در ساعات اوج گرما- مواجه نشویم؟
در این شرایط اگر چه مسئولان می‌گویند، برای تابستان امسال هیچ قطعی برق از پیش تعیین شده ای
نداریم، اما در برخی نقاط به خصوص شهرک های اطراف کلانشهرها همچنان با برنامه های خاموشی که از طریق سایت ادارات برق مناطق اطلاع رسانی می‌شوند، گریبانگیریم.
 برای مثال به نمونه زیر دقت کنید:
جدول و زمان قطع برق احتمالی امروز دوشنبه ۴ مرداد پرند/ روابط عمومی اداره برق پرند به پرندفوری اعلام کرد: امروز شنبه ۴ مرداد ۹۹ در بازه زمانی ۱۱ تا ۱۵ به مدت دو ساعت احتمال قطعی برق خواهیم داشت.
شهرک آفتاب(کزو)، بلوار باکری _ جهان‌آرا و کلیه خیابان‌های اطراف آن - خیابان شهید محلاتی - خیابان توسلی - خیابان لاله ۵.
ضلع شرقی بلوار چمران - خیابان سنبل - خیابان نور - کوچه‌های مینای ۳، ۷، ۹ و ۱۰.
فازهای ۲ و ۳ خیابان کوهسار - خیابان باغ‌ویلا - بلوار ذکریای رازی - خیابان ستاره - خیابان زنبق و خیابان کوهپایه.
پرند فوری از هموطنان عزیز درخواست دارد برای جلوگیری از خاموشی‌های بیشتر در مصرف برق صرفه‌جویی کنیم.
در این چالش بین مشترکین و مسئولان، مسئولان معتقدند اگر خاموشی پراکنده‌ای هم هست، تقصیر معیوبی تجهیزات برق است.
قطعی برق یعنی رنج هموطن
هر قطعی برق یعنی کودکانی که بر اثر گرما رنج می‌کشند، کارگرانی که ساعاتی بیکار می‌شوند و دستمزدی را از دست می‌دهند، بیمارانی که در مراکز درمانی، معرض تهدید قرار می‌گیرند و خلاصه هم‌وطنانی که آزار می‌بینند. برخی به هر دلیلی در «آگاهی انکار» فرو رفته‌اند و قصدی برای کمک کردن به بهبود شرایط ندارند.
دکتر محمد فاضلی، عضو هیئت علمی شهید بهشتی ضمن بیان مطلب بالا می گوید: «دانستن اعداد میزان مصرف برق مصرفی وسایل برقی به این عده کمک می‌کند تا تصمیم بهتری درباره مصرف‌شان بگیرند. اعداد زیر را از سایت شرکت‌های توزیع برق استخراج کرده‌ام و به ترتیب از پرمصرف‌ترین به کم‌مصرف‌ترین وسایل مرتب شده‌اند:
1. سرمایش مرکزی: 5000 وات 2. ماشین لباسشویی: 2500 وات 3. کولر گازی: 2400 وات
4. ماشین ظرفشویی: 2000 وات 5. اتو بخار: 1800 وات 6. سشوار: 1200 وات
7 .اتو: 1100 وات 8. جاروبرقی: 1000 وات 9. ماشین خشک‌کن لباس: 1000 وات
10. اتو: 1000 وات 11. سماور برقی: 1000 وات 12. پلوپز: 800 وات
13. مایکروفر: 900 وات 14. کولر آبی: 600 وات 15. چرخ گوشت: 500 وات
16. غذاساز: 500 وات 17. کامپیوتر شخصی: 250 وات 18. تلویزیون پلاسما 42 اینچ: 280 وات
19. تلویزیون معمولی: 180 وات 20. چرخ خیاطی: 100 وات 21. پنکه: 80 وات
22. لامپ مهتابی: 40 وات 23. لامپ کم‌مصرف: 20 وات.»
وی با ارائه لیست بالا در ادامه می‌گوید: «ساعات اوج مصرف بین 12 ظهر تا ساعت 16 و هم‌چنین از غروب آفتاب تا حدود ساعت 22 شب است. اگر می‌خواهیم سهمی در کاهش احتمال قطعی برق و کاستن از رنج هم‌وطنان خود داشته باشیم، سعی کنیم:  وسایل ردیف 1 تا 13 را در ساعات اوج مصرف روشن نکنیم.
عمده‌ترین مصارف تابستان ناشی از کولرهای گازی است. هم‌وطنان استان‌های شمالی و جنوبی ما واقعا به استفاده از کولرهای گازی نیاز دارند، اما در سایر استان‌ها واقعا می‌توانیم با یک پنکه 80 واتی، گرمای هوا را تعدیل کرده و از روشن کردن کولر گازی 2400 واتی خودداری کنیم.
اگر به هر دلیلی مایلید کولر گازی روشن کنید، لطفا کولر را روی دمای 24 درجه تنظیم کنید.
صنعت برق کشور، سرزمین ایران و هم‌وطنان‌مان به این همراهی نیاز دارند. لطفا به کودکان، بیماران، کارگران، سالمندان و همه هم‌وطنانی فکر کنید که بر اثر ناهمراهی ما در رنج و سختی قرار خواهند گرفت.»
بسته‌های تشویقی و تنبیهی
برای مشترکان کم مصرف و پُرمصرف
وقتی صحبت از مصرف بهینه می‌شود، اغلب موارد نوک پیکان اشاره به سمت مردم و مصرف خانگی است، در حالی که بخش اداری و تجاری هم باید حواسشان به الگوی مصرف جمع باشد.
مسئولان معتقدند طرح های بهینه مصرف توانسته‌اند در سال گذشته و امسال به خوبی جواب دهند؛ به گونه‌ای که مسئولان عنوان می‌کنند: «سال 98 میزان اوج مصرف 57681 مگاوات بود که یک درصد نسبت به اوج بار سال 97 رشد داشت. در سال 99 هم به دلیل مشوق‌های وزارت نیـرو و مدیریت مصرفـی که مشترکین داشته‌انـد، تاکنـون رشد مصرف مهار شده و اوج بار به میزان 58245 مگاوات رسیده است.»
دکتـر مصطفی رجبی مشهدی معاون برنامه‌ریزی و امور اقتصادی توانیـر و سخنگوی صنعت برق درباره الگوی مصرف بهینه در بخش خانگی و اداری و نیز بسته‌های تنبیهی و تشویقی مشترکین کم مصرف و پر مصرف به گزارشگر کیهان می گوید:
« در سال ۹۸ که برای نخستین بار، تفکیک تعرفه برای مشترکان کم مصرف و پُرمصرف را اجرا کردیم؛ به این معنا که آن بخش از مردم که مصرف متعادل براساس الگوی از پیش طراحی شده مصرف دارند، مشمول هفت درصد افزایش تعرفه ها شدند. بخشی از مردم هم هستند که بیش از آن میزان متعارف، مصرف می‌کنند، ولی نمی‌توان قیمت واقعی برق را از آنها دریافت کرد. براین اساس این مشترکان مشمول ۱۶ درصد تعرفه بیشتر به همراه ۷ درصد افزایش برای مصرف کنندگان متعارف یا همان اکثریت جامعه می شوند. درهرمنطقه‌ای برای مشترکان خانگی، الگوی مصرف خاصی تعریف شده است که به مشترکینی که بیش از الگـوی تعییـن شده، مصرف برق داشته باشند، اصطلاحا پُر مصرف گفتـه می‌شود. در این صورت این مشترکین پُرمصرف، شامل افزایش 16 درصدی تعرفه برق نسبت به سایر مشترکین خواهند شد. برای مشترکینی نظیر نهادها، سازمان‌ها و ادارات، مراکز رصد صنعت برق، مصرف لحظه‌ای آنها را از طریق کنترل هوشمند پایش می‌کنیم. چنانچه مصرف خود را نسبت به سال گذشته 10 درصد کاهش نداده باشند و یا وسایل سرمایشی‌شان را حداقل در دمای 24 درجه تنظیم نکرده و در ساعات مشخص شده خاموش نکنند، نسبت به قطعی برق آنها پس از تذکر اقدام خواهد شد.»
 وی درباره بسته‌های تشویقی مشترکین کم مصرف
(خوش مصرف‌ها) توضیح می‌دهد: «مشترکانی که در گروه «خوش مصرف‌ها» قرار داشته و نسبت به دوره مشابه سال قبل انرژی برق کمتری استفاده کرده‌اند، پاداش خوش‌مصرفی دریافت خواهند کرد. متناسب با تعرفه هر منطقه، میزان مصرف مشترکان محاسبه شده و براساس آن پاداش لحاظ می‌شود که میزان آن در قبض برق به عنوان «خوش مصرفی» اعلام خواهد شد. مشترکانی که ۲۰۰ کیلووات مصرف می‌کنند اگر این مصرف را به ۱۰۰ کیلووات کاهش دهند، از برق رایگان بهره‌مند می‌شوند.»
سخنگوی صنعت برق این نوید را می دهد که طرح های مدیریت مصرف به ویژه در بخش خانگی بسیار موفقیت آمیز بوده‌اند. وی توضیح می دهد: « تحلیل‌ها در بخش مصرف خانگی نشان داده ۸۵ درصد مردم درحد متعارف، برق مصرف می‌کنند و فقط ۱۵ درصد از مشترکان هستند که مشمول ۲۳ درصد افزایش پُرمصرفی می‌شوند. اتفاق خوب این است که در بخش خانگی مصرف برق نسبت به سال قبل کاهش داشته، به این معنا که مصرف از یک بخش غیر مولد به بخش مولد تغییر جهت داده است.»
امسال در بخش مصرف سازمانی خوشبختانه با تذکراتی که داده شد، تعداد دستگاه‌ها و ادارات پُرمصرف کمتر شد؛ هر چند که برخی از سازمان‌ها، نهادها، بانک‌ها و سالن‌های فرودگاهی تخطی کرده بودند، نسبت به آنها نیز با تذکر و الزام به رعایت موضوع سعی به جلب همکاری شد تا پدیده شوم پُرمصرفی و بدمصرفی در کشور به حداقل ممکن برسد.»
تمهیداتی برای کاهش مصرف برق ادارات
یکی از مهم ترین راهکارهای کاهش مصرف برق در تابستان سال گذشته 98 برای کاهش مصرف برق در ادارات شهرستان ها تغییر ساعات اداری بوده است.
البته خیلی از کارشناسان و صاحبنظران هم معتقدند تغییر ساعات کاری ادارات به تنهایی نباید مهم‌ترین راهکار پیش‌رو باشد و باید خیلی اصلاحات دیگر را در ساختمان‌های اداری و تجاری شاهد باشیم.
یکی از مهم‌ترین راهکارها در کاهش مصرف بخش اداری و سازمانی، عایق‌بندی ساختمان‌هاست.
دکتر رجبی، سخنگوی صنعت برق می گوید: «در زمان ساخت و ساز اگر این مورد مراقبت و دقت شود، خیلی تأثیـرگذار است. می‌تواند تا حدود 30 تا 40 درصد مصرف برق و هزینه انرژی خانوار را کاهش دهد. خوشبختانه این مورد با جدیت پیگیری می‌شود تا سازندگان ساختمان‌ها بتوانند برای اجرای این مهم مورد حمایت قرار بگیرند و مسیرهایی چون پنجره‌ها و دیوارها که موجب هدررفت انرژی در ساختمان‌ها هستند، عایق‌بندی شوند. این مورد، اعمال عایق‌بندی، زمان ساخت ساختمان و قبل از مستقر شدن در آن است، اما بعد از این که مستقر شدند، باید به ساعت مصرف وسایل برقی توجه
ویژه کنند.»
وی در مورد تمهیداتی که کارکنان سازمانی باید قبل از ترک محل کارشان هر روزه به آنها التفات داشته باشند، توضیح
می دهد: «قبل از ترک محل کار نیز هر وسیله برقی را از پریز برق خارج کنند. قطعا وسایل سرمایشی را باید خاموش کرد. همچنین تجهیزات رایانه‌ای را در زمان ترک محل کار از برق جدا کنند. رعایت همین مسائل به ظاهرساده می تواند تا حدود 15 درصد مصرف برق را کاهش دهد.»
خاموشی به دلیل فرسودگی تجهیزات
رضا اردکانیان وزیر نیرو در خصوص قطع برق بخشی از مشترکین خانگی مصرانه می گوید: «اگر برق واحدی قطع شده، همین امروز با دفتر من تماس بگیرند تا همکاران بنده پیگیری کنند. ما هیچ وقت به بخش خانگی خاموشی نمی‌دهیم!»
این ادعای وزیر در حالی است که نه تنها شماره دفتر ایشان اطلاع‌رسانی نشده، بلکه عده‌ای از مشترکین برای بیان گلایه شان از خاموشی‌ها، تلفن ارتباطات مردمی رسانه‌ها را اشغال کرده‌اند.
وی دلیل عمده خاموشی‌های پراکنده را فرسودگی تجهیزات عنوان کرده و می‌گوید: «چند صد هزار دستگاه ترانس فرسوده داریم که باید سرمایه‌گذاری عظیمی در خصوص نوسازی آن صورت گیرد، چرا که باعث بروز اختلال‌هایی در شبکه برق می‌شود. خوشبختانه خاموشی به دلیل کمبود تولید برق نداشته‌ایم، اولویت ما مصارف داخلی است. ما با کشور‌های همسایه تبادل انرژی داریم، ولی برخی از اختلالات پیش آمده در حوزه برق به دلیل صادرات نبوده است.»
وی ادامه می دهد: «تابستان امسال زودرس بود و دمای بالا و گرمای مستمر باعث شد، شرایط به طور متفاوتی باشد. امسال ۵ درصد افزایش مصرف برق داشته‌ایم.»
وزیر نیرو در ادامه درباره دستاوردهای تولید برق در سال جاری می‌گوید: «هرسال یک میلیون مشترک جدید برق داریم و باتوجه به سال جهش تولید تمامی واحد‌های تولیدی و خدماتی شروع به کار کرده‌اند که باعث شده مصرف انرژی افزایش پیدا کند. ما امسال به صنایع بزرگ ۱۰ درصد بیشتر انرژی داده‌ایم که این نشان دهنده فعال شدن کارگاه‌های تولیدی است و همچنین در بخش کشاورزی ۴/۵ درصد افزایش مصرف انرژی داشته‌ایم.»
اردکانیان درباره دریافت هزینه قبض برق و مراعات شرایط مشترکین در دوران کرونا می‌گوید: «با وجود اینکه در سبد هزینه‌های خانوار سرجمع بهایی که برای آب و برق پرداخت می‌شود، درصد بسیار ناچیزی است و حتی زیر یک درصد است، اما به همکارانم توصیه کرده‌ام اگر چنانچه با تاخیر در پرداخت بهای آب و برق مواجه می‌شوند، حداکثر همراهی را با مشترکان داشته باشند و سعی کنیم از این طریق دوران نسبتا پرفشار را برای بخشی از مشترکان کمی سهل کنیم.»