مراتب تفویض سالک (سلوک عارفانه)
(بدان ای سالک راه حق!) تفویض از توکل از لحاظ معنی وسیعتر و از لحاظ اشاره لطیفتر و بر سه درجه است:
درجه اول از تفویض آن است که سالک بر نیت و قصد خود تکیه نکند. از مکر حق متعال ایمن و از یاری او مأیوس نباشد. بداند اگر حق متعال به او قدرت ندهد بر هیچ عملی قادر نیست.
درجه دوم تفویض با مشاهده اضطرار است. سالک مضطراً میبیند که عمل او نجاتدهنده او و گناه او هلاککننده او نیست. هیچ عملی منجی و هیچ گناهی هالک نیست و سبب موجب اشغال کسی نمیگردد. مسبب است که امور به ید قدرت لایزالی اوست. در درجه سوم، تفویض با مشاهده انفراد حق متعال است در حکم، سالک میبیند هر حرکت و سکونی و هر قبض و بسطی، تحت حکم و امر حق متعال است. و درمییابد که انصراف از جمع به تفرقه یا از تفرقه به جمع به اراده ذات کبریایی الهی است. این درجه از تفویض حد اعلای تفویض است، سالک وقتی به شهود درمییابد که بود و نبود در تحت امر «کن فیکون» است و جز ذات اقدس الهی در عالم حاکم و موثری نیست و موجودات محکوم به حکم مأمور به امر هستند، اراده از او سلب، و تفویض خود بهخود صورت میگیرد. این تفویض اضطراری و قهری است در مقام کمال حاصل است.»
مقامات معنوی، محسن بینا، ج2، ص20