گزارشی از تلاش خداپسندانه مؤسس مسجد امام رضا(ع)
چراغی که این بار به مسجد رواست
در این روزهای مبارک ماه رمضان اوصاف مسجدی را در دل دهکده المپیک تهران از دوستی میشنوم که گویا بسیار برجستهتر از دیگر مساجد کشور است؛ مسجد امام رضا(ع).
وقتی به مسجد جامع محل میرسیم نشانی آن مسجد را میپرسیم. جواب میشنویم که یک چهار راه پایینتر. با خود میاندیشم چه لزومی دارد که به فاصله چند صد متر از مسجد جامع، مسجد دیگری تأسیس شود؟ آیا بهتر نبود به جای آن، مدرسه یا یک مکان تفریحی احداث میشد؟ وقتی به محل مورد نظر میرسیم حرفم را پس میگیرم و این شعر در ذهنم مرور میشود:
درس معلم ار بود زمزمه محبتی
جمعه به مکتب آورد طفل گریزپای را
کودکی را میبینم که دست در دست مادر به مسجد میآید؛ زوج جوانی برای گرفتن وقت مشاوره سراغ حاج آقا واشقانی امام جماعت مسجد را میگیرند. مرد جوانی نیز در پی خرید مسکن نظر حاج آقا را جویاست. از آنچه میبینم به شوق میآیم. گویا نسل جدیدی از روحانیت در راه است تا مساجد صدر اسلام را بار دیگر احیا کنند. وصف این مسجد را شنیده بودیم اما «شنیدن کی بود مانند دیدن!»
حجتالاسلام واشقانی فراهانی باخوشرویی تمام از ما استقبال میکند و ابتدا ما را به دیدن قسمتهای مختلف مسجد میبرد؛ شبستان، سالن اجتماعات چند منظوره، آشپزخانه، سرویس بهداشتی ایرانی- فرنگی، حمام، حسینیه بانوان، کتابخانه. از دیدن صدها کتاب با عناوین مختلف به شوق میآیم. انتظارم دیدن کتابخانهای کوچک با چند عنوان کتاب مذهبی بود. اتاق کوچکی به بهداری مسجد اختصاص دارد و پزشک انسان دوستی روزهای سهشنبه در آن جا به مداوای رایگان بیماران میپردازد. به مهد کودک مسجد میرسیم؛ کودکان خردسال تا چشمشان به حاج آقا واشقانی میافتد دست مادر خود را رها میکنند و به سوی حاج آقا میدوند. حاج آقا هم با مهربانی آغوش میگشاید و دختر و پسرهای کوچولو را در بغل میگیرد.
مسجد امام رضا(ع)
مسجد امام رضا(ع) در زمینی به مساحت 635 متر مربع در 3 طبقه با زیربنایی بالغ بر 2 هزار متر مربع ساخته شده است. طبقه زیرزمین با متراژ 450 متر مربع سالن اجتماعات چند منظوره برای برگزاری مراسم مختلف طراحی شده است. این سالن به آشپزخانه مدرن، سرویس بهداشتی کامل و حمام مجهز است. طبقه همکف، صحن اصلی مسجد امام رضا(ع) را تشکیل میدهد. شبستان مردانه با 450 متر مربع فضای اختصاصی جزء زیباترین صحنهای مسجد به شمار میآید. آینهکاری بسیار هنرمندانه این شبستان، جذابیت و نورانیت خاصی به فضای مسجد بخشیده که در مقایسه با سایر مساجد منطقه کم نظیر است. طراحی و اجرای ورودی اختصاصی برای بانوان و آقایان، کفشکن برای آقایان و بانوان (به طور مجزا)، ایجاد آبدارخانه مجهز، دفتر برای امام جماعت مسجد و اطاق استراحت کلیددار مسجد از دیگر ویژگیهای طبقه همکف محسوب میشود.
طبقه اول مسجد با متراژی بالغ بر 450 متر مربع به شبستان خواهران اختصاص دارد. جانمایی حسینیه، آبدارخانه مجهز، حمام، سرویس بهداشتی مجزا (ایرانی-فرنگی) ویژه خواهران و مهد کودک بخشهای مختلف شبستان زنان را تشکیل میدهد. نورپردازی داخل مسجد (به ویژه در بخش آینهکاری گنبد) در 15 رنگ در زمان اجرای برنامهها به ویژه اقامه نمازهای یومیه حال و هوای روحانی خاصی به مسجد میبخشد. بیش از 100 کتیبه زیبا بر دیوارهای مسجد چشم را مینوازد. بر این کتیبهها احادیثی از امام رضا(ع) درباره اهمیت مسجد، نماز، نیکی به پدر و مادر و... نقش بسته است.
این تلاشها حاصل عملیات اجرایی و ساخت مسجد از سال 87 به مدت دو سال است.
مسجد امام رضا(ع) در سال 1389 از سوی کانون فرهنگی و عالی مساجد کشور به عنوان مسجد نمونه و حجتالاسلام شیخ علی واشقانی فراهانی، مؤسس و امام جماعت آن، به عنوان امام جماعت نمونه مساجد کشور در این سال برگزیده میشوند.
حجتالاسلام واشقانی برای ساخت بنای مسجد پابه پای کارگران کار میکند و حتی قبل و پس از رفتن آنها هم فعال است برای بردن فرغان، آوردن آجر و خاک، جابهجا کردن مصالح و... تا این که به یاری خدا مسجد ساخته میشود و به بهرهبرداری میرسد.
ترویج فرهنگ کتابخوانی
همان طور که اشاره کردیم، مسجد امام رضا(ع) کتابخانه نسبتاً مجهزی دارد. این کتابخانه به خاطر تنوع کتابهای موجود در نوع خود بینظیر است. حجتالاسلام واشقانی معتقد است که یکی از فعالیتهای فرهنگی مسجد باید ترویج فرهنگ کتابخوانی باشد؛ براین اساس بیش از 2000 جلد کتاب را در کتابخانه مسجد گردآوری کرده است. دهها جلد قرآن کریم، مفاتیح، نهجالبلاغه؛ ترجمههای متنوع و جدید در قطعهای مختلف و بیش از 10 نوع تفسیر قرآن در دسترس مراجعان و نمازگزاران است. بیش از 100 جلد کتاب درباره مسجد و نحوه مدیریت آن، دوره کامل اصول کافی، بحارالانوار و زندگی کامل چهارده معصوم(ع)، همچنین دایرهالمعارف 10 جلدی و کتابهای پزشکی، شعر، داستان و صدها کتاب در موضوعات دیگر.
حجتالاسلام واشقانی با تأکید بر اینکه مسجد، تنها مکان اقامه نماز نیست میگوید: مساجد نباید فقط مجهز به کتابهای قرآنی و مفاتیحالجنان باشند. وجود کتابهایی با موضوعات دیگر همچون نجوم، جامعهشناسی، انسانشناسی و سایر کتابهای مورد نیاز جوانان، حضور پررنگتر آنان در مسجد را به دنبال دارد. وی درباره چگونگی تهیه کتابها میافزاید: بخشی از کتابها براساس نیازهای خانوادهها، دانشجویان و دانشآموزان تهیه شده است و بخشی دیگر اهدایی مردم از کتابخانه شخصی خود به کتابخانه مسجد است. ما در اینجا کتابهای علمی و آموزشی متنوع داریم که دانشجویان و حتی پزشکان متخصص از آن
بهرهمند میشوند.
مشارکت و همکاری زنان در امور مسجد
مسجد امام رضا(ع) شاید تنها مسجدی باشد که دو زن نیز عضو هیئت امنای 6 نفرهاش هستند. زنان از بدو تأسیس مسجد تاکنون مشارکت و همکاری صمیمانهای در امور دارند؛ از تشکیل کلاسهای آموزشی گرفته تا راهاندازی کلاسهای هنری، مشاوره و سرپرستی مهد کودک، مدیریت مسافرتهای زیارتی و تفریحی به دیگر شهرها. زنان محله زیبادشت دهکده المپیک علاوه بر مشارکت در امور مسجد این محل را جای مناسبی برای گردهمایی و ملاقاتهای دوستانه خود میدانند. زیرا در این مسجد جایی برای ملاقاتهای دوستانه همراه با امکانات پذیرایی در نظر گرفته شده است و این حاصل مدیریت مدبرانه و دلسوزانه حاجآقا واشقانی است.
امام جماعت نمونه
حجتالاسلام واشقانی وظیفه یک امام جماعت را این گونه شرح میدهد:
- روحانی باید نیازهای جامعه را بفهمد و برای خواستههای مردم تلاش کند. قبلاً مردم در مسجد از حال هم با خبر میشدند. الان هم ما در مسجد همین کار را میکنیم. وقتی یکی از افراد دو شب برای نماز نمیآید، سراغش را میگیریم. اگر کسی پیراهن مشکی پوشید، علت را میپرسیم و دسته جمعی به سراغش میرویم.
- امام جماعت باید سیاسی باشد و بینش سیاسی داشته باشد ولی نباید سیاستزده شود و مسجد را محل مناقشات و نزاعهای سیاسی کند. ما باید به گونهای از مسجد بهرهبرداری کنیم که نفعش به تمام ملت برسد نه به یک حزب و گروه سیاسی. متأسفانه برخی مسئولان فقط در ایام انتخابات در مساجد حضور پررنگتری دارند و این یعنی سوء استفاده از مسجد.
- هویت یک امام جماعت به عملکرد اوست نه صرفاً به اقامه نماز و سخنرانی. متأسفانه امام جماعتهایی هستند که در یک اداره معاون و در یک اداره مدیر و در اداره دیگر مشاورند. چنین افرادی نمیتوانند برای مسجد و مردم وقت بگذارند. کار در مسجد نیاز به نشاط و انرژی دارد و یک فرد گرفتار و خسته برای مسجد مفید نیست.
- ما دو خانه داریم؛ خانه محل سکونتمان که از سنگ،گل،خشت ساخته شده و خریدنی است، خانهای در دل مردم داریم که به هیچ قیمتی خریدنی نیست. روحانی موفق کسی است که در دل مردم خانه داشته باشد. من نه خانه دارم، نه زمین، نه ماشین، اما به لطف خدا شاید در دل اهالی محل جای کوچکی داشته باشم. دوره وعظ، خطابه، سخنرانی به سر آمده است. زمان، زمان عملگرایی است و یک روحانی با عملکردش میتواند خدمتگزار مردم باشد.
در این مسجد همیشه باز است
در مسجد امام رضا(ع) همواره به روی مراجعهکنندگان باز است. چون روحانی دلسوز و دردآشنای آن حضوری 24 ساعته در آنجا دارد، برای آن که به حرف دل مردم گوش کند و راهکاری برای مشکلات آنها بیابد. مراجعان از او دستخط و توصیه برای بستری شدن در بیمارستان، گرفتن نوبت آزمایش و نوار قلب و... میخواهند. در این مسجد نمونه حتی جایی هم برای استراحت و اقامت رهگذران مسافر وجود دارد. تمام اینها حاصل مدیریت دلسوزانه حجتالاسلام شیخ علی واشقانی امام جماعت مسجد امام رضا(ع) است.
کارمان تمام شده است؛ خداحافظی میکنیم و از مسجد بیرون میآییم. هیاهوی شادمانه کودکان مهد کودک حتی فضای اطراف مسجد را پر کرده و رنگهای شادی چون سبز، آبی، ارغوانی در تمام زوایای مسجد نشاط را بر چهره ما نیز افکنده است. گویا این مسجد قرار است الگویی باشد برای دیگر مساجد کشور، چون شور زندگی را در وجود همه- بیهیچ استثنایی- تقویت میکند.