وضعیت نظارت و کنترل بر قیمت‌ها بعد از افزایش قیمت بنزین- بخش نخست
داد مردم از بیداد گرانی!
سمیه دولتی
در سال‌های اخیر نوسانات قیمت‌ها در اثر تحریم و بی‌تدبیری مسئولان و تاثیر نوسانات ارز بر بازار بود که ناگهان گرانی بنزین هم مزید بر علت شد و فشار مضاعفی را بر اقشار آسیب‌پذیر جامعه وارد کرد.
تا پیش از این مسئولان ادعا می‌کردند که نمی‌گذارند افزایش قیمت بنزین به افزایش قیمت کالاها بینجامد اما حالا که مدتی از این اتفاق گذشته شاهد افزایش چند برابری برخی قیمت‌ها هستیم و از طرفی هم دولتمردان گرانی‌ها را طبیعی اعلام می‌کنند!
با این وضعیت نابسامان اقتصادی و عدم نظارت بر قیمت کالاها و خدمات و عملکرد غیرکارشناسانه دولت در اجرای نرخ جدید بنزین فشارهای مضاعفی بر مردم وارد می‌شود و گرچه گفته شده درآمد حاصل از بنزین را به خود مردم برمی‌گردانند اما باز هم اقشار سطح پایین جامعه متضرر این ماجرا هستند.
اما مردم می‌پرسند آیا وعده‌های توخالی دولت و اقدامات غافلگیر‌کننده او همچنان ادامه دارد؟ و در برابر موج گرانی برخی کالاها چه باید کرد؟
مردم ولایتمدار ایران اسلامی که در طول سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی با مشکلات متعددی روبرو شدند و شجاعانه در برابر هرگونه سختی و مشقتی ایستادند امروز هم در برابر توطئه‌های اقتصادی و ناکارآمدی برخی دولتمردان ایستاده‌اند. دولتمردانی که با حمایت و پشتیبانی و رای همین مردم انقلابی بر سر کار آمدند و قدرت را در دست گرفتند و شعارهای رنگارنگی همچون حل صد روزه مشکلات اقتصادی و معیشتی مردم سردادند اینک می‌بینیم نه تنها از هیچکدام از آن شعارها خبری نیست بلکه با برجام نافرجام دستاوردشان بیکاری و فقر و تجدید تحریم‌ها بوده است و امروزه در کنار افزایش یکباره قیمت بنزین، شاهد افزایش قیمت بسیاری از کالاهای اساسی و مورد نیاز خانواده‌ها بودیم.
کارشناسان اقتصادی معتقدند افزایش قیمت بنزین امری اجتناب ناپذیر بود و باید این امر صورت می‌گرفت اما بدون توجه به زیرساخت‌ها و عدم آگاه‌سازی مردم و شفاف سازی انجام شد و این غافلگیری مردم سبب شد تا اعتراضاتی شکل بگیرد و در این بین زمینه برای برخی فرصت‌طلبان فراهم شد تا به تخریب اموال عمومی بپردازند و همه این‌ها برمی‌گردد به عدم آگاه‌سازی به موقع مردم و شیوه غلط اجرایی دولت.
همراه عکاس روزنامه کیهان سری زدیم به بازار تهران تا از دیدگاه‌های مردم درباره روند صعودی قیمت‌ها مطلع شویم. با ما همراه باشید.
مردم از روند صعودی قیمت‌ها
در مقابل حقوق‌های ثابت می‌گویند!
بدون شک با افزایش چشمگیر قیمت کالاهای مختلف، قدرت خرید مردم نیز کاهش یافته است. این کاهش قدرت خرید برای افرادی که حقوق ثابت یا درآمد کم دارند بیشتر قابل لمس است.
یک کارگر 60 ساله در گفتوگو با گزارشگر روزنامه کیهان می‌گوید: «با وجود اینکه رئیس‌جمهور و برخی مسئولان وعده دادند که با افزایش قیمت بنزین، کالاها گران نخواهند شد، متاسفانه بسیاری از اجناس قیمتشان در همین چند روز اخیر افزایش داشته و ظاهرا هیچگونه نظارتی از سوی نهادهای مربوطه به عمل نیامده است.»
وی ادامه می‌دهد: «دولت سالانه میزان مشخص و ناچیزی را به حقوق کارگران اضافه می‌کند که در مقایسه با حجم افزایش قیمت‌ها قابل قیاس نیست.»
در حالی که از خیابان‌های بازار عبور می‌کنیم در مقابل فروشگاه کیف و کفش با خانمی میانسال روبرو می‌شویم که همراه دخترشان برای خرید آمده‌اند. در حالی که کیسه خریدی در دست دارند از درجه رضایتمندی از خریدشان می‌پرسم، چنین پاسخ می‌دهند: «قیمت‌ها تقریبا افزایش چشمگیری نداشته ولی این‌گونه هم نبوده که افزایشی نداشته باشد، ولی موفق شدیم کیف مناسبی برای دخترم انتخاب کنم.»
وی می‌افزاید: «امیدوارم به فصل پایانی سال که وارد شده و به سال جدید نزدیک می‌شویم که فصل خریدهای شب عید مردم آغاز می‌شود قیمت‌ها افزایشی نداشته باشند و مردم بتوانند مایحتاج خود را تهیه کنند و مسئولان بتوانند به خوبی بر قیمت‌ها نظارت کنند.»
یک دانشجوی رشته خبرنگاری در خیابان 15 خرداد تهران مخاطب سؤالم قرار می‌گیرد و در گفتوگو با گزارشگر روزنامه کیهان می‌گوید:«درباره قیمت برخی کالاها علی‌رغم وعده رئیس‌جمهور، شاهد افزایش قیمت بوده‌ایم و نظارتی هم بر این کالاها و دلایل گران شدن آنها در کار نیست، این افزایش قیمت را با برخی هم دانشجویی‌های دوستم که برای خرید آمده‌ایم کاملا احساس کردیم.»
وی در ادامه همین بحث تصریح می‌کند: « این افزایش قیمت‌ها به خصوص در هفته‌های اخیر و در کالاهای ضروری مشهودتر است. البته وعده ثبات قیمت‌ها بعد از افزایش قیمت بنزین عملی نشده، اما حداقل می‌شود با نظارت بر اصناف و بازار افزایش‌های بی‌دلیل را کنترل کرد.»
این دانشجو ادامه می‌دهد: «عدم سهمیه‌بندی درست بنزین از سوی مسئولان مربوطه و بالا رفتن هزینه‌های حمل‌ونقل معمولا به طور مستقیم بر روی بهای تمامی کالاها و خدمات تاثیر می‌گذارد، از سویی هجوم مردم به وسایل حمل‌ونقل عمومی- خصوصا BRT و مترو در تهران- بدون توجه به کفایت این تعداد وسیله برای این حجم از مسافر مشکلات دیگری را برای شهروندان ایجاد کرده و ضرورت دارد مسئولان شهری در این باره چاره‌اندیشی کنند.»
دانشجوی دیگری که رشته مدیریت فرهنگی است و نظاره گر سخنان ماست در ادامه سخنان دوستش می‌گوید: «از دولت تدبیر و امید که خیلی از دانشجویان به امید وعده هایشان به رئیس‌جمهور رای دادند انتظار می‌رود مدبرانه‌تر با این قضیه برخورد می‌کرد و الان هم که بنزین را گران کردند حداقل بازار را به حال خود رها نکنند و نگذارند عده‌ای سودجو قیمت اجناس را باب میل خود افزایش دهند.»
وی می‌گوید: «در درجه اول لازمه اتخاذ چنین تصمیمی مهیا نمودن زیرساخت‌ها و آگاهی بخشی از اهداف این طرح بود که به هیچ کدام توجهی نشد و تا امروز شاهد اتفاقات ناگواری مثل اغتشاشات و خسارت‌هایی که برخی اراذل اجاره‌ای به تاسیسات و مراکز دولتی و بانک‌ها و فروشگاه‌های بزرگ به بار آوردند، نبودیم.»
حمایت از تولید
کنترل قیمت می‌خواهد
در پی کاهش قدرت خرید مردم که پیامد افزایش قیمت‌هاست، قطعا تقاضا نیز کاهش پیدا کرده و این موضوع هشداری است برای تولیدات داخلی، چرا که در صورت افت تولیدات داخلی قطعا آمار بیکاری افزایش پیدا می‌کند و به دنبال آن صدمات جبران ناپذیری بر اقتصاد کشور خواهد زد.
در ادامه حضور ما در بازار تهران به سراغ یک تولیدکننده کفش می‌رویم.
این تولیدکننده که خود را «محمد» معرفی می‌کند در گفتوگو با گزارشگر روزنامه کیهان می‌گوید: «ظاهراً آن گونه که رئیس‌جمهور مدعی کنترل قیمت‌ها پس از افزایش قیمت بنزین بودند هیچگونه کنترلی صورت نگرفته و بسیاری از کالاها سیر صعودی طی می‌کنند.»
این تولیدکننده در ادامه می‌گوید: «وعده‌های داده شده دولت در بحث کنترل و نظارت بر قیمت‌ها عملی نشد، معیشت مردم ترقی پیدا نکرد، اجناس گران شد و کسی هم فعلا پاسخگو نیست و دولت محترم هم مدعی است قیمت‌ها را کنترل می‌کند!»
وی می‌افزاید: «تمام مؤلفه‌هایی چون نفت، بنزین، ارز و طلا در اقتصاد کشور ما و بالا و پایین شدن قیمت‌ها دخالت دارد. هنگامی که برای خرید زیره اقدام کردم، با افزایش بسیار زیاد قیمت آن مواجه شدم. با وجود گرانی مواد اولیه، چطور می‌توانم کفش را با قیمت قبل و یا متناسب با بودجه مردم بفروشم. قطعا فروشنده و تولیدکننده هم برای جبران هزینه‌هایش مجبور است قیمت کالایش را بالا ببرد.»
این تولیدکننده تأکید می‌کند: «سابقا به صورت اعتباری با تولیدکنندگان مواد اولیه همکاری داشتیم و کار راحت‌تر بود اما با تغییر شرایط اقتصادی و بازار، اعتبارها از بین رفت و خریدها نقدی شده و باعث رکود کار شده است.»
نبود مدیریت دلسوزانه
در کنترل قیمت‌ها
یکی از گلایه‌های مردم در گفتوگو با گزارشگر روزنامه کیهان نبود نظارت و مدیریتی مدبرانه و دلسوزانه در امور کنترل و نظارت بر قیمت‌ها است.
یک فروشنده لوازم‌التحریر هم در بازار تهران با لحنی بسیار محزون از شرایط بد اقتصادی بازار در گفتوگو با گزارشگر روزنامه کیهان می‌گوید: «عدم مدیریت صحیح دولت در اجرای طرح‌ها از طرفی و نبود نظارت و کنترل بازار از طرف دیگر سبب‌ساز مشکلات بسیاری شده است.»
وی می‌افزاید: «چندی پیش قیمت کاغذ افزایش پیدا کرد که طبیعتا باعث افزایش بعضی از کالاهای مرتبط بود. اما بعد از مدتی که قیمت کاغذ کاهش یافت، قیمت کالاهای قبل همچنان بالا ماند و هنوز کاهش پیدا نکرده و این یعنی عدم نظارت!»
این فروشنده لوازم‌التحریر در ادامه می‌گوید: «وقتی برای خرید چسب اقدام کردم با افزایش 35 درصدی آن مواجه شدم. در حالی که چسب بزرگ 90 یاردی با برچسب قیمت 8000 تومان را با قیمت 8500 تومان خودمان خریدیم با چه قیمتی بفروشیم که هم سودمان تأمین شود و هم خریداران رضایت داشته باشند؟ آیا مصرف‌کننده این اختلاف قیمت روزانه را می‌پذیرد و می‌پردازد؟! قطعا خیر!»
وی با تاکید بر این که هر روز با کم‌شدن قدرت خرید مردم، مراجعه‌کنندگان برای خرید لوازم‌التحریر هم کاهش یافته، می‌گوید: «مردم بودجه ندارند تا صرف لوازم‌التحریر کنند و ترجیح می‌دهند این هزینه را برای نیازهای ضروری‌تر انجام دهند و سعی در صرفه‌جویی در مصرف دارند.»
این فروشنده تصریح می‌کند: «عدم اعتماد برای خریدهای اعتباری از دیگر مشکلات امروز است. پیش از این برایمان جنس می‌آوردند و بعد از 6 ماه به صورت چک پول دریافت می‌کردند اما حالا قبل از تحویل بار باید نقدا به حساب واریز شود با هر قیمتی که برایمان تعیین کنند.»
وی در ادامه می‌افزاید: «مشکل ما فقط بنزین نیست. اقتصاد ما به بسیاری مؤلفه‌ها وابسته است که متأسفانه با نوسان قیمت این مؤلفه‌ها به کلی بازارمان تحت‌الشعاع قرار می‌گیرد و این یعنی فاجعه.»
افزایش اجتناب‌ناپذیر قیمت‌ها
کاهش هر روزه ارزش پول ملی کشور و قیمت‌های متغیر در بازار، شرایط مبهمی را برای تولیدکنندگان ایجاد کرده است. زیرا قیمت مواد اولیه لحظه‌ای تغییر می‌کند و تولیدکننده نمی‌تواند بهای تمام شده یک واحد محصولش را پیش‌بینی کند که این امر باعث کاهش قدرت ریسک تولیدکنندگان می‌شود.
یک فروشنده پوشاک از شرایط موجود در بازار در این ایام به گزارشگر روزنامه کیهان می‌گوید: «با توجه به این که هزینه حمل و نقل در بهای تمام شده کالاها نقش دارد قطعا صنف ما هم از این قضیه مستثنی نیست. اما چون خریدهای ما از قبل انجام شده فعلا تغییر زیادی نداشته اما بی‌شک در خرید جدید تغییرات خواهیم داشت.»
وی ادامه می‌دهد: «میزان فروش نه‌تنها بعد از افزایش قیمت بنزین بلکه از خیلی قبل‌تر حدود 50 درصد کم شده بود و الان قیمت اجناس بالارفته اما سودها پایین آمده، درست برعکس قبل که قیمت‌ها پایین بود و سودها زیاد.»
این فروشنده می‌افزاید: «امیدوارم این حجم از کاستی‌های سود از فروشنده‌ها و بازاری‌ها در چرخه اقتصاد عاید افراد کم‌درآمد و نیازمند شود.»
وی تاکید می‌کند: قیمت ارز مستقیما بر کار ما تأثیر دارد. این تغییرات قیمت‌ها درنهایت بر قدرت خرید مردم تأثیرگذار خواهد بود. از طرفی هم عدم کارآمدی دولتمردان در اجرا و نظارت در شرایط تحریم مردم را تحت فشار اقتصادی قرار داده، مردم ما مردمی نجیب و شریف هستند و حق‌شان بیش از این‌هاست.»
یک فروشنده لوازم صنعتی در گفتوگو با گزارشگر روزنامه کیهان می‌گوید: «متأسفانه دولت محترم همچنان وعده‌های پوچ می‌دهد. بعد از افزایش قیمت بنزین، هیچ ثباتی در قیمت‌ها وجود نداشته، به طوری که افزایش قیمت ها بسیار چشمگیر بوده خصوصا در کالاهای اساسی، کرایه‌های حمل و نقل و...»
وی می‌افزاید: «چندی پیش هنگامی که ارز بالا رفت مردم برای خرید هجوم آوردند و بعد از سقوط قیمت ارز بازار راکد شد و خریداری نبود. که این رویه خود سبب افزایش قیمت‌ها است. الان هم اگر توجه بفرمایید ملاحظه می‌کنید که بازار چقدر خلوت است و اخیرا بیشتر مواقع همین شرایط حکم‌فرماست.»
این فروشنده ادامه می‌دهد: «کالاهایی که ما ارائه می‌دهیم ضروری نیست اما برای کار کشاورزی لازم و تخصصی است اما وقتی قیمت کالاهای ما افزایش پیدا می‌کند، کشاورز ترجیح می‌دهد به صورت دستی کار کند که این امر به عقب‌ماندن از تکنولوژی و هم در صرف زمان و هم در صرف انرژی به ضرر است. اما این ضرر را به جان می‌خرد تا هزینه بالا برای دستگاه‌ها نپردازد.»