گفت وگو: محمد زندی
24 مهر هر سال یادآور تشکیل نهادی ایدئولوژیک در ارتش جمهوری اسلامی ایران است که بعدها به اسم «سازمان عقیدتی سیاسی ارتش» نام گرفت. پس از استقرار نظام جمهوری اسلامی و با تشکیل نهاد نوپای عقیدتی سیاسی، تعالیم مکتبی و آموزش‌های عقیدتی در ارتش، بصورت منسجم و در قالب سازمانی با وظایف تعریف شده، بیش از پیش نمود پیدا کرد. در این میان، با توجه به پیشقراولی نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران (به اختصار «نهاجا») در لبیک گویی به ندای بنیانگذار انقلاب اسلامی، حضرت امام خمینی(ره) در 19 بهمن 1357، نقش عقیدتی سیاسی این نیرو در آموزش مکتبی و عقیدتی پرسنل و کارکنان نهاجا، بی‌بدیل و انکارناپذیر است؛ بطوریکه از جمله سرآمدان نیروهای مسلح در زمینه ترویج تعالیم مکتبی و‌اشاعه مفاهیم ارزشی شناخته می‌شود. همین موضوع بهانه‌ای شد تا به سراغ حجت‌الاسلام و المسلمین «سید احمد قاضی» رئیس‌اداره عقیدتی سیاسی نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران، رفته و با ایشان درخصوص مسائل دانشگاهی، آموزشی و ترویجی در اداره متبوعشان، به گفت‌وگو بنشینیم. آنچه در ذیل می‌خوانید، ماحصل مصاحبه اختصاصی سرویس علمی/آموزشی روزنامه کیهان با حجت‌الاسلام قاضی است که نظر خوانندگان فرهیخته را بدان جلب می‌کنیم.


به‌عنوان نخستین سؤال، با توجه به سالگرد تأسیس سازمان عقیدتی سیاسی، علت و تاریخچه تشکیل این نهاد در ارتش جمهوری اسلامی ایران، چه بوده است؟
پس از پیروزی انقلاب در بهمن 57، چند دیدگاه در مواجهه با ارتش، بعنوان تنها نیروی مسلح مستقر در کشور، وجود داشت. عده‌ای از معاندین، افراط‎گرایان و هواخواهان گروهک‎ها، بر این باور بودند که انحلال ارتش تنها راهی است که می‌توان متصور بود؛ چراکه ارتش را تنها متشکل از فرماندهان و نیروهای وفادار به رژیم سابق می‌دانستند؛ غافل از اینکه بیاد نداشتند اولین لبیک گویان به ندای معمار کبیر انقلاب اسلامی، افسران نیروی هوایی بودند که با این اقدام، آخرین میخ را بر تابوت نظام ستمشاهی کوبیدند. دیدگاه دیگری هم وجود داشت که طرفداران آن با نگاهی تفریطی و متساهلانه، قائل به هیچ تغییری در بدنه ارتش نبودند و تداوم مسیر ارتش با همان سبک و سیاق سابق را می‌پسندیدند و گویی فراموش کرده بودند که انقلابی در این آب و خاک رخ داده است! در این بین، بهترین و متعادل‌ترین دیدگاه اما از سوی حضرت آیت‌الله خامنه‌ای(مدظله العالی) که در آن زمان نماینده امام خمینی(ره) در وزارت دفاع بودند، پیشنهاد شد و آن حفظ بدنه مردمی ارتش، توأم با تشکیل نهادی فرهنگی و تربیتی در بطن آن بود که تشکیل «اداره سیاسی ایدئولوژیک ارتش» که بعدها به «سازمان عقیدتی سیاسی ارتش» تغییر نام یافت، از ثمرات این تصمیم بخردانه بود.
در عین حال فلسفه تشکیل این نهاد، تلاش در جهت ممزوج نمودن «تعهد» و «تخصص» با یکدیگر است؛ چون یکی از وجوه تسمیه و شاخصه‌های منحصربفرد در ارتش جمهوری اسلامی ایران، نسبت به نیروهای همسنخ و ارتشیان در سایر کشورها، توجه به مسائل اعتقادی، مکتبی و عقیدتی در میان کارکنان است. رویه معمول در میان نظامیان در تمام دنیا، توجه صِرف به آمادگی‌های دفاعی و ارتقای تجهیزات و ادوات نظامی است و هیچ برنامه‌ریزی برای رسیدگی به امور تربیتی و معنوی در میان نظامیان وجود ندارد؛ درحالیکه که در ارتش جمهوری اسلامی ایران و با وجود مجموعه عقیدتی سیاسی، کارکنان علاوه‌بر آمادگی صددرصدی در بنیه دفاعی و امنیتی، از امور معنوی و مکتبی نیز غافل نیستند و بعنوان نیروهایی ارزشمدار، همواره در راستای تعالی اخلاقی خویش تلاش می‌کنند.
با توجه به پشت سرگذاشتن چهل سالگی پیروزی نهضت و ورود به گام دوم انقلاب، برنامه‌های نیروی هوایی ارتش و مشخصاً عقیدتی سیاسی نهاجا برای تحقق منویات موجود بیانیه گام دوم، ابلاغی از سوی رهبر انقلاب اسلامی چیست؟
در جهان نظیر ندارد که یک انقلاب مردمی بتواند با پشت سر گذاشتن حجمی عظیم از فشارهای داخلی و خارجی، چهل سالگی خود را درک کرده و به جشن بنشیند و این خود تنها با توفیق الهی، همراهی ملت همیشه در صحنه و راهبری‌های داهیانه امام راحل(ره) و پس از ایشان، مقام معظم رهبری(مدظله العالی) بدست آمده است. باید بیاد داشت و فراموش نکرد که از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی تا همین روزهای اخیر، همواره وعده دشمن بر سرنگونی قریب‌الوقوع این نظام مقدس، استوار بوده است اما نه تنها این هدف شوم حاصل نشده بلکه به اعتراف خود دشمنان، اقتدار، عزت و صلابت نظام اسلامی روز به روز بیشتر شده بحدی که هیچیک از معادلات پیچیده بین‌المللی بدون اراده و مشارکت جمهوری اسلامی، قابل حل نخواهد بود.
در چنین شرایطی ابلاغ بیانیه گام دوم انقلاب از سوی رهبری فرزانه، و تاکید ایشان بر استفاده حداکثری از ظرفیت‌های مغفول مانده همچون مشارکت جوانان و نسل‌های سوم و چهارم انقلاب در حل مسائل کشور، خود چراغ راهی است که باید مورد توجه همگان بالاخص مسئولان و دست‎اندرکاران نظام در هر سطح و مقام، قرار گیرد. بحمدالله نیروی هوایی ارتش از پیشتازان در استفاده از نیروهای جوان، اعم از کارکنان پایور و دانشجویان وظیفه بوده است تا با بهره‌گیری از تخصص این افراد، در راستای تحقق نیروی هوایی تراز انقلاب اسلامی گام بردارد.
به‌عنوان نمونه تمام پیشرفت‌های نیروی هوایی در بخش جهاد خودکفایی، همچون بازآماد قطعات مورد استفاده در جنگنده‌ها، اورهال هواپیماهای نیرو و طراحی سامانه نوین در صنایع هوانوردی، همه و همه به دست با کفایت جوانان نخبه و دانشجویان مبتکر نیرو، حاصل گردیده و به‌واقع و بی‎اغراق باید اذعان داشت، بدون حضور جوانان و مشارکت دانشجویان ساعی، هیچ پیشرفتی در نیروی هوایی محقق نمی‌شود.
حال که سخن از جوانان و دانشجویان به میان آمد، واقف هستید که همه ساله جمع عظیمی از جوانان با مدارج عالی دانشگاهی، راهی خدمت مقدس سربازی می‌شوند. بر این اساس توضیح دهید تا چه میزان از تخصص این افراد، بویژه در نیروی هوایی، استفاده می‌شود؟
خوشبختانه نیروهای مسلح طی سالیان اخیر برنامه‌ریزی مدونی در جهت شایسته‌سالاری و استفاده بجا از کارکنان وظیفه با مدارج دانشگاهی تدارک دیده است. نیروی هوایی ارتش هم از این قاعده مستثنی نیست و همواره در تلاش بوده تا با شناسایی و جذب نخبگان جوان و دانشجو در حوزه‌های تخصصی تعریف شده در نهاجا، نقش خود را در این زمینه به احسن وجه ایفا کند. مشخصاً در مجموعه عقیدتی سیاسی نیروی هوایی، کارشناسان اداره بطور دائم و مستمر با مراجعه به مراکز آموزشی تابعه نهاجا، نسبت به فراخوان جذب سرباز در مقولات فرهنگی، قرآنی و آموزشی، اقدام کرده و پس از ارزشیابی مکتبی، عقیدتی و تخصصی، ایشان را بکار می‌گیرند.
همانگونه که پیشتر نیز گفته شد، افسران وظیفه همدوش و پابه‎پای نیروهای پایور در جهت برآوردن نیازهای نهاجا در حوزه‌های مختلف تلاش می‌کنند و ناگفته پیداست که بدون مشارکت عزیزان سرباز، هیچ کاری در مجموعه‌های نظامی پیش نخواهد رفت. افزون بر این، برون سپاری نیازهای علمی و تحقیقاتی نهاجا در قالب پروژه‌های جایگزین خدمت به دانشجویان تحصیلات تکمیلی از دیگر اقداماتی است که در این راستا صورت می‌پذیرد.
برنامه‌های عقیدتی سیاسی نهاجا درخصوص آموزش‎های ضمن خدمت پایوران و همچنین تعالیم عقیدتی و مکتبی به سربازان وظیفه چیست؟
برنامه‌های آموزشی بسیاری برای کارکنان پایور و وظیفه در مجموعه عقیدتی سیاسی نیروی هوایی پیش‌بینی شده است. یکی از مهم‌ترین آنها، با توجه به تاکیدات خاصه فرماندهی کل قوا مبنی بر وجوب تربیت قرآن‎آموزان در نیروهای مسلح، برپایی کلاس‌های مفاهیم، روخوانی و روانخوانی مصحف شریف در تمامی پایگاه‌های هوایی تابعه نهاجا است. لازم به یادآوری است، نیروی هوایی با دارا بودن بیش از سه هزار حافظ قرآن کریم و رشد 62 درصدی در حیطه مسائل آموزش قرآنی، رتبه نخست
از این حیث را در میان نیروهای مسلح دارد.
همچنین برپایی کارگاه‌های آموزشی بینش مطهر، هادیان اندیشه، سبک زندگی اسلامی/ایرانی، رفتار در خانواده، مقابله با تهاجم فرهنگی، مهارت‌های زندگی، احکام و اخلاق اسلامی، دشمن شناسی، اقتصاد مقاومتی و تشریح ابعاد گوناگون بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی، از دیگر برنامه‌های عقیدتی سیاسی نهاجا در راستای تعلیم و تربیت پرسنل پایور و وظیفه محسوب می‌شود. در عین حال می‌توان برگزاری جلسات منزلت و تکریم سربازان، طرح‌های تداوم و مصباح و تشکیل حلقه‌های معرفتی و بصیرت افزایی مختص دانشجویان وظیفه را نیز در همین زمینه برشمرد.
همچنین یکی دیگر از برنامه‌های اداره عقیدتی سیاسی نهاجا در قبال دانشجویان وظیفه، برپایی کارگاه‌های مهارت افزایی است تا بدین وسیله، هر سرباز پس از طی دوران خدمت بتواند با یادگیری مهارت‌های دلخواه، با دستی پُر و تجربه‌ای مضاعف، وارد عرصه اجتماع شده و همچون عنصری مفید به انجام وظایف محوله بپردازند.
درباره دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی تابعه نهاجا توضیح دهید. به علاوه، جوانان و دانشجویان علاقه مند چگونه می‌توانند در این مراکز جذب و بکارگیری شوند؟
دانشگاه هوایی شهید ستاری، مرکز آموزش‌های هوایی شهید خضرایی و همچنین معاونت‌های آموزشی در پایگاه‌های هوایی تابعه نهاجا در سایر استان‌ها، وظیفه جذب، آموزش و بکارگیری دانشجویان و جوانان مستعد و علاقه‌مند به کار در نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران را بر عهده‌دارند. درباره دانشگاه شهید ستاری باید گفت که این دانشگاه از سال 1367 و به همت فرمانده وقت نیروی هوایی، شهید سرلشکر منصور ستاری تاسیس شد. پیشتر و تا اواسط دهه 80 شمسی، این دانشگاه از میان افراد دیپلمه و از طریق کنکور سراسری اقدام به جذب دانشجو می‌کرد اما هم اکنون این مرکز آموزشی تنها از طریق آزمون ورودی که به‌طور متمرکز و توسط مرکز سنجش و گزینش آجا (ارتش جمهوری اسلامی) برگزار می‌گردد، دانشجو می‌پذیرد. دانشگاه هوایی شهید ستاری نهاجا، متشکل از دانشکده‌های پرواز، مهندسی کامپیوتر، مهندسی برق، مهندسی هوافضا، خلبانی پهپاد، مدیریت، علوم پایه، مرکز زبان‌های خارجی و همچنین گروه معارف است که وظیفه تأمین نیروی انسانی متخصص برای یگان‌های عملیاتی نیروی هوایی را بر عهده‌دارد.
از سوی دیگر، مرکز آموزشی عقیدتی سیاسی آجا نیز که وظیفه اصلی آموزش نیروهای عقیدتی سیاسی در سطح ارتش را بر دوش دارد، در رشته‌های تربیت مبلغ قرآن کریم، تربیت مروج سیاسی، امور فرهنگی و خدمات اطلاع‌رسانی و روابط عمومی، دانشجو جذب می‌کند که پس از طی این دوره‌ها، فارغ‌التحصیلان در عقیدتی سیاسی‌های نیروهای چهارگانه ارتش (اعم از زمینی، هوایی، دریایی و پدافند) مشغول بکار می‌شوند.
به‌عنوان سؤال پایانی، سطح تعاملات نیروهای مسلح با مراکز علمی، پژوهشی و تحقیقاتی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
مستحضر هستید که امکانات نیروهای مسلح در زمان صلح، می‌باید در خدمت آبادانی و رفع مشکلات کشور مصروف و معطوف شود. در همین رابطه همکاری‌ها و تعاملات گسترده‌ای با مراکز آموزشی و فرهنگی کشور درخصوص سرفصل‌هایی چون قرآن آموزی، بصیرت افزایی و ارتقای سطح علمی در مجتمع‌های فرهنگی نیروی هوایی و مختص پرسنل نهاجا، خانواده‌ها و فرزندان ایشان و همچنین سربازان وظیفه صورت گرفته است. افزون بر این، نیروی هوایی ارتش نیز به نوبه خود در تأمین و تدارک نیازهایش، همکاری‌های گسترده‌ای را با مراکز پژوهشی و تحقیقاتی کشور ترتیب داده که مشارکت در تجهیز سامانه‌های پهپادی کنترل از راه دور و استفاده از متخصصین و نخبگان جوان دانشگاه‌های کشور در زمینه هوافضا، از جمله شاخص‌ترین آنها است.
از اینکه پاسخگوی سؤالات صفحه دانشگاه کیهان بودید، بی‌نهایت متشکریم.
بنده هم از زحمات شما و سایر همکارانتان در روزنامه کیهان تشکر می‌کنم و برای مخاطبان نیز آرزوی موفقیت دارم.