خلاصهای از آنچه 8 سال دفاع مقدس گذشت
شیپور جنگ تحمیلی عراق علیه ایران چگونه نواخته شد؟
غلامرضا گودرزی
روز دوشنبه سی و یکم شهریورسال ۱۳۵۹ برابر با ۲۲ دسامبر۱۹۸۰، ساعت 12 به وقت بغداد شیپور جنگ توسط صدام حسین، دیکتاتور دستنشانده عراق نواخته شد. غرش جنگندهها آسمان کشور ایران را درنوردیدند. ۱۹۲ فروند جنگنده از چهار پایگاه هوایی ناصریه، کرکوک، بغداد و کوت عراق با اهداف از پیش تعیین شده مافوق صوت به قصد بمباران و انهدام مراکزنظامی و پایگاههای هوایی فرودگاهها و مراکز حساس و حیاتی ایران، هجوم آوردند.ارتش رژیم بعث عراق با 12 لشکر زرهی و مکانیزه با 35 تیپ در اختیار مینواختند و میتاختند؛ برای تصرف برق آسای اهداف از پیش تعیین شده!
و اما در این سوی مرزها. ..ترس و وحشت وتاریکی و ظلمت آخرین شب تابستان همه جا را فرا گرفته بود.تنهایی و بیپناهی و بیکسی وغربت و آوارگی و درماندگی. و تخریب خانه و کاشانهها ریختن آوار و کشتن پیر و جوان و کودکان و زنان و مادران، صدای ناله و شیون در دل ظلمت شب ازهرکوی و برزن و از هر شهر و دیار بلند بود. اماهیچ گوشی دردنیا آماده شنیدن و هیچ چشمیآماده دیدن این همه هولناک نبود.
کاخ نشینان سازمان ملل!
این حافظان صلح وامنیت!
برقرارکنندگان عدل وعدالت!
احیاکنندگان حقوق ملل باسکوت مرگبار خود نظارهگر هشت سال جنگ تحمیلی شدند.
پنج هزار و 450 دستگاهتانک و نفربر دشمن در هجوم سراسری خود هزاران روستا و صدها شهر را از جنوب تا غرب کشور در مرز مشترک 1600 کیلومتری درنوردیدند و خانهها را بر سرمردم خرابکردند. بیرحمانه میتاختند و کسی هم جلودارشان نبود.
نشستگان بر صندلیهای نرم و گرم آغشته به خون ملتها در شورای امنیت چشمیبرای دیدن و گوشی برای شنیدن حقوق ملت ایران نداشتند.نه حقوق از دست رفته و لگدمال شده ملت،نه مرزهای شناختهشده،نه آب و خاک و نه خونهای به زمین ریخته شده، نه حکومت منتخب و نوپایی که به اراده و رای عمومی روی کارآمده بود، هیچکدام را به رسمیت نمیشناختند. چراکه رژیم دستنشانده بعث عراق مأموریت داشت ملت ایران را مجازات کند و انقلاب اسلامی تازه تاسیس را نابود! شش روز از آتش دود و خون جنگ گذشته بود که دبیرکل سازمان ملل پس از یک هفته سکوت، قلم و مدادش را آهسته روی صفحه کاغذ چرخاند اما. .. اما دبیرکل سازمان ملل، صدام متجاوز و کشور و دولت ایران را به «خویشتنداری» دعوت کرد!
سازمان ملل با چراغ سبزنشان دادن به رژیم عراق عملاً صدام را به تجاوز تشویق کرد، چرا که یک هفته سکوت مرگبار نشانه حمایت از این تهاجم بود.
متجاوزان رژیم بعث عراقی؛ لاله رامیچیدند، نخلها را سرمیبریدند، کشتزارهارامیسوزاندند. آنها زنان را اسیرمیکردند، بچهها را در گور دستهجمعی دفن میکردند، خرمنهای گندم وعلوفهها را آتش میزدند تا دیگر کسی و نفسی باقی نماند. آری! دشمن آمده بود تا برای همیشه و تا ابد بماند. آمده بودند برای تصرف خوزستان، برای شکستن انقلاب، برای از بینبردن هویت ملی و ایرانی ما، برای نابود کردن و از بینبردن شرف و ناموس و عزتمان!
درتهاجم متجاوزین عراقی، پنج استان مرزی ما یعنی خوزستان، ایلام، کرمانشاه، کردستان و آذربایجان غربی گرفتار چکمهپوشان رژیم بعث عراق شدند؛ بیش از پنج میلیون انسان بیگناه! مرزنشینان نه قادر به دفاع ازخود بودند، نه قادر به فرار و رهایی ازآتش خشم دشمن. میلیونها انسان آواره بدون کمترین امکانات، خانه و کاشانه خود را ترک کردند و آواره دشت و بیابانها شدند.
ارتش متجاوز بعث با رویای فتح سه روزه خوزستان در هفته اول تجاوز خود بخشهای قابل توجهی یعنی بیش از ۲۰ هزار کلیومتر مربع از خاک خوزستان و دیگر استانهای کشورمان را بهاشغال خود درآورده بودند.
وقتی مسیر جنگ تغییر کرد
دشمن آشکارا در این روز در جلو چشم جهانیان یکه تازی میکرد؛تانکها، توپها، موشکها، مسلسلها، عرابههای جنگی مدرن از زمین و دریا و هوا کشور ما را بهاشغال خود
درآورده بودند.
اما با مقاومت جانانه و سرسخت ملت فداکار و از خود گذشته ایران در هفته اول ارتش عراق را «زمینگیر» کردند و ماشین جنگی آنان در «گل نشت».
امام خمینی(ره) رهبرفقید و فرزانه انقلاب اسلامی در اولین ساعات تجاوزعراق به کشور ایران نقش بیبدیل خود را به نمایش میگذارد و مردم را دعوت به آرامش و خویشتنداری نمودند: «مردم ایران نترسید، دزدی آمده سنگی اندخته و رفته است»
با فرمان امام راحل، جوانان فداکار و ایثارگر و شهادتطلب اعم از زن و مرد و پیر و جوان از آحاد مختلف مردم با بسیج و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و ارتش جمهوری اسلامی در کنارهم، مقابل دشمن تا بن دندان مسلح ایستادند تا او را بیرون کنند.
عملیاتهای بزرگ
رزمندگان اسلام درهشت سال جنگ تحمیلی بیش از۱۶۰عملیات کوچک و بزرگ و متوسط شبانه انجام دادند. مهمترین عملیاتهای سرنوشتساز عبارتند از:
اولین عملیات مشترک سپاه و ارتش با نام عملیات ثامنالائمه(ع) که در پنجم مهرماه سال ۱۳۶۰ آغاز شد و نتایج مهم آن شکست حصرآبادان و آزادسازی بیش از۱۵۰ کلیومترمربع از خاک کشور درشرق رود کارون و غنائم فراوان نظامی از ارتش عراق بود.این عملیات پس از عزل بنیصدر از ریاست جمهوری و فرماندهی کل قوا صورت گرفت.
عملیات طریق القدس: دومین عملیات درتاریخ هشتم آذرماه سال۱۳۶۰با نام عملیات طریقالقدس با هدف آزادسازی شهر بستان و هفتاد روستا درمنطقه بستان، چزابه و سوسنگرد انجام گرفت که نتایح بسیار چشمگیری برای رزمندگان اسلام داشت. امام خمینی طی پیامیاین عملیات را«فتحالفتوح» نامیدند.
سومین عملیات مشترک رزمندگان با نام فتحالمبین دوم فروردین سال ۱۳۶۱آغاز شد. رزمندگان سپاه و بسیج و ارتش و نیروهای مردمیدراقدامی مشترک در این عملیات بیش از۲۴۰۰ کیلومتر مربع از خاک ایران را در منطقه شوش و دزفول و اندیمشک ازتصرف و اشغال دشمن آزادکردند. همچنین بیش از۱۷هزار نفر از ارتش عراق به دست رزمندگان اسلام اسیر شدند و غنائم بیشماری از سلاح و ادوات جنگی دشمن به غنیمت گرفتند.
بزرگترین عملیات
عملیات بیتالمقدس، چهارمین عملیات مشترک نیروهای دفاعی ایران بود. عملیاتی بزرگ و مهم و گسترده که به آزادسازی شهرهای هویزه، پادگان حمید و آزادسازی خونین شهر پس از۱۹ماه اسارت و اشغال ازدست ارتش عراق منجر شد. بیش از۵۴۰۰ کلیومترمربع ازخاک ایران در این عملیات از تصرف دشمن درآمد و ۱۹هزار و۷۰۰ نفراز نظامیان عراقی بدست رزمندگان اسلام به اسارت در آمدند.
عملیات غیرممکن
از خرداد سال۱۳۶۱ تا سال۱۳۶۴ عملیاتهایی انجام گرفت که نتایج مهمی نداشتند. تا اینکه درسال۱۳۶۴عملیات والفجرهشت با پیروزی دیگری برای رزمندگان اسلام برگزار شد.
پس ازسه سال عدم الفتح در جبههها، روز۲۲بهمن ۱۳۶۴عملیات والفجر۸ باهدف تصرف شهر بندری و استراتژیک فاو توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامی آغاز شد. در این عملیات، رزمندگان اسلام موفق شدند پس از۷۵ شبانهروز مجاهدت در زیر حجم سنگین آتش دشمن، شهر فاو را از تصرف رژیم بعث عراق آزاد کنند و ماشین جنگی دشمن را منهدم نمایند.از دشواری وسختی این عملیات آبی و خاکی همین بس که بعدها کارشناسان سیاسی نظامی از عملیات والفجر۸ با عنوان «عملیات غیرممکن» یادکردند.
45 روز جنگ تن به تن
پس از عملیات ناکام کربلای ۴، رزمندگان سپاه پاسداران در منطقه شلمچه درتاریخ ۱۹دی ۱۳۶۵ عملیات کربلای ۵ را آغازکردند. آنها در یک نبرد تاریخی سخت و دشوار با عبور از موانع متعدد و استحکامات مهندسی مدرن ۴۵ شبانهروزجنگ تنبهتن موفق به شکست دشمن شدند.
عملیات کربلای ۵یکی ازسختترین وپیچیدهترین وخونبارترین عملیاتهای دوران دفاع مقدس میباشد.
سال۱۳۶۵پرتلفاتترین سال جنگ بود ۳۵۰ نفر فرمانده عالی رتبه سپاه به شهادت رسیدند و از ردههای مختلف سپاه۱۲هزارنفرشهید و ۱۵هزار نفر مجروح و در مجموع با شهدای بمباران شهرها حدود ۴۰ هزار نفر در این سال شهید شدند.
تیرخلاص به منافقین
درسال پایانی جنگ پس از پذیرش قطعنامه ۵۹۸ توسط ایران در تاریخ ۲۷ تیرماه ۱۳۶۷ مجاهدین خلق (منافقین خلق) در یک اقدام جنونآمیزبا پشتیبانی ارتش عراق در۳مردادماه ۱۳۶۷با اجرای عملیاتی با نام فروغ جاویدان به قصدتصرف تهران باشعار«امروزمهران_فرداتهران» و با پنج هزارنفر با تجهیزات کامل وارد شهراسلام آباد و منطقه کرمانشاه شدند.سپس سپاه پاسداران با اجرای عملیات مرصاد در تاریخ ۵مردادماه ۱۳۶۷ با پشتیبانی هوانیروز ارتش، منافقین را در تنگه چهارزبر محاصره کرد. در این عملیات بیش از۲۵۰۰ نفراز منافقین کشته، مجروح و اسیرشدند.
رژیم بعث صدام عاقبت درتاریخ ۱۵مردادماه قطعنامه ۵۸۹ را پذیرفت و درنهایت رزمندگان اسلام با فداکاری و با نثار حدود 220 هزارشهید و هزاران جانباز، اجازه ندادند یک وجب از خاک مهینمان به دست متجاوزان بیفتد.
ایستادن در برابر 36 کشور
جنگ تحمیلی تنها با رژیم بعث و ارتش عراق نبود بلکه ۳۶ کشورجهان ازصدام حمایت کردند.ارتش متجاوز عراق که در ابتدای جنگ با ۱۲ لشکر حمله خود را آغازکرده بود علیرغم اینکه بیش از۵۰۰ هزارکشته و تلفات داشت در سال پایان جنگ، ارتش خود را به ۶۵ لشکر زرهی و مکانیزه افزایش داده بود و به استعداد بیش از یک میلیون و 600 هزار قوای مسلح در اختیار داشت. تأمین مخارج و تجهیزات سلاح و مهمات ارتش عراق توسط حامیان صدام ازجمله آمریکا، انگلیس، فرانسه، شوروی سابق بودند. همچنین عربستان و کویت با فروش نفت خود بخش عمده هزینه جنگ صدام را پرداخت میکردند.ضمن اینکه ۹۰ شرکت سازنده سلاحهای شیمیایی اروپایی با اعزام متخصصان خود به عراق امکان ساخت انواع گازهای سمیو کشنده را برای ارتش صدام فراهم کرده بودند.این درحالی است که تولید و استفاده از سلاحهای شیمیایی طبق کنوانسیون ۱۹۲۵ژنو ممنوع اعلام شده است. ازسال ۱۳۶۲تا۱۳۶۵ارتش عراق بیش از۲۳۰ بار مواضع، نیروها و عقبهها وشهرها و مناطق غیرنظامی در ایران را هدف حملات شیمیایی قرارداد که درمجموع ۴۴هزارنفر شهید و مجروح در پی داشت.
درسالهای ۶۵ و۶۶ فاجعهآمیزترین حملات شیمیایی عراق حمله شیمیایی هواپپماهای جنگی به حلبچه و سردشت بود که بیش از۹۰۰۰ نفر تلفات بجا گذاشت.
کشورهای آلمان، آمریکا، انگلستان، فرانسه، شوروی و ایتالیا که خود از طراحان پروتکل ۱۹۲۵ ژنو بودند در تجهیز عراق برای تولید گازهای شیمیایی نقش کلیدی داشتند.
نهایتا با پذیرش قطعنامه ۵۹۸ توسط ایران و عراق در روز۲۹مردادماه ۱۳۶۷ رسما آتش بس اعلام و جنگ به پایان رسید.