زمین در فارس فرو می‌نشیند
فرونشست‌های زمین که به صورت مکرر در نقاط مختلف استان فارس رخ می‌دهد، این پدیده را همچنان به عنوان یک مخاطره جدی برای استان مطرح کرده است و کارشناسان تاکید دارند که باید برداشت‌های بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی برای جلوگیری از این فرونشست‌ها کنترل شود.
خشکسالی‌های اخیر ضربات جبران‌ناپذیری را بر پیکره استان فارس وارد کرده است. خشکی تالاب‌ها و کمبود منابع آبی تنها بخشی از تبعات خشکسالی است. کم آبی باعث شده که طی این سال‌ها کشاورزان و باغداران به منابع آبی زیرزمینی بیشتر از گذشته چشم بدوزند و این امر باعث شده که سطح سفره‌های آب زیرزمینی به شدت تنزل پیدا کند.
تحقیقات کارشناسان به این نتیجه رسیده که فرونشست‌هایی که مکررا در سطح استان رخ می‌دهد ناشی از برداشت خارج از استاندارد آب‌های زیرزمینی است.
مدیر مرکز زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی جنوب کشور (مرکز شیراز) درباره فرونشست زمین می‌گوید: در سالهای اخیر در دشت‌های مختلف کشور به ویژه در دشت‌های استان فارس شاهد وقوع گسیختگی زمین بوده‌ایم.
طهمورث یوسفی با اشاره به اینکه بالاترین افت سطح ایستایی آب در کشور مربوط به دشت‌های استان فارس است، اضافه می‌کند: طی گزارش‌های متعدد و بازدیدهای میدانی توسط کارشناسان سازمان زمین‌شناسی مرکز شیراز از فروچاله‌ها و درز و شکاف‌های رخ داده در استان، سازمان زمین‌شناسی به عنوان متولی مطالعات مخاطرات زمین، این پدیده را به عنوان یکی از مخاطرات مهم در استان و کشور می‌داند که راهکارهای بلندمدت و کوتاه مدت دارد.
وی درباره مخاطرات ناشی از فرونشست می‌گوید: ایجاد ترک و تخریب جاده‌ها و مسیرهای ارتباطی، شکسته شدن خطوط لوله و شریان‌های حیاتی، آسیب‌دیدگی کانال‌های آبرسانی، ترک در پی سازه‌ها و دیوارهای جداکننده، تخریب زمین‌های کشاورزی، آسیب به دام‌ها و حیات وحش، جابه جایی و تغییر شکل در مسیر راه‌آهن، تخریب لوله جدار و تجهیزات سرچاهی، شکستگی زهکش‌ها و لوله‌های فاضلاب، آلودگی آبخوان، تخلیه ناگهانی برکه‌های آب، وقوع تلفات انسانی از جمله مخاطرات ناشی از فرونشست است.
یوسفی می‌افزاید: یکی از جاهایی که پدیده فرونشست در آن رخ داده روستای دیندارلو از توابع ششده فساست.
وی می‌افزاید: خشکسالی دهه اخیر و برداشت بی‌رویه آب در سالهای اخیر، گودال‌ها و حفرات بزرگ و تونل‌هایی در زیر سطح ایجاد کرده‌اند و با رشد این گسیختگی‌ها به سطح به ویژه در بخش‌های نزدیک به کوهستان سبب ایجاد شکاف در سطح می‌شود و در بخش‌های مرکزی دشت با تراکم رسوبات، نشست و حرکات قائم به سمت پایین ایجاد می‌شود.
وی می‌گوید: راستای شکاف‌های ایجاد شده در این روستا، شمال خاور- جنوب باختر است و در تصاویر ماهواره‌ای سال 2011 به صورت خط اثر و شکاف کوچک ظاهر شده که به نظر می‌رسد در بارندگی‌های اخیر گسترش بیشتری پیدا کرده هر چند که این راستا طبق نقشه زمین‌شناسی هم امتداد با برخی شکستگی‌ها و درزه بزرگ است اما تنها فرونشست سبب ایجاد شکاف‌های دشت شده است.
مدیر مرکز زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی جنوب کشور (مرکز شیراز) به خبرنگار مهر گفت: گسله‌های هم راستا با این شکافها، سبب تشدید وگسترش بیشتر آن شده‌اند.
یوسفی در خصوص عوامل موثر در فرونشست روستای دیندارلو بیان کرد: در دشت ششده، براساس گزارش‌های بدست آمده و آمار موجود سطح ایستایی به عمق 300متری سطح زمین رسیده که این امر باعث خالی شدن فضای حفرات میان ذرات خاک شده و در نتیجه سبب تراکم خاک و نشست زمین می‌شود.
وی میزان تغذیه منطقه (بارش سالانه) را در این موضوع موثر دانست و افزود: در منطقه دشت ششده بارندگی سالانه به حدی نبوده که برداشت‌های آب را جبران کند و همین امر تقویت‌کننده فرونشست دشت و ایجاد گسیختگی زمین در دامنه‌ها و محل تغییر رخساره رسوبی است.
وی در خصوص نوع ساختمان‌های احداثی دیندارلو بیان کرد: با بازدید منطقه روستای دیندارلو و ساختمان‌های این روستا، بخش‌هایی که بر روی شکاف و تونل زیرزمینی نزدیک سطح قرار داشتند، دارای ترک و شکاف در سازه بودند و با فاصله گرفتن از این شکاف و تونل‌های زیرزمینی میزان تخریب سازه‌ها کمتر شده است.
وی معتقد است: برداشت بیش از حد مجاز از منابع آب‌های زیرزمینی را می‌توان نتیجه سوء مدیریت منابع آب در بخش برداشت از یک سو و از سوی دیگر به هدر رفتن حجم عظیمی از آب در نتیجه نادرست بودن شیوه‌های کشاورزی و مصارف صنعتی و شهری یا به طور خلاصه مصرف نامتناسب دانست.
وی افزود: پدیده فرونشست زمین ناشی از برداشت آب‌های زیرزمینی بیشتر از میزان بارندگی‌های منطقه است و زمانی که میزان برداشت از آب‌های زیرزمینی بیشتر از میزان تغذیه آبخوان‌ها باشد، سطح آب زیرزمینی پایین رفته و فرونشست رخ خواهد داد.
مدیر مرکز زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی جنوب کشور (مرکز شیراز) گفت: فرونشست در مرکز دشت‌ها صورت می‌گیرد و بر اثر فرونشست ترک‌هایی در نزدیکی اتصال کوه و دشت رخ می‌دهد که در منطقه دیندارلو بر روی زمین شکاف‌هایی به طول 150متر ایجاد شده است.
مدیر مرکز زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی جنوب کشور (مرکز شیراز) تصریح کرد: پدیده فرونشست در دشت‌های فارس باید به عنوان یکی از مخاطرات مهم در استان تلقی شده و باید راهکارهای بلندمدت و کوتاه مدت در نظر گرفت.
وی جلوگیری از ادامه فعالیت از چاه‌های حفر شده غیرمجاز که در بسیاری موارد تعداد آنها از چاه‌های مجاز بیشتر است را به عنوان راهکار فوری و اضطراری برای جلوگیری از این بحران اعلام کرد.