سهراب صلاحی
 به همین دلیل است که گفته می‌شود حکومت اسلامی، مردمی‌تر از دموکراسی‌های رایج دنیا است زیرا ارتباط بین مردم و حاکم تنها بر اساس معادلات ریاضی و اینکه تعداد کارت الکترال یک نفر بیشتر بوده و بنابراین وی حاکم شده نیست، بلکه علاوه بر اینکه اکثریت قاطع مردم حکومت حاکم اسلامی را پذیرفته‌اند، ارتباط بین مردم و حاکم اسلامی عقیدتی، فکری، انسانی، عاطفی و محبت‌آمیز است و مردم بین خود و او پیوستگی عمیق احساس می‌کنند، چون حکومت اسلامی با دل‌ها، افکار، احساسات، عقاید و نیازهای مردم ارتباط دارد. بدین‌سان است که پیوند واقعی بین امام و امت صورت می‌گیرد و در عالم سیاست و اجتماع پیشرفت‌هایی صورت می‌گیرد، همان‌گونه که در انقلاب اسلامی چنین شد و کاملاً متفاوت از حرکت‌های قبلی در دو جنبش مشروطه و نفت بود.
به دلایل فوق است که می‌توان با قاطعیت ادعا کرد اولین تجلی مردم در حیات سیاسی ایران در تاریخ معاصر به‌صورت گسترده که شامل همه آحاد مردم از مرکز کشور تا دورافتاده‌ترین روستاها بود، در انقلاب اسلامی صورت گرفت. همچنین برخلاف انقلاب‌های بزرگ تاریخ جهان همچون انقلاب فرانسه و روسیه که طبقه و گروه‌های خاصی در آن شرکت داشتند، در انقلاب اسلامی همه اقشار و همه مناطق شرکت داشتند که از مهم‌ترین دستاوردهای این انقلاب به شمار می‌رود. درواقع انقلاب اسلامی باعث شد که زمینه برای نقش‌آفرینی کلیتی به نام مردم در عرصه‌های گوناگون سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و دفاعی امنیتی فراهم شود و توانست با ورود این نیروها به درون حوزه‌های گوناگون، سرمایه عظیم مردمی که خود باعث و مولود انقلاب اسلامی بودند را تقویت و آن را به رمز اصلی شکست‌ناپذیری این انقلاب تبدیل نماید.
تردیدی نیست که شخصیت و اقدامات امام خمینی (ره) در به میدان آوردن مردم در صحنه‌های بزرگ انقلاب که به اقرار بسیاری از ناظران داخلی و خارجی در تاریخ بی‌نظیر بود، نقش اول را داشت. امام(ره) علاوه بر اینکه توانسته بود مرجعیت دینی و رهبری سیاسی را باهم درآمیزد، با پرهیز از مشی مسلحانه و از طریق اقدامات فرهنگی و آگاه کردن مردم به‌وسیله نسلی از روحانیت که خود و دوستان نزدیک او آن‌ها را ساماندهی کرده بودند، توانست در مشی مبارزه ابتکار جدیدی خلق نماید. ازجمله ویژگی‌های امام خمینی(ره) شجاعت منحصربه‌فرد وی بود که به او توانایی داده بود که با یک اشاره، میلیون‌ها نفر از جمعیت به خیابانها سرازیر می‌شدند حال آنکه قدرت نظامی پهلوی که معتقد بود چهارمین قدرت جهان است، یارای مقابله با این مردم را نداشت زیرا آن‌ها تا پای تقدیم جان خود آماده فداکاری بودند.
این قدرت عظیم بود که باعث شد میشل فوکو، تاریخدان و متفکر فرانسوی که دو بار و در مهر و آبان 1357 به ایران سفر کرد تا از نزدیک نظاره‌گر خروش ملت ایران بوده و به تحلیل آن بپردازد، اظهار کند که انقلاب ایران نتیجه تلاش یک یا چند حزب و یا عده‌ای از خواص و نخبگان و یا دسته خاصی از مردم نیست بلکه در انقلاب اسلامی «همه یک ملت» حضور داشتند. فوکو به‌عنوان یک اندیشمند پست‌مدرن اعتراف کرده بود که برای اولین بار «اراده جمعی یک ملت» را آشکارا دیده و لمس کرده است. به همین دلیل بود که در جهانی که بر سر دوراهی شرق و غرب، بسیاری از متفکرانی که غم بشریت داشتند را به بن‌بست کشانده بود، وی انقلاب اسلامی ایران را «روح یک جهان بی‌روح» خواند.
دومین جلوه حضور مردمی در انقلاب اسلامی تلاش برای تغییر ارزش‌های رژیم سابق و حفاظت از دستاوردهای انقلاب بود. یکی از شاخصه‌های فرهنگی حاکمیت استبداد در دوران پهلوی، تخریب سنت‌های اصیل مردمی و ملی مردم مسلمان با ترویج فرهنگ مبتذل غرب به بهانه تجددخواهی و نوگرایی بود که بسیاری از مظاهر فرهنگ ملی و نشانه‌های هویت تاریخی مردم مسلمان ایران را از میان برد. انقلاب اسلامی با زدودن زنگارها و اوهام از چهره دین، به احیای فرهنگ حیات‌بخش و پویای اسلامی پرداخت. احیای دوباره تعالیم اسلامی، احساس خودباوری، اعتماد و اتکا به خود را در جامعه زنده کرد و از تداوم احساس حقارت و خودباختگی مردم ایران در برابر بیگانگان جلوگیری نمود.
سومین جلوه حضور مردم در انقلاب اسلامی، در صحنه‌های دفاع مقدس بود. پس‌ازاینکه طرح‌های به‌دست‌آمده از سفارت آمریکا، توطئه‌های گوناگون علیه نظام نوپای جمهوری اسلامی ایران را اثبات می‌کرد، امام خمینی (ره) در 5 آذر 1358 فرمان تشکیل بسیج مستضعفین را صادر کرد. تصمیم امام (ره) و نقش‌آفرینی بسیج مستضعفین در ظرفیت‌سازی از توانمندی‌های مردمی در راستای اهداف انقلاب اسلامی در تمام حوزه‌ها اعم از اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، اعتقادی، امنیتی و نظامی به‌خصوص در تأمین نیروی انسانی در دفاع از انقلاب اسلامی به‌ویژه در جنگ تحمیلی هشت‌ساله، از ثمرات و بلکه معجزات انقلاب اسلامی است.
نهایت اینکه مردم بنیان بودن قدرت در انقلاب اسلامی موجب شده است که برخلاف رایج در دیگر کشورها که در روز استقلال منابع قدرت نظامی خود را به نمایش می‌گذارند، روز 22 بهمن که روز نجات ملت تاریخی ایران از یک حکومت نیمه‌مستعمره است، اساس قدرت خود یعنی حضور گسترده مردم را به نمایش می‌گذارد و صدها خبرنگار، عکاس، فیلم‌بردار و تحلیلگر را از سراسر جهان برای انعکاس حضور سراسری مردم در ایران به‌خصوص در تهران به خود جذب می‌نماید.
تأثیرگذاری این مهم یعنی مردم بنیان بودن قدرت در عالم سیاست باعث شد که به حوزه ملی ایران محدود و منحصر نشود بلکه در شکل‌یابی گروه‌های مقاومت در سراسر جهان تأثیر مستقیم و همه‌جانبه گذاشت. مهم‌ترین آن تشکیل گروه‌های مقاومت اسلامی است. به تعبیر فیصل جلول، تحلیلگر لبنانی مقیم فرانسه، به این دلیل که محور مقاومت از پشتوانه‌های مردمی برخوردار است، مهم‌ترین تضمین‌کننده برای نبردهایی است که این محور وارد آن می‌شود و به همین دلیل در تمام جنگ‌هایی که وارد آن شده و اتفاقاً طرف مقابل از ابزار هسته‌ای نیز برخوردار بوده، گروه‌های مقاومت پیروز میدان بوده است؛ زیرا محور مقاومت در خاک خود با قدرت‌های بیگانه‌ای می‌جنگد که قرن‌هاست برای سیطره بر خاورمیانه و تسلیم کردن آن در برابر خود تلاش می‌کنند و به‌خصوص مردم منطقه در آرزوی شکست صهیونیست‌ها، این آرزو نسل به نسل منتقل شده تا اینکه مقاومت اسلامی این آرزو را در بسیاری از نبردها محقق نمود و افزون بر اسرائیل، آمریکا را نیز شکست داد.
آمریکایی‌ها توانستند صدام حسین را شکست دهند، اما از مقاومت اسلامی که از پشتوانه مردمی برخوردار است شکست خوردند. فیصل جلول تأکید دارد که این واقعیت باعث می‌شود که آمریکا و اسرائیل با درگیر نشدن در جنگ گسترده نظامی در منطقه «خود را از دروازه‌های جهنم و شکست حتمی نجات دهند.» بی‌تردید جلوه عظیم از حضور مردمی در صحنه‌های گوناگون ایران پس از انقلاب اسلامی و همچنین شکل‌یابی گروه‌های مقاومت در جهان و به‌خصوص بین‌الملل اسلامی، مدیون رهبری و مدیریت عالی در انقلاب است که دومین مؤلفه تشکیل دهنده قدرت و عمق استراتژیک جمهوری اسلامی ایران را تشکیل می‌دهد.