آیا رؤیای جوان‌سازی هیئت علمی دانشگاه‌ها محقق می‌شود؟!
دانشگاه باید اولین قدم را در تحقق گام دوم انقلاب اسلامی بردارد اما آیا رویای جذب اساتید جوان به عنوان عضو هیئت علمی دانشگاه‌ها محقق خواهد شد تا اولین سنگر علمی کشور به دست جوانان سپرده شود؟
«مسئولان باید به قدرت و توانایی جوانان ایمان بیاورند و جوانان نیز باید کار را با ابتکار و بدون خستگی دنبال کنند و از برخی قدرنشناسی‌ها دلسرد نشوند» این جمله، سخنی از مقام معظم رهبری است که در فروردین سال ۹۷ آن را در جمع زائران حرم رضوی مطرح کردند.
با نیم‌نگاهی به این جمله و رویه‌ای که رهبر معظم انقلاب نسبت به جوانان دارند به‌راحتی می‌توان به این نتیجه رسید که رهبر معظم انقلاب آینده انقلاب اسلامی و جمهوری اسلامی ایران را در دست جوانان می‌بینند. در بیانیه گام دوم انقلاب نیز به مسئله حضور جوانان در عرصه‌های مختلف تأکید شده و در کل، این بیانیه خطاب به این قشر عظیم جامعه صادر شده است.
عرصه مدیریت کشور اکنون نیاز به حضور جوانان مؤمن و متعهدی دارد که چرخ کشور را به نفع مردم و انقلاب بچرخانند.
نکته اساسی اینجاست که دانشگاه‌ها نیز باید به عنوان اولین جبهه در جوان‌گرایی در این مسیر قدم بردارند. جوان‌گرایی در بدنه دانشگاه از ۲ بُعد قابل بررسی است. بعد اول مدیریت و جریانی است که دانشگاه را اداره می‌کند و بعد دوم که مهم‌ترین بعد جوان‌گرایی در دانشگاه است استفاده از اساتید جوان به عنوان هیئت علمی در دانشگاه‌ها است.
هر ساله دانشجویانی در مقطع دکتری فارغ‌التحصیل می‌شوند که بسیاری از آن‌ها علاوه بر تحصیل در مسائل پژوهشی نیز پیشتاز بوده‌اند و می‌توانند در دانشگاه‌ها تأثیرگذار باشند اما به دلیل رویه‌ای که وجود دارد نتوانسته‌اند در قامت یک عضو هیئت علمی دانشگاه، به فعالیت بپردازند. شاید با بررسی اجمالی اعضای هیئت علمی دانشگاه‌های برتر کشور به‌راحتی به این نتیجه رسید که بسیاری از آن‌ها بازنشسته شده‌اند و یا بنا به دلایل متعددی نیازمند جایگزینی با نیروهای جوان هستند. به همین دلیل است که باید اقدامی صورت بگیرد تا اساساً نیروهای جوان به عنوان عضو هیئت علمی در دانشگاه‌ها حضور داشته باشند.
شاید اولین کاری که برای پیگیری این امر به نظر می‌رسید یک جستجوی ساده در فضای مجازی است اما نکته جالب اینجاست که تاکنون اتفاق آن‌چنانی در رابطه با جایگزینی اساتید جوان با بازنشسته البته با یک سازوکار ویژه رخ نداده و بازخورد آن در رسانه‌ها منتشر نشده است.
باید توجه داشت که این مفهوم به معنای حذف اساتید با تجربه از صحن دانشگاه نیست بلکه باید سازوکاری شکل گیرد تا از تجربه آن‌ها در کنار انرژی و توان نیروی جوان بهره برد.
چندی پیش رئیس مرکز جذب هیئت علمی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری طی گفت‌وگویی پیرامون جذب یک فعال ضدانقلاب در دانشگاه تهران اذعان کرد: متأسفانه دانشگاه تهران گردش کار پرونده‌های متقاضیان را خارج از سامانه جامع جذب اعضای هیئت علمی انجام می‌دهد و لذا مرکز جذب هیئت علمی از دسترسی به اطلاعات پرونده‌های دانشگاه تهران برخلاف سایر دانشگاه‌ها بازمانده است.
به نظر می‌رسد با وجود چنین فضایی که معلوم نیست باید آن را خلأ قانونی و یا خلأ نظارتی نامید نه تنها راه ورود اساتید مشکل‌دار به دانشگاه باز می‌شود بلکه روند رسیدگی به جوان‌سازی اعضای هیئت علمی دانشگاه نیز تحت‌الشعاع قرار می‌گیرد چراکه دانشگاه به دلخواه خود برخورد کرده و حتی مانع ورود جوانان به دایره هیئت علمی می‌شود چرا که شواهد حاکی از آن است که شاید این روند باعث افزایش حلقه رانتی در دانشگاه شود.
از طرفی طی سال گذشته بود که معاون آموزشی دانشگاه تهران در گفتگو با یکی از رسانه‌ها آیین‌نامه جدید جذب اعضای هیئت علمی را تشریح کرد.
وی گفت: بر اساس آیین‌نامه استخدامی اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها که از سوی وزارت علوم به دانشگاه‌ها ابلاغ شده است، سن بازنشستگی اعضای هیئت علمی با مرتبه استادی ۷۰ سال تعیین شده است.
معاون آموزش دانشگاه تهران اظهار کرد: همچنین بر اساس این آیین‌نامه سن بازنشستگی برای اعضای هیئت علمی با مرتبه دانشیاری ۶۷ سال، اعضای هیئت علمی با مرتبه استادیاری ۶۵ سال یا ۳۰ سال سابقه خدمت تعیین شده است.
نامبرده افزود: بر اساس آیین‌نامه جدید تنها استثنایی برای اعضای هیئت علمی نمونه یا ممتاز وجود دارد که بر اساس مصوبه هیئت‌امنا بازنشستگی این استادان تا سه سال می‌تواند به تعویق بیفتد.
وی عنوان کرد: بازنشستگی اعضای هیئت علمی در مرتبه استادی و دانشیاری به معنای قطع ارتباط این افراد با دانشگاه نیست بلکه این افراد می‌توانند در تدریس، راهنمایی پایان‌نامه و رساله مشارکت داشته باشند.
با استناد به همین مطالب به‌صراحت می‌توان گفت که با این رویه شکاف سنی بین دانشجو و استاد به شدت بالا رفته و عملاً شادابی در کلاس درس و مسائل علمی کاهش خواهد یافت و از طرفی با گسترش و توسعه گسترده علم این نکته به نظر می‌رسد که شاید عدم حضور جوانان در عرصه‌های علمی دانشگاه باعث ایجاد صدمه‌های جبران‌ناپذیری در صحن دانشگاه شود. همه این نکات در حالی است که باید سازوکاری چیده شود تا ضمن حضور اساتید جوان در بدنه دانشگاهی از علم و تجربه اساتید کارکشته و بازنشسته نیز به طور مداوم استفاده شود.
عضو هیئت علمی دانشگاه پیام‌نور تهران با اشاره به اینکه باید هیئت علمی دانشگاه‌ها به اساتید جوان سپرده شود، گفت: مسئولان از تجربیات و اندوخته‌های علمی اساتید بازنشسته برای تربیت جوانان استفاده کنند اما کادر هیئت علمی دانشگاه‌ها را به سمت جوان‌گرایی سوق بدهند.
این استاد دانشگاه افزود: در دولت‌های گذشته تدبیری اندیشیده شد و ۳ هزار نفر از افراد خبره به مرحله بورسیه دکتری راه پیدا کردند و قرار بود که این افراد، در آینده نزدیک به اساتید جوان دانشگاه‌ها تبدیل شده و از نظر علمی و اعتقادی جزء دانشجویان ممتاز دانشگاه‌های تهران، شریف، شهید بهشتی و... محسوب شوند.
عضو هیئت علمی دانشگاه پیام‌نور تهران با بیان اینکه متأسفانه دولت کنونی با آن ۳ هزار نفر خوب برخورد نکرد و در جذب اساتید جوان جفا کرد، خاطرنشان کرد: دولت فعلی هر کار خوبی را که در دولت‌های قبلی انجام شده است با عینک بدبینی نگاه می‌کند.
وی تصریح کرد: دانشگاه آزاد اسلامی در جذب اساتید جوان فرآیندی را آغاز کرده که امیدوارم به نتیجه برسد. دانشجویان دکتری سرمایه‌های ملی هستند که پس از چند سال ثمر داده و به‌عنوان استاد در دانشگاه انتخاب می‌شوند و به جای اساتید پیر می‌آیند. البته از تجربه اساتید بازنشسته برای هدایت اساتید جوان در دانشگاه‌ها استفاده می‌شود.
نامبرده تأکید کرد: اساتید جوان با پویایی، ابتکار، به‌روز بودن، ریسک‌پذیر بودن و خلاقیتی که دارند می‌توانند در دانشگاه‌ها تحول ایجاد کرده و تولید ثروت کنند. این افراد با توجه به اینکه اختلاف سنی کمی با دانشجویان دارند، می‌توانند با قشر دانشجو انس بگیرند و جوانان را به‌راحتی به سمت علم و دین جذب کنند و محیط دانشگاه همیشه پویا و شاداب نگه دارند.
به نقل از آنا؛ با این تفاصیل به نظر می‌رسد حضور عضو هیئت‌علمی جوان در دانشگاه گام بزرگی به سمت تحول آن است که باید توسط مسئولان انجام گیرد. از طرفی تأکید رهبر معظم انقلاب بر استفاده از جوانان در امور مهم کشور مسئله‌ای است که باید در دستور کار قرار بگیرد. باید منتظر ماند و دید که مسئولین حوزه دانشگاهی تا چه اندازه نسبت به این فرمان رهبر معظم انقلاب پیش‌قدم خواهند بود.