در کتب لغت مختلف برای «فرهنگ» تعاریف مختلفی آمده است، اما به طور کلی اینگونه آورده‌اند که فرهنگ دربرگیرنده رفتارهایی است که متاثر از اعتقادات، ارزش‌ها و اخلاق افراد از وی سر می‌زند و در کل به زندگی افراد جهت داده و مسیر زندگی افراد بر همان مبنا پایه‌گذاری می‌شود.
این سبک زندگی در میان افراد یک جامعه نیز نهادینه می‌شود بطوریکه هر جامعه‌ای دارای فرهنگ و آداب و سنن خاص خود است که مردم یک جامعه در اجتماع بر همان مبنا رفتار می‌کنند.
ما ایرانیان مسلمان نیز سبک زندگی‌مان را بر مبنای فرهنگ خاص خود که همان فرهنگ اسلامی‌ایرانی است، تعیین کرده‌ایم اما در سالیان گذشته و بخصوص پس از انقلاب اسلامی این فرهنگ بسیار مورد هجمه دشمنان قرار گرفته به طوریکه مسؤولان کشورمان با برنامه‌ریزی‌های مختلف در صدد جلوگیری از بروز آثار این هجمه‌ها در جامعه بوده‌اند.
رهبر معظّم انقلاب اسلامی نیز که همواره بر مباحث فرهنگی تأکید بسیار دارند، بارها شورایعالی انقلاب فرهنگی را به عنوان «اتاق فرمان فرهنگی کشور» معرفی کرده‌اند.
رهبر معظم انقلاب 23 خردادماه سال 90 در دیدار با اعضای شورایعالی انقلاب فرهنگی فرمودند: ما [باید] وضع فرهنگى مطلوب کشور را تصویر کنیم و اجزاء متشکل آن را در مقابل خودمان ترسیم کنیم، بعد ببینیم کجاها اولویّت دارد، کجاها احتیاج به مراقبت بیشتر دارد؛ به آنجاهایى که در این مدت مغفول‌عنه باقى مانده، برسیم و مسئله را دنبال کنیم؛ یک جاهایى سرمایه‌گذارى بیشترى لازم دارد، به اینها توجّه کنیم. این، مهندسى فرهنگى است.
همچنین ایشان افزایش نشاط کار و ابتکار، ارتقاء اعتماد به نفس فردی و ملی، افزایش امید، مصرف صحیح و تقویت گرایش به کالاهای ساخت داخلی، توجه بیشتر به نشانه‌ها و آثار «اسلامی، ایرانی و انقلابی» در معماری عمومی کشور و افزایش خطرپذیری و شجاعت اقدام را از جمله اهداف مثبت فرهنگی خواندند و افزودند: زمینه دستیابی به این اهداف در جامعه وجود دارد و تحقق آنها، مستلزم تبیین مهندسی فرهنگی، برنامه‌ریزی و تلاش بیشتر است.
شورایعالی انقلاب فرهنگی با تدوین اسنادی در حوزه‌های مختلف فرهنگ در صدد تحقق مطالبه مقام معظم رهبری بوده است، ستاد مهندسی فرهنگی هم در راستای این امر تشکیل شد اما به گفته بسیاری از کارشناسان و حتی مسؤولان هنوز با آنچه خواسته رهبر معظم انقلاب است، فاصله داریم؛ مقام معظم رهبری نیز با‌اشاره به ناکافی بودن کارهای انجام شده در زمینه مهندسی فرهنگی، تأکید کرده‌اند: باید این مسئله مهم را خیلی جدی‌تر گرفت.
به عقیده کارشناسان فرهنگ کشور، برای تحقق مهندسی فرهنگی باید طراحی، نوسازی و بازسازی سیستم فرهنگ صورت گیرد.
نزدیک به 18سال از طرح موضوع مهندسی فرهنگی توسط مقام معظم رهبری(مدظله العالی) می‌گذرد، سند مهندسی فرهنگی برای دومین بار در سال 1393 توسط رئیس‌جمهوری برای اجرا ابلاغ شد و به دنبال آن تشکیل ستاد راهبری سند مهندسی فرهنگی به عنوان نخستین گام اجرایی سازی سند توسط رئیس‌جمهور انجام شد.
حالا قرار است نخستین جلسه ستاد راهبری مهندسی فرهنگی برگزار شود. البته به گفته دبیر شورایعالی انقلاب فرهنگی، تاکنون نزدیک به 3000 نفر از کارشناسان در رشته‌های مختلف در تدوین سند مهندسی فرهنگی مشارکت داشته‌اند و 34 جلسه از جلسات شورای عالی انقلاب فرهنگی به بررسی و تصویب این سند اختصاص داشته است.
ستاد راهبری مهندسی فرهنگی متشکل از رئیس‌جمهور، معاون اول رئیس‌جمهور، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی(دبیر)، چهار نفر از اعضای حقیقی شورای عالی انقلاب فرهنگی به انتخاب آن شورا، وزیر کشور، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری یا معاون ذیربط، وزیر ورزش و جوانان، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزیر آموزش و پرورش، رئیس‌کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی، رئیس‌کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی، رئیس‌سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، رئیس‌سازمان تبلیغات اسلامی، معاون برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رئیس‌جمهور یا معاون ذیربط، معاون رئیس‌جمهور در امور زنان و خانواده، رئیس‌شورای فرهنگی اجتماعی زنان و خانواده، یکی از معاونان قوه قضائیه به انتخاب رئیس‌قوه قضائیه، نماینده شورای عالی حوزه علمیه، دبیر شورای عالی فضای مجازی، رئیس‌نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها، رئیس‌شورای سیاست‌گذاری فرهنگی بین‌المللی، رئیس‌دانشگاه آزاد اسلامی است.
سند مهندسی فرهنگی سند جامعی است که موضوعاتی چون سبک زندگی و خانواده، نشاط اجتماعی، روابط بین‌المللی و جهانی حوزه فرهنگ و ارتباطات درونی حوزه فرهنگ را مورد توجه قرار می‌دهد.
13 راهبرد کلان ملی و نزدیک به 112 برنامه کلان ملی و بیش از 350 برنامه اقدام کلان ملی در این سند مورد توجه قرار گرفته است.
این سند از 7 فصل تشکیل شده است که فصل اول آن به ارائه توضیحات راجع به خود سند می‌پردازد و فصل دوم آن ارزش‌ها و اصول حاکم بر مجموعه برنامه‌های سند مهندسی فرهنگی کشور است را تبیین می‌کند، در فصل سوم سند مهندسی فرهنگی کشور چشم انداز فرهنگی کشور در آینده ترسیم شده است که همان استقرار جامعه اسلامی در نگاه گام دوم انقلاب اسلامی مقام معظم رهبری محسوب می‌شود.
فصل چهارم این سند اهداف فرهنگی کشور و فصل پنجم اولویت‌های فرهنگی پیش‌بینی شده در سند را تبیین کرده است که ممکن است بر مبنای مطالعات جدید و با توجه به ظرفیت‌های امروزی بازبینی و روزآمد شود.
در فصل ششم سند مهندسی فرهنگی راهبردهای کلان، برنامه‌های کلان و اقدامات ترسیم شده است که بر این اساس 13 راهبرد کلان، 112 راهبرد ملی و ذیل هر راهبرد ملی برنامه اقدام اجرایی طراحی شده است.
فصل هفتم سند مهندسی فرهنگی نیز با ارائه چارچوب نهادی سند وظایف ستاد و همچنین چگونی مدیریت ستاد در سطح ملی را تبیین کرده است.
در زمینه ضرورت اجرای سند مهندسی فرهنگی عاملی گفته است: برخی نسبت به مفهوم «مهندسی فرهنگی» تصور دارند که مهندسی فرهنگی نوعی دستکاری در حوزه فرهنگ برای اهداف انحصارکننده است اما اینچنین نیست بلکه مهندسی فرهنگی به معنای رویکرد علمی، برنامه‌ای با رویکرد مدیریت یکپارچه و منطقی فرهنگ است.
به گزارش فارس، قرار است در نخستین دستور ستاد مهندسی فرهنگی اولویت‌های منطبق با مفاد سند مهندسی فرهنگی کشور و روزآمد سازی تقسیم کار ملی برای اجرایی سازی اهداف سند مهندسی فرهنگی کشور مورد بررسی قرار گیرد.