اعتراف اندیشکده شورای آتلانتیک
افزایش قدرت و نفوذ منطقه‌ای ایران علی‌رغم تحریمهای آمریکا
یک اندیشکده آمریکایی در تحلیلی نوشته نفوذ منطقه‌ای ایران، علی‌رغم تحریمهای آمریکا افزایش یافته است.
سرویس سیاسی-
اندیشکده شورای آتلانتیک در این تحلیل می‌نویسد دولت «دونالد‌ترامپ»، رئیس‌جمهور آمریکا خروجش از توافق هسته‌ای برجام و بازاعمال تحریم‌ها علیه ایران را این‌طور توجیه کرد که رفع این تحریم‌ها نفوذ ایران در منطقه را افزایش داده است.
اندیشکده آمریکایی نوشته ترامپ و مقام‌های دولت او استدلال می‌کردند که با اعمال «فشار حداکثری» علیه ایران می‌توانند این کشور را از منابع مالی لازم برای تأمین مالی فعالیت‌هایش در منطقه محروم کنند.
شورای آتلانتیک با اشاره به صدمات تحریم‌ها به اقتصاد ایران نوشته است: «اما اثرات اقتصادی تحریم‌ها لزوماً به ایجاد دستاوردهای راهبردی برای سیاست‌های آمریکا تبدیل نشده است.»
این اندیشکده در ادامه با ارائه مصادیقی از اثرات تحریمهای آمریکا در سال‌های گذشته، وجود ارتباط میان تحریم‌ها و سیاست‌های منطقه‌ای ایران را زیر سؤال برده است.
آتلانتیک می‌نویسد: «اگر قرار بود تحریم‌ها به تغییر در رفتارهای منطقه‌ای ایران منجر شوند، انتظار می‌رفت نفوذ منطقه‌ای ایران طی سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۶ لطمه ببینند. با وجود این، رویدادها و روندها نشان داد که دقیقاً عکس این اتفاق می‌افتد و در بهترین حالت، نفوذ منطقه‌ای ایران و تحریم‌ها مستقل از یکدیگر هستند.»
نشریه آمریکایی یادآوری کرده در سال ۲۰۱۳ در اوج اثرات تحریم‌ها بر اقتصاد ایران این کشور توانست در جنگ سوریه از سقوط دولت بشار اسد جلوگیری کند. علاوه‌بر این، ایران سال ۲۰۱۴ هم توانست از پیشروی داعش در عراق جلوگیری کند.
در بخش دیگری از این مطلب، ادعاهای مقام‌های دولت‌ترامپ درباره اینکه تحریم‌ها به کاهش نفوذ منطقه‌ای ایران منجر شده زیر سؤال برده شده است. در این مطلب آمده است: «هیچ شواهدی وجود ندارد که توانمندی‌های ایران یا حزب‌الله یا عزم آنها برای کمک به بشار اسد تغییر کرده باشد.»
دولت آمریکا بعد از خروج از برجام در اردیبهشت‌ماه سال گذشته سیاستی موسوم به «کارزار فشار حداکثری» را علیه ایران در دستور کار قرار داده است. واشنگتن ادعا کرده هدف از این سیاست رسیدن به توافقی جدید با ایران است که در آن به همه مسائل مورد اختلاف پرداخته می‌شود.
«دونالد‌ترامپ»، رئیس‌جمهور آمریکا خردادماه بعد از چندین هفته صحنه‌آرایی نظامی‌و تهدید ایران، در یک کنفرانس خبری مشترک با نخست‌وزیر ژاپن گفت که تمایل دارد با تهران وارد مذاکره شود.
مقام‌های جمهوری اسلامی‌ایران با یادآوری اینکه آمریکا با خروج از توافق هسته‌ای میز مذاکره را‌ترک کرده هرگونه گفت‌وگوی جدید با دولت این کشور را رد کرده‌اند.
کارنگی: ترامپ ناکام بزرگ تحریم‌ها علیه ایران
اذعان به افزایش قدرت منطقه‌ای جمهوری اسلامی‌ایران در رسانه‌ها و اندیشکده‌های غربی البته موضوع تازه‌ای نیست، خرداد ماه گذشته نیز «بنیاد کارنگی» از مهم‌ترین کانون‌های فکری ایالات متحده در گزارشی به ناکامی‌ترامپ در اعمال تحریم‌ها علیه ایران که همان جلوگیری از نفوذ منطقه‌ای ایران است اشاره کرد و نوشت: «گزینه پیش فرض ترامپ، راه‌اندازی کارزار فشار حداکثری بر ایران بود و در حالیکه این کارزار توانست آسیب‌هایی به اقتصاد ایران وارد کند، نتوانست مانع فعالیت هسته‌ای یا نفوذ منطقه‌ای ایران شود.»
در ادامه مطلب درج شده در سومین اندیشکده پرنفوذ جهان نوشته بود:«فارغ از اقدامات منسجم برای مقابله با نفوذ ایران در منطقه، سیاست‌های بی‌پروای بن‌سلمان، معمار واقعی سیاست خارجی عربستان و سیاست‌های در پیش گرفته آمریکا و متحدانش، نه تنها نفوذ ایران را محدود نکرده، بلکه آن را گسترش هم داده است. جنگ اقتصادی بن‌سلمان علیه قطر عملاً نفوذ ایران را در این کشور تقویت کرده است و جنگ غیرانسانی عربستان سعودی با حوثی‌ها با پشتیبانی نظامی‌آمریکا نه تنها ویرانی یمن را در پی داشته، بلکه القاعده و داعش را در یمن تقویت و تصویر آمریکا را بدنام کرده است.»
این اندیشکده آمریکائی در ادامه ضمن هشدار به مقامات آمریکایی درباره خطرات هرگونه مواجه احتمالی با جمهوری اسلامی‌ایران نوشته بود: «عربستان سعودی بسیار در برابر موشک‌های بالستیک ایران و اقدام احتمالی ایران نسبت به تاسیسات نفتیش آسیب‌پذیر است و اسرائیل هم نمی‌خواهد با جنگ علیه ایران هدف موشک‌های حزب‌الله قرار گیرد.بنابراین آمریکا باید به هر قیمتی شده از رویارویی با ایران خودداری کند، نه تنها به‌خاطر منافع خود، بلکه برای اسرائیل و عربستان سعودی.»
امنیت جمعی
در ائتلاف تحت رهبری ایران
از سوی دیگر نکته پررنگی که توجه کارشناسان و همچنین اندیشکده‌های آمریکایی را به خود جلب کرده، پیروزی‌های متعدد محور مقاومت و نقش محوری ایران در این پیروزی‌ها و همچنین تعمیق نفوذ ایران در منطقه و جهان در پی تحولات اخیر در غرب آسیا و به خصوص سوریه است.
مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌الملل نیز چندی پیش گزارش خود را با معرفی کلی مسئله نقش منطقه‌ای ایران و تحولات این نقش طی سال‌های اخیر و به شکل خلاصه این‌گونه نوشته: «مداخله ایران در جنگ‌های سوریه، عراق و یمن، قدرت و دامنه «محور مقاومت» (شراکت چنددهه‌ای میان ایران، حزب‌الله و حکومت سوریه) را متحول کرد. تهران پایگاه‌های نظامی، شرکای متعهد و نفوذ پایدار را در هر یک از این عرصه‌ها برای خود تضمین کرده است.
این موسسه مطالعاتی آمریکائی در ادامه نوشت: «هم‌چنان‌که اعضای محور مقاومت تقویت شده و رشد کرده‌اند، روابطشان با تهران نیز تقویت شده و رشد کرده است. گروه‌های وابسته [به تهران] در قالب طیفی متغیر در رابطه با ایران (از متحد تا نیروی نیابتی) فعالیت می‌کنند که نوع این رابطه به ظرفیت‌ها، تاریخ و نفوذ آنها در ایران بستگی دارد... محور مقاومت، امروز، بیش از آنکه شبیه به یک رابطه «حامی‌و نیروی نیابتی» باشد، یک اتحاد به رهبری ایران با محوریت امنیت جمعی و بازدارندگی گسترده [یا بازدارندگی چَتری و قابل‌تعمیم میان یک کشور و متحدانش] با اتکا بر قدرت اعزام فرامرزی نیرو است.»
در این گزارش همچنین تأکید شده است: «ایران نفوذ و جای پای خود در عرصه‌های کلیدی خاورمیانه را تضمین کرده و اکنون تقویت شده و به یک استراتژی تهاجمی‌تر علیه رقبای منطقه‌ای خود است. طلوع محور مقاومت، آزمونی دشوار برای استراتژی آمریکا در خاورمیانه، تهدیدی مستقیم برای متحدان و منافع منطقه‌ای واشنگتن، و چالشی کلیدی برای سیاست‌گذاران در کاخ سفید است.»
برجام هم تأثیر خاصی
بر گسترش نفوذ ایران نداشت
گسترش نفوذ و افزایش قدرت منطقه‌ای ایران برغم وجود سهمگین‌ترین رژیم تحریم‌ها موضوعی است که حتی رسانه‌های ضد انقلاب فارسی زبان نیز نتوانستند آن را سانسور یا با شیوه‌های تبلیغاتی خاص خود آن را وارونه‌نمایی کنند.
وب‌سایت رادیو فردا چندی پیش در مطلبی با عنوان «چرا تحریم‌ها بر نفوذ منطقه‌ای جمهوری اسلامی‌اثرگذار نیست؟» نوشت: «یکی از استدلال‌های مدافعان بازگشت تحریمهای یکجانبه ماقبل برجامی‌آمریکا اثر بازدارنده آن در برابر نفوذ منطقه‌ای جمهوری اسلامی‌بود که تأثیرات منفی بر ثبات خاورمیانه دارد. به باور آنها برداشته شدن تحریم‌ها و آزاد شدن مبالغ مالی مصادره شده دست جمهوری اسلامی‌در خاورمیانه را بازتر کرده و قدرت آن را افزایش داده است. این درحالی است که تحریم‌ها رابطه الزام‌آور با نفوذ منطقه‌ای جمهوری اسلامی‌نداشته و ندارند.»
این سایت ضد انقلاب در ادامه می‌نویسد: «در همین سال‌هایی که برجام تصویب شد، قدرت منطقه‌ای جمهوری اسلامی‌در حدی افزایش یافت که توانست اسد را از سقوط در سوریه نجات داده و مخالفان را عقب براند. در یمن نیز حوثی‌ها صنعا را تصرف کرده و باعث فرار منصور عبدربه به عربستان و سقوط دولتش شدند. این میزان از نفوذ در تاریخ معاصر ایران بی‌سابقه بوده و می‌توان آن را با دوران میانه شاهنشاهی صفوی مقایسه کرد.
بنابراین برجام هم تأثیر خاصی در این روند نداشت و به دلیل آرایش قوا در منطقه و نگرانی از خطرات رشد تروریست، جمهوری اسلامی‌توانست به پیشرفتش در سوریه، یمن و عراق ادامه دهد. سقوط خلافت داعش نیز موقعیت جمهوری اسلامی‌در عراق را ارتقا داد.»
نفوذ منطقه‌ای و اقتصاد خودکفای ایران
دلیل ناکامی‌فشار حداکثری
این در حالی است که مقامات کاخ سفید از جمله وزیر امور خارجه آن صراحتا به گسترش نفوذ منطقه‌ای جمهوری اسلامی‌ایران اعتراف کرده‌اند. چندی پیش مایک پمپئو در جلسه پرسش و پاسخ کنگره اذعان کرده بود واشنگتن امروز و در مقایسه با دولت‌های پیشین آمریکا با نفود بی‌سابقه ایران در عراق مواجه است.
موضوعی که وزیر خارجه سابق انگلیس آن را نتیجه معکوس سیاست‌های فشار حداکثری آمریکا علیه ایران عنوان کرد.
جک استراو در کتابی که اخیرا به چاپ رسانده ضمن تأکید بر بی‌نتیجه بودن سیاست‌های‌ترامپ علیه ایران نوشته است که تحریمهای آمریکا علیه ایران بدلیل گسترش نفوذ منطقه‌ای ایران و همچنین اقتصاد خودکفای آن به نتیجه نخواهد رسید.
جک استراو بخش مقدمه کتابش را با این جمله آغاز می‌کند: «ایران بزرگ‌تر از آن است و موقعیتش راهبردی‌تر از آنکه در بیرون از مرزهایش هم توسط سیاست‌گذاران و هم عموم جامعه مورد سوءتعبیر واقع شود. جمعیت 80میلیونی‌اش به‌مراتب از انگلیس بالاتر است و با آلمان برابری می‌کند، صاحب منابع عظیم هیدروکربن است، اقتصادش با آنکه سال‌ها بر اثر تحریم‌ها عقب نگاه داشته شده به‌طرز شگفت‌آوری مقاوم است و تا حدی به‌خاطر تحریم‌ها در بسیاری حوزه‌ها خودکفا شده است».