سعید درویشی

بالا رفتن قیمت در برخی موارد می‌تواند منجر به خروج یک کالای خاص از سبد مصرف خانوار شود، اما گاهی این خروج اجباری می‌تواند ضررهای ناگواری بر روی سلامت افراد خانواده داشته باشد.
پوکی استخوان یا «استئوپروز» بیماری خاموش نامیده می‌شود، چرا که در آن، استخوان‌ها بدون هیچ علامتی پوک می‌شوند و وقتی علائم درد و شکستگی بروز پیدا می‌کند که بیماری در مرحله پیشرفته است. پوکی استخوان در واقع خالی‌شدن استخوان از مواد سازنده آن است. در این بیماری گاهی فرد در تمام استخوان‌های خود احساس درد و سوزش می‌کند و گاهی حتی متوجه شکستن استخوان هم نمی‌شود؛ چنان ‌که در مواقعی فشارهای کوچک مثل خم‌شدن یا بلندکردن یک وسیله سنگین یا حتی سرفه می‌تواند موجب شکستگی استخوان شود.
به گفته دکتر باقر لاریجانی نایب رئیس کمیته ملی بیماری‌های غیرواگیر و رئیس پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران، طبق مطالعات عوامل متعددی در ابتلا به بیماری پوکی استخوان نقش دارند که از مهم‌ترین آنها می‌توان به جنسیت، تغذیه، فعالیت فیزیکی، دریافت ویتامین دی، مصرف سیگار و الکل و فاکتورهای غدد درون ریز اشاره کرد.
لاریجانی با بیان اینکه میزان بار این بیماری و عواقب آن در کشور بسیار بالا است، درباره عمده‌ترین عوامل ابتلا به پوکی استخوان در ایران گفت: ژنتیک و تغذیه دو عامل مهم این بیماری در کشور ما است و در کنار فاکتورهای ژنتیکی، کمبود ویتامینD در مردم ایران یک عامل مهم ابتلا به این بیماری است.
وی با اشاره به اینکه این بیماری بیشتر سالمندان را تهدید می‌کند خاطر نشان کرد: با افزایش امید به زندگی بالطبع جمعیت سالمند افزایش می‌یابد و پیش‌بینی می‌شود که در سال ۲۰۵۰ حدود 1/5 میلیون نفر از جمعیت بالای ۶۵ سال در جهان مبتلا به پوکی استخوان شوند.
رئیس پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران تاکید کرد: این حجم از ابتلا به پوکی استخوان و شکستگی‌های ناشی از آن علاوه بر ایجاد ناتوانی و از کارافتادگی در افراد بار مالی زیادی را در جامعه به همراه خواهد داشت.
لاریجانی با بیان اینکه طبق مطالعات در سال ۲۰۵۰، ۲۴ تا ۴۰ درصد از جمعیت خاورمیانه مبتلا به پوکی استخوان خواهند بود گفت: مطالعات نشان می‌دهد در این سال میزان ابتلا به پوکی استخوان در ایران بیش از سایر کشورهای منطقه می‌باشد.
نایب رئیس کمیته ملی بیماری‌های غیرواگیر با اظهار اینکه سالیانه از هر ۱۰۰ هزار مرگ در خاورمیانه حدود ۷ مورد بر اثر پوکی استخوان است گفت: لازم است این بیماری در کشور ما مدیریت شود.
لبنیات کم و جوش‌شیرین زیاد، عامل اصلی پوکی استخوان
کلسیم و ویتامین D دو ماده مغذی لازم برای استحکام استخوان‌ها هستند و جوش شیرین مصرف شده در نان‌ها، یک عامل کمبود کلسیم و زمینه‌ساز پوکی استخوان است. به گفته مدیران وزارت بهداشت، جوش شیرین در نان عامل اصلی کمبود کلسیم در ایران است. این در حالی است که نان یکی از مهم‌ترین منابع تغذیه مردم کشورمان است.
آمار نشان می‌دهد 70 تا 80‌ درصد افراد جامعه ما از کمبود شدید یا خفیف ویتامین D رنج می‌برند.
مصرف لبنیات در کشور که رابطه مستقیمی با میزان ابتلا به پوکی استخوان دارد، در حال حاضر به شدت کم شده است. طبق هرم غذایی استاندارد، افراد باید روزانه ۲ تا ۳ واحد لبنیات مصرف کنند. اما شاهد هستیم که پایین بودن میزان مصرف لبنیات در کشور به یکی از دغدغه‌های اصلی متولیان بهداشت کشور تبدیل شده است؛ موضوعی که اکنون با حذف یارانه شیر و عدم ارائه شیر رایگان در مدارس به دلایلی نظیر کمبود بودجه، باید منتظر بالا رفتن هزینه‌های ناشی از درمان کمبود مصرف لبنیات باشیم.
سپیده دولتی، کارشناس دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت چندی پیش در گفت‌وگو با ایسنا، میزان جذب کلسیم از مصرف لبنیات را نگران‌کننده خوانده و گفته بود: طبق مطالعه بررسی سبد مطلوب غذایی در سال ۹۰ میانگین مصرف روزانه لبنیات در کشور ۱۹۰ گرم در روز گزارش شد؛ یعنی کمتر از یک لیوان شیر، در حالی که مقدار مصرف شیر و لبنیات پیشنهادی در سبد مطلوب حداقل ۲۵۰ گرم و حداکثر ۴۵۰ گرم در روز در نظر گرفته شده است.
گرانی لبنیات و حذف محصولات آن از سفره غذایی مردم
علی‌رغم هشدارهایی که شاید خانواده‌ها نیز به خوبی از آن آگاه هستند، اما گرانی لبنیات برای مردم ملموس‌تر است و عملا سهم محصولات لبنی در سفره‌ها کاهش یافته است.
برپایه نرخ محصولات لبنی که از سوی کارگروه تنظیم بازار کشور در نشست ۲۲ خردادماه، قیمت شیر، پایه اصلی محصولات لبنی، به طور میانگین 30درصد افزایش یافته است. به عنوان مثال یک بسته شیر ۹۰۰ گرمی با میزان چربی 1/5 درصد (پرمصرف‌ترین محصول لبنی) با افزایش ۲۳ درصدی، از ۲۶۰۰ تومان به ۳۲۰۰ تومان رسیده است.
همچنین شاهد هستیم که بسته به نوع محصول یک لیتر شیر کم‌چرب در بازار 5500تومان است و شیرپرچرب نیز تا7000تومان به فروش می‌رسد.
این افزایش قیمت اما طی دو سال گذشته چندین بار رخ داده و با ادامه این روند محصولات لبنی از سبد غذایی مردم حذف می‌شوند و بیش از همه طبقات محروم از آن لطمه می‌بینند. به طوری که در سال گذشته به دلیل افزایش قیمت، مصرف محصولات لبنی ۲۰ درصد کاهش یافت.
 حذف توزیع شیر رایگان در مدارس به دلیل کمبود بودجه
یکی از مهم‌ترین عوارض افزایش جندین باره قیمت محصولات لبنی را باید حذف برنامه توزیع شیر رایگان در مدارس به دانش‌آموزان به دلیل کاهش بودجه دانست. اگر آمار وزارت بهداشت مبنی بر اینکه ۹۰ درصد خانوارهای ایرانی در برنامه غذایی روزانه خود به میزان کافی کلسیم دریافت نمی‌کنند را در نظر بگیریم، ادامه این طرح می‌توانست بخشی از نیاز کودکان به عنوان صاحبان نسل آینده را تضمین کند.
یارانه دولتی، راه‌حلی فوری برای پیشگیری از بحران
تأمین امنیت غذایی برای تمام مردم جامعه یکی از اهداف اصلی دولت است. در شرایطی که با افزایش قیمت مواد غذایی، قدرت خرید اقشار متوسط و ضعیف کمتر می‌شود، دولت می‌تواند با اختصاص یارانه به شیر، قیمت لبنیات را کاهش دهد تا قدرت خرید مردم افزایش یابد. اگر قدرت خرید به همین منوال کاهش یابد، در سال‌های آینده شاهد افزایش هزینه‌های سنگین درمان برای جبران کمبود مصرف لبنیات در اقشار مختلف خواهیم بود که این هزینه به عهده دولت و نظام سلامت خواهد بود.
سن ابتلا به پوکی استخوان در کشورمان به 45سال رسیده است، یعنی اینکه کشورمان در حالت بحرانی قرار دارد. این بحران ضمن اینکه هزینه‌های درمانی زیادی بر دوش نظام متحمل خواهد کرد، از نظر اجتماعی نیز مشکلاتی به همراه خواهد داشت. جامعه‌ای که به پوکی استخوان گرفتار است، به عنوان یک جامعه شکننده شناخته می‌شود. این وضعیت هم باعث کاهش توان اقتصادی کشور شده و هم منجر به افزایش پدیده مهاجرت خواهد شد، مسئله‌ای که ناگفته پیداست چه مشکلاتی را موجب خواهد شد.