چالش قطعی برق در تابستان و راهکارهای پیش رو-بخش نخست
عبور از خط قرمز مصرف خاموشی‌های غافلگیرکننده
گالیا توانگر
«برق کلیه سازمان‌های دولتی، غیردولتی، موسسات و بانک‌هایی که با دریافت اخطار همچنان نسبت به اصلاح الگوی مصرف و اجرای بخشنامه دولت اقدام نکنند، پس از ارسال اخطاریه در صورت عدم رعایت صحیح مصرف برق در ساعات اوج مصرف، قطع خواهد بود.»
اگرچه چندی پیش این هشدار بر روی سایت‌های خبری منتشر شد، تا زنگ خطر خاموشی باشد برای سازمان‌هایی که نتوانسته‌اند نسبت به زمان مشابه سال قبل حدودا 10 درصد از میزان برق مصرفی خود بکاهند، اما جدول خاموشی‌ها نیز به صراحت اعلام نشده و تنها به اعلام این مورد اکتفا کرده‌اند که مثلا در منطقه 12 تهران هرگاه با وضع اضطراری مواجه شدند، یک ساعت قطعی برق شامل حال سازمان‌های پرمصرف خواهد شد.
سؤال اساسی این‌جاست که اهرم‌های جبری نظیر خاموشی‌ها تا چه حد می‌تواند موجب اصلاح الگوی مصرف شود؟
و سؤال دیگر این است که چرا در کشوری که بیشترین روزهای آفتابی را دارد - با این همه سمینار و کار دانشگاهی که صورت گرفته - همچنان شاهد در حاشیه ماندن گزینه استفاده از انرژیهای پاک نظیر انرژی خورشیدی هستیم؟ آیا نمی‌شود استفاده از انرژی پاک را از سازمان‌ها و ادارات آغاز و ترویج کرد؟
ضمن این که استانداردهای ساخت‌وساز کِی و چه وقت مجدانه اعمال خواهد شد و به کمک اصلاح الگوی مصرف خواهد آمد؟
مصرف برق ساختمان‌های ملی و استانی پایتخت، زیر ذره بین
در دفتر روزنامه مشغول تایپ گزارش روز هستم؛ به یک باره و غافلگیرانه برق قطع می‌شود، بی‌آن که دکمه ذخیره سازی مطلب را در کامپیوتر فشار داده باشم. آه، از نهادم برمی‌خیزد و این‌گونه یک روز کاری با سختی آغاز می‌شود. فکر این که از نو باید کار را بنویسم، فشار مضاعفی بر برنامه کاری و فکری‌ام وارد می‌آورد.
با توجه به تعامل وزارتخانه‌های نیرو و کشور به منظور مدیریت مصرف برق ادارات در سراسر کشور، بر اساس دستورالعمل صادر شده از سوی این دو مجموعه مقرر شده است تا ادارات تهران دمای سیستم‌های سرمایشی خود را بر روی عدد ۲۵ درجه تنظیم کنند. تنظیم دمای سیستم‌های سرمایشی بر روی عدد ۲۵ موجب کاهش ۲۰ درصدی مصرف برق و صرفه‌جویی ۱۰۰۰ مگاواتی در استفاده از انرژی خواهد شد.
کمیته پایش،نظارت و مدیریت مصرف برق سازمان‌ها و ادارات شرکت توزیع نیروی برق تهران بزرگ، با اعزام اکیپ به ساختمان‌های ملی و استانی پایتخت، مصرف برق این ارگان‌ها را مورد بررسی قرار داد.
حسین صبوری، مدیرعامل شرکت توزیع نیروی برق تهران بزرگ، توضیح می‌دهد: «آگاه‌‌سازی، نخستین برنامه اکیپ‌های مدیریت مصرف ادارات می‌باشد و از پانزدهم تیرماه رصد سازمان‌ها و ارگان‌های ملی و استانی پایتخت، در جهت پایش دقیق میزان مصرف برق، از دو طریق بازدید حضوری و رصد هوشمند از راه دور آغاز شده است.»
وی تصریح می‌کند: «بیشتر این ساختمان‌ها مجهز به کنتورهای هوشمند می‌باشند و شرکت توزیع نیروی برق تهران بزرگ، به منظور اندازه‌گیری مصرف، این ارگان‌ها را به صورت لحظه‌ای در تابستان مورد پایش قرار می‌دهد.»
وی در پایان با اشاره به این که، قطع برق شامل مناطق حساس، نظامی، امنیتی، درمانی و خدمات‌رسان دارای فوریت نمی‌شود، می‌گوید: «همه مراکز دولتی، وزارتخانه‌ها و مشترکان بزرگ، سازمان‌ها و نهادها موظف به استفاده از مولدهای اضطراری در ساعت‌های اوج مصرف برق هستند و با توجه به اهمیت موضوع انرژی و رفاه و آسایش شهروندان و پیشگیری از هرگونه مشکل در تامین برق پایدار پایتخت، برق کلیه سازمان‌های دولتی، غیردولتی، موسسات، بانک‌هایی که با دریافت اخطار همچنان نسبت به اصلاح الگوی مصرف و اجرای بخشنامه مذکور اقدام نکنند، پس از ارسال اخطاریه در صورت عدم رعایت صحیح مصرف برق در ساعات اوج مصرف، قطع خواهد شد.»
هوا گرم‌تر می‌شود، بانک‌های پرمصرف پایتخت مراقب باشند
مرتضی اکبری یک شهروند در گلایه از قطعی برق می‌گوید: «با امروز دو روز است که برای پاس کردن چک‌های مغازه‌ام به بانک مراجعه می‌کنم و هر بار با قطعی برق مواجه می‌شوم. تاریخ چک‌ها هم گذشته و طلبکارها دائما زنگ می‌زنند تا جایی که اعصابم به هم ریخته است.»
با پیش‌بینی افزایش دمای هوای تهران، برق بانک‌های پرمصرف پایتخت، در صورت عدم همکاری، قطع خواهد شد.
پیرو اطلاع رسانی‌های قبلی و دستور استاندار تهران مبنی بر الزام دستگاه‌های اجرایی ملی و استانی، دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی و پژوهشی، بانک‌ها و موسسات مالی، سازمان‌ها و نهادهای عمومی غیردولتی و شهرداری‌های استان تهران به کاهش حداقل ده درصدی مصرف برق، با توجه به این که حسب پیش‌بینی‌های هواشناسی، دمای هوای تهران و به دنبال آن مصرف برق، افزایش خواهد یافت، در راستای تامین آسایش شهروندان، قطع برق ادارات و سازمان‌هایی که اقدام به کاهش مصرف برق خود در ساعات اوج بار نکرده‌اند، در دستور کار این شرکت قرار گرفته است.
با توجه به این که بررسی‌های میدانی وکنترل لحظه‌ای مصرف برق کنتورهای هوشمند، نشان‌دهنده آن است که برخی از بانک‌های پایتخت، اقدامات لازم را در خصوص کاهش مصرف برق در ساعات اوج بار انجام نداده‌اند، شرکت توزیع نیروی برق تهران بزرگ به‌منظور جلوگیری از قطع برق شهروندان، در راستای دستورالعمل ابلاغی استانداری تهران، پیرو توافق وزارت نیرو و سایر وزارت خانه‌های کشور، اقدام به قطع برق این بانک‌ها خواهد کرد.
سازوکار کاهش پیک بار برق
یکی از اقداماتی که امسال برای کاهش مصرف برق در واحدهای تجاری صورت گرفته است، جمع‌آوری لامپ‌های پرمصرف واحدهای تجاری شهر تهران، توسط شرکت توزیع نیروی برق تهران بزرگ و با همکاری اتحادیه‌های کسب‌وکار و صاحبان اصناف است.
معصومه احمدی یک خانه‌دار با ابراز خرسندی بر این که بالاخره خلاف هر سال که به مصرف خانگی زوم می‌شد، امسال به مصرف اداری و سازمانی و تجاری نظر ویژه‌ای شده است، می‌گوید: «ما در منزل از ترس مبلغ قبض برق هم که شده، کاملا رعایت می‌کنیم. من خودم برای روشن کردن ماشین لباسشویی و یا جاروبرقی کاملا به ساعات اوج مصرف دقت دارم. بنابراین اگر اتلافی هم باشد باید بیشتر در بخش مصرف برق ادارات و سازمان‌ها آن را کنترل کرد.»
مشترکان و مصرف‌کنندگان در ساعات ۱۲ تا ۱۶ و ۱۹ تا ۲۳ که ساعات اوج مصرف برق نیز به شمار می‌رود، اگر از لوازم غیرضروری برقی استفاده نکنند، تاثیر مثبت مصرف بهینه خود را در میزان پرداختی ماهانه فیش‌های برق خود مشاهده خواهند کرد. بنابراین زوم کردن بر روی مصرف اداری و تجاری به معنای نادیده گرفتن ضرورت اصلاح الگوی مصرف در بخش خانگی نیست.
ممیزی انرژی به روشی گفته می‌شود که طی آن با انجام سلسله اقداماتی می‌توان مقادیر مصرف انواع حامل‌های انرژی و موقعیت‌های این مصارف را در محل‌های مصرف و به تفکیک مصرف‌کنندگان انرژی مشخص کرد و در نهایت نیز با روش مقایسه‌ای به شناسایی و ارزیابی وضعیت انرژی ساختمان پرداخت.
هادی محراب زاده مدیریت یک ساختمان مسکونی در جهت کاهش برق مصرفی توصیه‌هایی دارد، وی می‌گوید: «یکی از راه‌های کلیدی برای صرفه جویی در مصرف برق و کاهش مبلغ پرداختی استفاده از «دایمو‌متر» است. شما با استفاده از آن مقدار نور لازم را دریافت خواهید کرد و به طبع صرفه‌جویی خواهید کرد.
آیا می‌دانید که با پر کردن به اندازه فضای یخچال و فریزر شما در هزینه‌ها صرفه‌جویی خواهید کرد؟ قرار گرفتن مواد غذایی در کنار یکدیگر همانند یک عایق برای ذخیره انرژی عمل می‌کند، به این وسیله یخچال و فریزر نیاز به برق بیشتر در تولید سرما نخواهد داشت.
پنکه‌های سقفی با حرکت دورانی هوا کار را برای کولر منزل شما ساده می‌سازند و آن‌ها برای تولید سرما فشار زیادی را تحمل نمی‌کنند.
برای کاهش هزینه برق مصرفی بهتر است از روش‌های سنتی برای خشک کردن لباس‌ها استفاده کنیم. خشک کردن لباس‌ها در هوای آزاد مزیت‌های دیگری علاوه بر کاهش هزینه برق دارد.»
وی در ادامه می‌گوید: «باور نکردنی است، ولی 75 درصد برق مصرفی در خانه زمانی صرف می‌شود که وسایل برقی در حالت خاموش هستند! لوازمی مثل تلویزیون، کامپیوتر و وسایل موجود در آشپزخانه دارای بارهای فانتوم هستند. برای رفع این مشکل و کاهش هزینه برق مصرفی در زمانی که وسیله برقی شما خاموش است بهترین کار کشیدن سیم دوشاخه آن‌ها از پریز برق است.
یک فن برای تهویه خانه نصب کنید. به این روش با به حرکت درآمدن هوای خانه درجه هوا کاهش یافته و نیاز شما به استفاده از کولر کمتر خواهد بود.
یکی از ساده‌ترین راه‌ها برای خنک نگه داشتن خانه و کاهش مصرف انرژی برق در روزهای گرم نصب پرده‌هایی است که مانع از ورود نور خورشید به داخل خانه شوند.
سیستم خنک‌کننده منزل را با تعویض به موقع و مناسب فیلترها برای مصرف به اندازه انرژی برق مهیا کنید.
با تغییر لامپ‌های حبابی به نورهای ال‌ای‌دی تا 90 درصد برق مصرفی که با روشن کردن لامپ در خانه صورت می‌گیرد صرفه‌جویی کنید.
بیشترین برق مصرفی توسط ماشین ظرفشویی هنگام استفاده از آب گرم برای شستشوی ظرف‌ها صرف می‌شود. به راحتی با لغو این گزینه از منوی شستشو در مصرف برق صرفه‌جویی کنید.»
نیروگاه خورشیدی خانگی
چنانچه به حقیقت ماجرا و پتانسیل‌های ایران در زمینه توسعه انرژیهای نو نگاه کنیم، عمق شکاف ما با دنیای پیشرفته از این نظر بسیار محرز است. در واقع، ایران با دارا بودن بیش از 300 روز آفتابی در سال از پتانسیل بسیار بالایی برای توسعه انرژیهای خورشیدی برخوردار است، اما هم اکنون تنها حدود 54 مگاوات برق از این نعمت خدادادی تولید می‌شود که البته قرار است به میزان بیشتری افزایش پیدا کند.
از سویی آمارهای سه ساله اخیر سوسوی امید را در رابطه با استفاده از انرژی خورشیدی در ایران پر رنگ‌تر کرده‌اند. آمارها نشان می‌دهند در سه سال گذشته ایران از منظر شاخص توسعه انرژیهای تجدیدپذیر در کشور روند رو‌به رشدی داشته و در یک مسیر صعودی قرار دارد. براساس آمارهای موجود 3 سال پیش تنها 3 تولیدکننده و فعال داخلی در حوزه انرژیهای نو در کشور وجود داشت، اما این آمار هم اکنون به 490 تولیدکننده رسیده که در نوع خود بی‌سابقه است.
استفاده از نیروگاه خورشیدی خانگی برای تولید برق در منازل به دلیل سهولت در حمل و نقل و هزینه نگهداری با توجه به پراکندگی مناطق شهری و روستایی در ایران، بسیار مقرون به صرفه است. در اولین اقدام برای احداث یک نیروگاه یک‌کیلو واتی برای مصارف خانگی، نیاز به یک فضا در پشت بام و یا حیاط خانه می‌باشد. هر 10 متر مربع قابلیت احداث نیروگاه یک کیلو وات ساعت را داراست.