پرسش:
قرآن کریم چه توصیف و تبیینی برای عالمان بی‌عمل به کار برده و مصادیق آن را چگونه معرفی می‌کند؟
پاسخ:
يكي از گروه‌هايي كه به سلامت جامعه و حقانيت ارزش‌ها صدمات حیثیتی جبران‌ناپذيری را وارد مي‌كنند، عالمان بي‌عمل هستند. حداقل تأثیر منفی کارکرد این گروه ایجاد نفرت در مخاطبانی است که به مکتب و ارزش‌های لسانی آنان دعوت می‌شوند، ولی در عمل آنچه را که مشاهده می‌کنند خلاف آن ادعاها است، بنابراین واگرایی و تقویت نفرت مخاطبان کمترین لطمه حیثیتی نسبت به مکتب و ارزش‌های ادعایی آنان خواهد بود. قرآن‌کریم نسبت به چنین کسانی واکنش نشان داده و آنان را به انحای مختلف تشبیه و تبیین فرموده
 است.
1- تشبيه عالمان بي‌عمل به حمار و کلب
شيخ سعدي شيرازي مي‌نويسد كه عالمان بي‌عمل به زنبوران بي‌عسل می‌مانند. در تعبير قرآني آنان را به خران باربري همانند مي‌سازد كه انباني از كتاب را بردوش خويش حمل مي‌كنند و يا به سگاني تشبيه مي‌كند كه به زمين چسبيده‌اند و پارس‌هاي بيهوده مي‌كنند و برخي از ايشان كه از علم و دانش خويش سخن مي‌گويند و بدان عمل نمي‌كنند را به اهل مقت مي‌شناساند. مقت به معناي شدت خشم است و آنان كساني هستند كه خداوند نسبت به ايشان بسيار خشمگين مي‌باشد؛ زيرا چيزهايي را مي‌گويند كه خود بدان عمل نمي‌كنند.
از نمونه‌هاي بارز و آشكار عالمان بي‌عمل مي‌توان به احبار ‌اشاره كرد. هرچند كه حبر به معناي سحر و كهونت (التحقيق ج2ص155) به عالم يهودي از فرزندان هارون (ع) اطلاق مي‌شود (همان) ولي بازخواني ويژگي هاي آنان مي‌تواند به مشتركاتي كه ميان ايشان و ديگران وجود دارد نيز كمك و ياري رساند و نگرش قرآن را درباره عالمان بي‌عمل بازگو نمايد؛ زيرا براين باوريم كه گزارش‌هاي قرآني به معناي صرف گزارش و توصيف نيست بلكه جنبه‌هاي هدايتگري و پنددهي در آن از برجستگي بسياري برخوردار مي‌باشد. از اين رو بازخواني و توصيف ويژگي‌هاي احبار به عنوان نمونه‌هاي عيني از عالمان بي‌عمل مي‌تواند ما را نسبت به عالمان امروز خويش آگاه سازد و با چشماني روشن و ديدگاني آگاه به مسائل بنگريم. احبار عالمان بي‌عملي و دزدان با چراغي بودند كه سرمايه معنويت مردم را مي‌دزديدند و به يغما مي‌بردند.
2- جايگاه و اهميت ربانیون احبار و رهبان
واژه احبار به صراحت 4 بار در قرآن به كار رفته است. قرآن دوبار واژه احبار را به همراه واژه ربانيون (مائده آيه 44 و 63) و دوبار به همراه واژه رهبان (توبه آيه 31 و 34) و در آياتي ديگر به كارگيري اين واژه به خصوصيات و ويژگي‌هاي عالمان يهودي پرداخته است.
برخي از مفسران احبار و ربانيون را هم مفهوم مي‌دانند و بر يكي بودن مفهوم مراد آن تاكيد مي‌ورزند.
اما بيشترين مفسران بر اين باورند كه ميان اين دو تفاوت‌هاي معنايي و مفهومي است.
 ادامه دارد...