نیت خالصانه؛ ضامن موفقیت بیشتر (زلال بصیرت)
اکثر جنگ‌ها و درگیری‌ها میان کشور‌ها به خاطر دو عامل است؛ عامل اول منافع فرد یا جناحی خاص و عامل دوم منافع قوم، نژاد و کشور است.
چه‌بسا در جهان اسلام نیز بسیاری از نزاع‌ها، بر اساس همین انگیزه باشد، اما باید پذیرفت که اهداف و انگیزه‌های برخی از مسلمانان، منحصر در منافع مادی نیست؛ به عنوان نمونه در جنگ ایران و عراق، انگیزه‌های صدام، مادی بود و قصد تصرف مناطق نفت‌خیز ایران را داشت؛ حتی در بین رزمندگان ایرانی نیز کسانی بودند که به خاطر حفظ خاک و کشور می‌جنگیدند، اما قشر عظیمی از رزمندگان، بدون هیچ نگاه مادی و توقع منافع مادی، به جنگ رفته و حتی برخی از آنها حاضر به تقدیم منافع مادی خود در راه جنگ بودند؛ همچنین بسیاری از زنان، جان همسران و فرزندان خود را تقدیم کردند. وجود چنین مجاهدانی که انگیزه مادی نداشته و به دنبال کسب رضای الهی بودند، ایجاب می‌کند که بتوان کسانی که به جنگ می‌پردازند را به دو گروه تقسیم کرد؛ عده‌ای برای منافع مادی، به جنگ برمی‌خیزند و عده دیگری برای اهداف انسانی و الهی جانشان را تقدیم می‌کنند؛ هر چند دسته اول بیشتر هستند، اما تاریخ- بویژه در صدر اسلام- نشان داده است که عده‌ای با انگیزه‌های الهی قیام کرده‌اند؛ بعد از آن نیز در گوشه و کنار چنین انگیزه‌های مقدسی برای جهاد وجود داشته است.
اهمیت انگیزه و نیت در فعالیت‌ها
نه تنها در منازعات و جنگ‌ها، بلکه در سایر فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی نیز باید به انگیزه‌های خود توجه کنیم.آیا انگیزه ما از فعالیت‌های اجتماعی، کسب ثروت، قدرت و مقام و منصب است و یا برای این فعالیت‌ها انگیزه الهی داریم.
البته تفاوت انگیزه‌های افراد امری طبیعی است. مهم آن است که ببینیم با چه انگیزه‌ای فعالیت می‌کنیم. ممکن است کسانی که هنوز شناخت کاملی نسبت به ارزش‌های الهی ندارند، صرفا پیروز شدن بر طرف مقابل را ارزش و شجاعت قلمداد کنند و در نظر آنها نیت افراد چندان اهمیتی نداشته باشد، اما باید ببینیم از نظر اسلام، ارزش فعالیت‌ها به چه چیزی برمی‌گردد. آیا از نظر اسلام ارزش به خود عمل برمی‌گردد و یا ارزش اصلی برای نیت عمل است؟ اگر ارزش در خود عمل باشد و نیت، تأثیر چندانی نداشته باشد، طبیعتا صرف جهاد، نشانه مطلوبیت است؛ اما اگر نیت، در ارزش‌گذاری عمل، تأثیر فراوانی داشته باشد، جای آن دارد که برای خالص کردن نیت و بالا بردن ارزش کارمان تلاش کنیم.
حتی کار کسی که در رکاب رسول خدا(صلی‌الله‌علیه‌وآله) جهاد می‌کند، اما نیت الهی ندارد، ارزش چندانی نخواهد داشت، ولی نیت خالصانه، ارزش کار را هزاران برابر می‌کند. روشن است کسی که می‌‌تواند کاری را با ارزشی هزاران برابر انجام دهد، اگر با نیت فاسد از ارزش آن بکاهد، مستحق ملامت و سرزنش است.
مجاهدان مخلص، بیشتر به موفقیت می‌رسند، کسانی که برای منافع مادی وارد میدان خطرناک جهاد می‌شوند، هرگاه احساس کنند که آن منافع تأمین نمی‌شود، از میدان بیرون می‌روند، اما کسی‌که برای خدا وارد میدان شده است، تا آخرین لحظه می‌ایستد و عقب‌نشینی نمی‌کند؛ زیرا می‌داند لحظه به لحظه و هر نفس او، اجر و ارزشی بی‌نهایت دارد و همین امر سبب موفقیت بیشتر مجاهدان مخلص در میدان‌ها می‌شود. کسانی که واقعا برای خدا کار می‌کنند، حتی اگر نسبت به امکانات مادی، کاستی داشته باشند، خداوند با امدادهای غیبی خود، آنها را یاری می‌دهد.به شهادت آیات و روایات و سنت قطعی خداوند و تجربه عینی، اگر در مقام انجام وظیفه بندگی و اطاعت از خدا، خالصانه تلاش کنیم، هرگز شکست نمی‌خوریم.
راه تقویت نیت مخلصانه
برای اینکه مسائل مادی در نظرمان کوچک شود و روحیه و انگیزه مخلصانه پیدا کنیم، باید معرفتمان را به خدا و اهل بیت(علیهم‌السلام) تقویت کنیم، باید تمرین کنیم که همیشه به یاد خدا باشیم و تنها به او توکل کنیم. همچنین افزون بر کسب معرفت، باید برنامه‌ای دائمی برای تربیت و خودسازی داشته باشیم و در هر کجا هستیم، دلمان را متوجه امام زمان(عج) کنیم و از او بخواهیم واسطه ما شود. این کار، هم سبب پیروزی و هم سبب افزایش ارزش و پاداش کار می‌شود.
باید توجه داشت پاداش دنیوی، هر اندازه بزرگ باشد، قابل استفاده در همین سال‌های محدود دنیاست، اما پاداش اخروی ابدی و بی‌نهایت است. بی‌نهایت قابل مقایسه با هیچ عدد و رقمی نیست. بدانیم انجام کار با انگیزه الهی، سبب می‌شود هرگز از کارمان پشیمان نشویم، بلکه شاید زمانی پشیمان شویم که چرا کارمان را خالصانه‌تر انجام نداده‌ایم.
سخنرانی آيت‌الله مصباح يزدي (دام‌ظله)
در دیدار با جمعی از طلاب خارجی؛ قم؛ 7/11/97
زلال بصیرت روزهای پنج‌شنبه منتشر می‌شود.