مهدی امیدی
جریان سریال سازی در جهان امروز دارای شاخصه‌ها و چارچوب‌های تعریف شده‌ای است که خوشبختانه مدتی است در شبکه سوم سیما مطابق همین استانداردها عمل می‌شود.
درام تلويزيوني، يكي از مهم‌ترين و استراتژيك‌ترين قالب‌ها در فضاي رسانه‌اي جهان امروز است. برنامه‌هايي كه عمدتاً آنها را به عنوان «سريال» مي‌شناسيم و كاربرد زيادي براي پر كردن اوقات فراغت مردم در سراسر گيتي دارند.
سرگرم‌كننده بودن، داشتن جذابيت، قابليت طرح مسائل سياسي و فكري به شكلي غيرمستقيم، اثرگذاري بر ضميرناخودآگاه انسان‌ها و توان مخاطب قرار دادن انبوه تماشاگران، از ظرفيت‌هاي قابل توجه اين نوع برنامه‌هاي تلويزيوني است. به همين دليل نيز امروز در نبردهاي رسانه‌اي و جنگ‌هاي نرم، استفاده از سريال استعمال فراواني يافته است، تاآنجا كه حتي بنيامين نتانياهو، نخست‌وزير فعلي رژيم صهيونيستي در سخنراني سالگرد 11 سپتامبر خود در تاريخ 12 سپتامبر 2012 در «كميته اصلاح دولتي» آمريكا، خواستار سرنگوني حكومت حاكم بر ايران به وسيله پخش سريال در شبكه‌هاي ماهواره‌اي شد! او گفت: «آمريكا مي تواند با پخش سريال‌هايي كه افراد زيباروي جوان را در وضعيت‌هاي متنوعي از برهنگي نشان مي‌دهند كه زندگي‌هاي فريبنده و مادي‌گرايانه دارند و رابطه‌هاي بي‌قيد جنسي برقرار مي كنند، يك انقلاب را عليه حكومت ايران برانگيزد...» همین نمونه و ده‌ها سریال آمریکایی که در ایران مخاطب پیدا کردند نشان می‌دهد که رسانه‌های جهان امروز از «سریال»(فیلم دنباله‌دار) به عنوان یک اسلحه و ابزار استراتژیک استفاده می‌کند.
به طور کلی، زیربنای درام و داستان پردازی در همه سریال‌های تلویزیونی در جهان امروز، سبک زندگی و ایدئولوژی است. این جریان، در ملودرام‌های خانوادگی برجسته‌تر است، به طوری که در اغلب این آثار، به ویژه سریال‌های آمریکایی می‌توان مهندسی سبک زندگی مصرف‌گرا و مطابق با سرمایه‌داری را دید.
در كشور ما نيز سريال هاي تلويزيوني محبوبيت زيادي نزد مردم دارند و صداوسيما بخش اعظم بودجه، امكانات و توان خود را صرف توليد اين گونه محصولات مي‌كند. اما نكته قابل توجه اين است كه برخلاف دولت‌هاي متخاصم با ايران كه با رويكردي راهبردي، سريال‌هايي را توليد كرده و نمايش مي‌دهند، رسانه ملي ما چشم‌انداز مشخصي ندارد. به طوری که در اغلب سریال‌هایی که طی دو دهه اخیر روی آنتن شبکه‌های مختلف می‌رفتند، جهت‌گیری مطابق با اندیشه و سبک زندگی اسلامی و آرمان‌های انقلاب اسلامی دیده نمی‌شد. آنچه محتوا و محور سریال‌های ایرانی را شکل داده، عموما موضوعات زرد و عاشقانه بوده است.
اما مدتی است که پربیننده‌ترین شبکه سیما نشان داده که در پی اصلاح این روند است. سه سریال اخیر این شبکه با وجود برخی از ضعف‌ها اما دارای جهت‌گیری، فکر و ایدئولوژی بوده و مماس با نیازها و اتفاقات روز جامعه پیش می‌روند؛ مثل استانداردی که در سریال‌سازی شبکه‌های تلویزیونی جهان دیده می‌شود.
به طور نمونه سریال «گاندو» که فشارهای مختلف برای سانسور آن از خارج صداوسیما اعمال می‌شود، به مسائل مهمی چون فساد اقتصادی، آقازاده‌های رانت‌خوار، نفوذ و جاسوسی و... توجه کرده است.
حتی سریال قبلی شبکه سه یعنی «برادر جان» هم با وجود برخی نقاط ضعف اما یک ملودرام با رویکرد دینی مذهبی با تاکید بر زندگی سنتی، حق‌الناس و معادباوری بود. قبل از آن هم سریال «شرایط خاص» در قالب کمدی با رویکرد دفاع مقدسی و فرهنگ ایثار و شهادت با تاکید بر اقتصاد مقاومتی روی آنتن این شبکه رفت. به نظر می‌رسد که سریال‌های بعد از «گاندو» نیز در شبکه سه با همین رویکرد محتوایی مطابق با مسائل و اولویت‌های اصلی کشور ساخته و پخش خواهد شد. ضمن اینکه جریان تولید سریال در شبکه سوم سیما، تنوع بیشتری هم پیدا کرده است. به طوری که طی دو سه ماه اخیر، سه سریال در سه ژانر کمدی، ملودرام و جاسوسی-معمایی به نمایش درآمده است.
روند تولید سریال در شبکه سوم سیما و دور شدن محصولات نمایشی و سرگرم‌کننده این شبکه از وضعیت خنثی و بی‌خاصیت، می‌تواند برای سایر شبکه‌ها نیز الگو و سرمشق باشد.