سرویس سیاسی-

اکنون قریب به 4 سال از امضای برجام و همچنین حدود 14 ماه از خروج آمریکا از برجام سپری شده است. اروپایی‌ها همچون آمریکا در آزمون برجام مردود شده‌اند. مقامات ارشد دولت و به خصوص جناب رئیس‌جمهور می‌بایست از برجام عبرت گرفته و فریب بسته توخالی و توهین‌آمیز اینستکس را نخورند.
نشست کمیسیون مشترک برجام به ریاست سید عباس عراقچی معاون سیاسی وزیر خارجه ایران و هلگا ‌اشمید معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و با حضور معاونان و مدیران کل سیاسی ایران و گروه 1+4 (آلمان، فرانسه، روسیه، چین و انگلیس) عصر جمعه پس از سه ساعت و نیم در هتل پله کوبورگ شهر وین در اتریش پایان یافت. کمیسیون مشترک برجام در پایان نشست عصر روز جمعه خود بیانیه‌ای 9 بندی صادر کرد.
ابراز تأسف و مرور تعهدات!
در بخشی از بیانیه کمیسیون مشترک برجام آمده است: با توجه به تحولات و بیانیه‌های نگران‌‎کننده اخیر، اعضا اهمیت ادامه اجرای کامل و موثر برجام از سوی تمامی طرف‌ها را خاطرنشان ساختند. همزمان، اعضا یادآور شدند که رفع تحریم‌ها یک بخش‌ اساسی از برجام است و در این خصوص تعهدات مربوطه خود را مرور کردند. آنها همچنین تلاش‌های معطوف به کاهش آثار منفی خروج آمریکا از برجام و اعمال مجدد تحریم‌ها، که مکرراً نسبت به آن ابراز تأسف کرده‌اند، را مورد مداقه قرار دادند.  اکنون قریب به 4 سال از امضای برجام و همچنین حدود 14 ماه از خروج آمریکا از برجام سپری شده است. با این‌حال اعضای باقیمانده در برجام تازه به فکر مرور تعهدات خود افتاده و همزمان در واکنش به اقدامات ضدایرانی آمریکا، صرفا به ابراز تأسف بسنده کرده‌اند!
تقلیل تعهدات به اینستکس!
در بخش دیگری از بیانیه کمیسیون مشترک برجام آمده است: فرانسه، آلمان و انگلیس، به اطلاع اعضاء رساندند که اینستکس عملیاتی شده و در دسترس تمامی دولت‌های عضو اتحادیه اروپایی قرار دارد و اولین تراکنش‌های آن نیز در حال پردازش است. همکاری‌های تکمیلی جاری با نهاد متقابل تاسیس شده ایرانی (سازوکار تجارت و تأمین مالی ایران و اروپا) تسریع خواهد شد. آنها تایید کردند که برخی دولت‌های عضو اتحادیه اروپایی در حال پیوستن به سهامداران اینستکس، که یک سازوکار خاص معطوف به تسهیل تجارت قانونی با ایران است، می‌باشند. آنها همچنین در حال تلاش هستند تا اینستکس را به روی فعالان اقتصادی کشور‌های ثالث نیز باز کنند.
به گزارش خبرگزاری‌ها، اتریش، بلژیک، فنلاند، هلند، اسلوونی، اسپانیا و سوئد با انتشار بیانیه‌ای بر لزوم حفظ برجام(بخوانید اجرای یکطرفه توافق توسط ایران) تاکید کردند و آن را یک ابزار کلیدی برای رژیم کنترل تسلیحات و یک عامل اصلی برای حفظ ثبات در منطقه خواندند.
اعضای اروپایی برجام در اقدامی توهین‌آمیز، تعهدات برجامی خود را به بسته پر از خالی اینستکس تقلیل داده‌اند. این در حالی است که اینستکس هیچ ارتباطی با تعهدات برجامی اروپا نداشته و صرفاً سیاست مبادله پول نفت دیگر کشورها با غذا و دارو است!
نکته قابل توجه اینجاست که این کانال مالی، به هیچ عنوان اقلام تحریمی آمریکا را پوشش نمی‌دهد. به همین دلیل بود که وزارت خارجه آمریکا چندی پیش با صدور بیانیه‌ای صراحتا اعلام کرد که انتظار نداریم کانال‌هایی از این دست به هیچ نحو بر کارزار فشار حداکثری ما علیه ایران اثرگذار باشند.
سیدعباس موسوی، سخنگوی وزارت امور خارجه گفت: اگر اینستکس مکانیسمی عادی و صوری باشد، قطعا نمی‌پذیریم و در موعد مقرر، گام دوم را قاطعانه برمی‌داریم.
ایرانی‌ها عجول هستند!
در حالی‌که کشورهای اروپایی عضو برجام به هیچ یک از تعهدات خود عمل نکرده‌اند و به ایران بدهکار هستند، یک دیپلمات اروپایی حاضر در وین ژست طلبکار به خود گرفته و در اظهارنظری گستاخانه به ایران توهین کرد.
پایگاه خبری الشرق‌الاوسط در گزارشی نوشت: یک دیپلمات اروپایی حاضر در نشست وین گفت: «آنها (ایرانی‌ها) درباره اینستکس عجول هستند، اما این پیچیده است. ما قادریم نشان دهیم که در حال پیشرفت هستیم اما آنها می‌گویند که کافی نیست. خب این دیگر مشکل آنهاست، ما کارمان را به بهترین نحو انجام می‌دهیم.»
 چندی پیش «عبدالرضا فرجی راد» مدیرکل شورای راهبردی روابط خارجی در یادداشتی نوشته بود: «به نظر می‌رسد چیزی که اروپا با عنوان سازوکار ویژه مالی دنبال می‌کند، چیزی نیست که بتواند تحول عمده‌ای در روابط تجاری میان ایران و اروپا یا حتی در وضعیت اقتصادی ایران و مردم ایران ایجاد کند... آنچه اکنون در شورای اروپا مورد بحث قرار می‌گیرد چیزی نیست جز ایجاد یک کانال مالی برای تأمین کالاهایی مانند غذا و دارو و کالاهای مشابه آن. کالاهایی که دولت ایالات متحده آمریکا ادعا می‌کند مورد تحریم واقع نشده‌اند و ممانعتی در جهت تجارت آنها ایجاد نشده است... چنین اقدامی در واقع اجرا کردن دستورالعمل واشنگتن است یعنی اجرای کامل تحریم‌های آمریکا و ایجاد کانال مبادله‌ای برای کالاهایی که به ادعای آمریکا مشمول تحریم‌ها نیستند... به این طریق اروپایی‌ها تصور می‌کنند که می‌توانند بدون اینکه هیچ فشاری تحمل کنند با یک تیر دو نشان بزنند. هم خودشان را از تهدید تحریم‌های آمریکایی رها کرده‌اند و هم تصور می‌کنند که فشارهای ایران و مطالبات ایران کمتر می‌شود».
«حشمت‌ا... فلاحت‌پیشه» نماینده عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس در صفحه شخصی خود در توئیتر در مطلبی تأمل‌برانگیز نوشت:«باید به اینستکس فرصت داد. سازوکاری که اثر سیاسی آن برای گذر از دام افراطیون مهم‌تر از گشایش‌های اقتصادی آن است».
یکی از فعالین فضای مجازی در واکنش به این مطلب تأمل‌برانگیز نوشت: «تمام سازوکار اینستکس یعنی همین، چیزی که برای به بازی گرفتن افکار عمومی برای عبور از بحران عدم مقبولیت اصلاح‌طلبان طراحی شده و هیچ کارایی دیگری در ذهن اصلاح‌طلبان برای آن طراحی نشده است. فعلا انتخابات مجلس و پیروزی برای اصلاحات مهم‌تر از مردم است».
فلاحت‌پیشه چندی پیش تاکید کرده بود:«سازوکار به اصطلاح مالی اینستکس اهداف سیاسی را دنبال می‌کند نه اقتصادی؛ یعنی سطحی پایین‌تر از حتی اقلام بشردوستانه».
قدم‌های مثبت!
عباس عراقچی معاون سیاسی وزیر خارجه، پس از پایان نشست کمیسیون مشترک برجام در وین در جمع خبرنگاران و در تشریح گفت‌وگوهای انجام شده در این نشست گفت: ما یک جلسه طولانی داشتیم بیش از سه ساعت، در مجموع جلسه مثبت و سازنده‌ای بود و نسبت به جلسات گذشته ما یک گام به جلو به شمار می‌آید، البته هنوز تا خواسته‌های جمهوری اسلامی فاصله قابل توجهی وجود دارد و با دستاوردهای ملموسی که جمهوری اسلامی ایران انتظار دارد، هنوز فاصله داریم.
عراقچی افزود: مهم‌ترین موضوعی که در این جلسه بحث شد، موضوع اینستکس و کانال مالی که اروپایی‌ها درست کردند، بود. سه کشور اروپایی توضیحات مبسوط و مفصلی را در این زمینه دادند.
وی در ادامه گفت: اینستکس الان دیگر عملیاتی شده و دو، سه تا کیس (مورد) کاری هم الان در حال انجام شدن است و به زودی ظرف روزهای آینده تبادل مالی از طریق اینستکس انجام خواهد شد.
معاون سیاسی وزیر خارجه خاطرنشان کرد: کشورهای اروپایی در نظر دارند اعتباراتی را برای اینستکس در نظر بگیرند و الان در حال حاضر به روی همه کشورهای اروپایی باز است و آنها می‌توانند از طریق آن با ایران معامله انجام دهند.
عراقچی اظهار داشت: البته بدون اینکه خرید نفت از ایران صورت بگیرد یا اعتبارات خاصی برای اینستکس در نظر گرفته شود، اینستکس نمی‌تواند به‌صورت کامل انتظارات ما را برآورده کند. انتظار داریم کشورهای اروپایی به‌صورت جدی بحث فروش نفت ایران را هم مدنظر داشته باشند.
وی با بیان اینکه انتظارات ما به‌صورت کامل برآورده نشده، گفت: فکر می‌کنیم قدم‌های مثبتی که برداشته شده، ارزش بررسی کردن را دارد، لذا من اینها را به تهران منتقل خواهم کرد.
معاون سیاسی وزیر خارجه افزود: هیچ جدول زمانی از سوی کشورهای حاضر در نشست وین برای خرید نفت از ایران اعلام نشده است.
عراقچی در پاسخ به سؤالی، توقف برخی تعهدات برجامی از سوی ایران از جمله عدم رعایت محدویت‌های مربوط به نگهداری ذخایر اورانیوم غنی شده 3/67 را در چارچوب برجام خواند و بار دیگر بر تصمیم تهران در صورت برآورده نشدن خواسته هایش در برداشتن گام بعدی تأکید کرد.
آقای عراقچی، وعده اروپا درباره راه‌اندازی اینستکس را قدمی مثبت ‌نامیده است، این در حالی است که وظیفه اروپا، نه اجرای اینستکس، بلکه اجرای تعهدات برجامی در راستای لغو تحریم‌های نفتی، مالی و بانکی بوده است.
گفتنی است معاون سیاسی وزیر خارجه در سمینار بین‌المللی «اقدامات قهری یکجانبه و آثار آن» که توسط نمایندگی‌های دائم جمهوری اسلامی ایران، کوبا و ونزوئلا و با حضور دیپلمات‌ها، کارشناسان سازمان‌های بین‌المللی، پژوهشگران و اصحاب رسانه در وین برگزار شد، طی سخنانی عنوان کرد: رفتار مخرب آمریکا و تروریسم اقتصادی این کشور علیه جمهوری اسلامی ایران باید متوقف شود.
فریبِ اینستکس
ضرب‌الاجل 60 روزه ایران در سالگرد خروج آمریکا از برجام- 18 اردیبهشت 98- هر چند که اقدامی حداقلی و با تاخیر بود اما واشنگتن و اعضای اروپایی برجام را به تکاپو انداخت. طرف مقابل در ابتدا اعلام کرد که ضرب‌الاجل ایران را به رسمیت نمی‌شناسد، اما پس از آنکه گام‌های عملی ایران در کاهش تعهدات را دید، از موضع گستاخانه خود عقب‌نشینی کرد.
روزها گذشت و ضرب‌الاجل 60 روزه به پایان خود نزدیک شد. مقامات ارشد دولت در اظهارات جداگانه اعلام کردند که گام دوم کاهش تعهدات برجامی، 16 تیرماه اجرا می‌شود. اما طرف اروپایی که بارها همصدایی خود با واشنگتن را اثبات کرده است، به جای اجرای تعهدات برجامی به اقدام فریبه‌کارانه روی آورد و آن چیزی نبود جز بسته توخالی اینستکس.
قرار بود که اروپا در راستای تعهدات برجامی خود درباره لغو تحریم‌های بانکی، مالی و نفتی ایران تضمین بدهد. اما اینستکس به هیچ عنوان به این تعهدات نمی‌پردازد.
اروپا در پی آن است که بسته توخالی و توهین‌آمیز اینستکس را امتیاز بزرگ به ایران جا زده و با این اقدام تاکتیکی، تصمیم راهبردی ایران در کاهش تعهدات برجامی را بی‌اثر کند.
تا پیش از اجرای ضرب‌الاجل 60 روزه، تحریم‌های ضدایرانی آمریکا- فراتر و بیشتر از پیش از برجام- برقرار بود و اروپا نیز درخصوص تعهدات نفتی و بانکی و مالی خود کوچکترین اقدامی انجام نداد- از امتناع آلمان از سوخت رسانی به هواپیمای ظریف تا بازنشدن حتی یک حساب بانکی در انگلیس- اما ایران تعهدات برجامی خود را تمام و کمال انجام می‌داد و این روند، هیچ هزینه‌ای برای اروپا نداشت.
ضرب‌الاجل 60 روزه، این روند نامتعادل را به هم زد و به اروپا این پیام مهم را ارسال کرد که دوران «هزینه صفر» پایان یافته است. این ضرب‌الاجل در کنار دیگر اقدامات ایران در حوزه‌های سیاسی و دفاعی می‌گوید، تعهد و امنیت برای همه، پیمان شکنی و ناامنی و بی‌ثباتی نیز برای همه. تجارت امن نفتی و غیرنفتی برای همه، بی‌ثباتی و التهاب بازار نیز برای همه.
اینستکس می‌خواهد بدون تامین حداقل حقوق ایران، او را مثل چهار سال گذشته، همچنان معطل و منفعل نگه دارد.
یکی از فعالین رسانه‌ای در واکنش به این اقدام فریب‌کارانه اروپا نوشت:«به رغم تصور عام، سقف توان اروپا برای کار با ایران در شرایط تحریم آمریکا بسیار فراتر از اینستکس است. راه‌حل‌های متعدد اجرایی تحریم ناپذیر یا با هزینه تحریمی بالا برای آمریکا در دو سال گذشته مطرح شده است از جمله کار با شرکت‌های دولتی ملی اروپایی و کار با شعب شرکت‌های اروپایی در چین. اروپایی‌ها دلیلی نمی‌بینند بیش از اینستکس کاری برای ایران بکنند. اگر اولتیماتوم هسته‌ای ایران نبود در حد همین اینستکس ناقص‌الخلقه هم کاری نمی‌کردند. توقف اجرای اولتیماتوم هسته‌ای به امید اجرای اینستکس یک خطای راهبردی است». یکی دیگر از فعالین رسانه‌ای نیز در مطلبی نوشت: «باز هم اروپایی‌ها آبنبات پیشنهاد کرده‌اند! اینستکس می‌بایست حداقل امکان فروش روزانه 600 هزار بشکه نفت خام به اروپا و جابه‌جایی پول آن (برای خرید هر نوع کالا برای هر ذینفع ایرانی و یا جابجایی وجه آن) را فراهم کند. دوستان دولت برای چندمین بار فریب زرنگ‌بازی چشم آبی‌ها را نخورند!»
همچنین یکی دیگر از فعالین رسانه‌ای در مطلبی نوشت: «آمریکا و اروپا امیدوارند کسانی در دولت، زیر تصمیم دیرهنگام اما راهبردی و اجماعی شورای عالی امنیت ملی بزنند. شورا نباید به هیچ‌کس اجازه بدهد که جدیت و قاطعیت جمهوری اسلامی ایران (ضرب‌الاجل صادره) را در نظر دشمنان دچار تردید نماید. راه سومی وجود ندارد؛ یا ما پای تصمیم راهبردی دیرهنگام اما ضروری خود برای تامین حداقل حقوق ملی می‌مانیم، و یا اینکه به دست خود، در تصمیم راهبردی خویش خلل و اختلال وارد می‌کنیم. هدف عملیات تاکتیکی حریف، همین اخلال و اختلال برای بی‌اعتبار کردن تصمیمات راهبردی ایران است.»
یکی از فعالین رسانه‌ای نیز در واکنش به اقدام فریب‌کارانه اروپا و با‌ اشاره به رویکرد رسانه‌های زنجیره‌ای نوشت: «راه‌اندازی اینستکس در روزهای آینده توسط جریان لیبرال در بوق و کرنا خواهد شد تا به اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام درباره تصویب لوایح تکلیفی FATF فشار بیاورند. بعید نیست تیتر بزنند که «اینستکس راه‌اندازی شد، حال نوبت مجمع تشخیص است!».
آنچه مهم است اینکه، ضرب‌الاجل 60 روزه نباید بر زمین بماند وگرنه، اروپا را درباره جدی بودن ایران به تردید می‌اندازد و سرآغاز بی‌مبالاتی و فشارهای جدید غرب خواهد بود. انتظار ایران روشن است: اجرای تعهدات برجامی از سوی غرب و لغو تحریم‌های نفتی و مالی و بانکی.
همان‌طور که پیش از این نیز ذکر شد، اکنون قریب به 4 سال از امضای برجام و همچنین حدود 14 ماه از خروج آمریکا از برجام سپری شده است. اروپایی‌ها همچون آمریکا در آزمون برجام مردود شده و به هیچ عنوان به تعهدات خود عمل نکرده‌اند. حال مقامات ارشد دولت و به خصوص جناب رئیس‌جمهور می‌بایست از برجام عبرت گرفته و فریب بسته توخالی و توهین‌آمیز اینستکس را نخورند.
ادامه کاهش تعهدات برجامی
یک منبع آگاه در گفت‌وگو با «خراسان» با بیان اینکه نتایج کمیسیون مشترک برجام که اخیرا در وین برگزار شد با خواسته‌های به حق ایران از برجام فاصله زیادی داشته و نتوانسته مطالبات ما را برآورده سازد، تاکید کرد: تصمیم قطعی جمهوری اسلامی ایران این است که اقدامات خود در کاهش تعهدات برجامی‌اش را ادامه داده و در این مسیر در اولین اقدام به زودی از سقف ذخایر 300کیلو اورانیوم غنی شده عبور خواهد کرد .
این منبع اگاه در عین حال گفت: در صورت تحقق خواسته‌های برجامی  ایران در حوزه بانکی و نفتی از سوی اروپا ، کشورمان این آمادگی را دارد تا نسبت به اقدامات کاهشی  خود در چارچوب مواد 26 و 36 برجام تجدید نظر کند.