مذاکره‌ای که مذاکره نیست
مهدی امامقلی
موضوع ازسرگیری استراتژی‌های قدیمی و البته نخ نمای «چماق و هویج»، «قورباغه آب‌پز» و «پلیس خوب، پلیس بد» آن‌هم با کارزار «فشار حداکثری» از سوی آمریکا علیه ایران به یک سال پیش بازمی‌گردد؛ زمانی که ترامپ، برجام را قراردادی «وحشتناک» خواند و با خروج از برجام اقداماتی مانند دستور بازگشت تحریم‌ها، تأکید بر «فشار حداکثری» و لزوم «تغییر رفتار» جمهوری اسلامی، اتخاذ مواضع تهاجمی، تلاش برای تقویت مناسبات خود با کشورهای عربی، لابی با کشورهای غربی، تحریم سپاه و تشدید تحریم‌های نفتی، پیشنهاد دوباره برای مذاکره (تعیین ۱۲ شرط ناممکن) و... نهایتاً آرایش جنگی و القای حمله نظامی را در دستور کار خود قرار داد.
پمپئو، وزیر خارجه آمریکا در اردیبهشت 97 در یک سخنرانی اعلام کرد: «شدیدترین تحریم‌های تاریخ را علیه ایران وضع می‌کنیم»؛ جان بولتون، مشاور امنیت ملی رئیس‌جمهور آمریکا هم مرداد 97 در مصاحبه با فاکسنیوز گفت: «ما می‌خواهیم فشار بی‌سابقه‌ای بر ایران اعمال کنیم. با ما مذاکره کنید!» همچنین برایان هوک، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران در شهریور 97 اعلام کرد: «تحریم‌هایی که از ماه نوامبر آغاز خواهد شد با هدف تغییر رفتار ایران تعیین شده است» و ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا نیز در دی‌ماه 97 در نشست کابینه خود گفت: «با ادامه فشارها، جمهوری اسلامی برای مذاکره آماده خواهد شد»
بررسی مواضع فریب‌کارانه و زیاده‌خواهانه سران آمریکایی به‌ویژه ترامپ، پمپئو، برایان هوک و جان بولتون (مبنی بر تهدید به فشار و تشویق به مذاکره) گواهی بر این واقعیت است که آنان به قول رهبر معظم انقلاب «احمق‌های درجه‌یکی» هستند که نتوانسته‌اند «تئوری مرد دیوانه» (Madman Theory: تلاش برای نشان دادن خود به‌عنوان فردی غیرقابل‌پیش‌بینی، خطرناک و آماده توسل به زور) و یا «بازی بزدل» (Game of chicken: وانمود کردن به آماده بودن در بدترین حالت ممکن برای ایجاد هراس در طرف مقابل) را به خوبی پیاده کنند چه آنکه روزی جمهوری اسلامی را تهدید و تحریم می‌کنند و روزی از مذاکره سخن می‌گویند؛ روزی برای ما شرط می‌گذارند و روزی از شروط ناممکن خود عقب‌نشینی می‌کنند؛ روزی آرایش جنگی می‌گیرند و از اعزام ناو و نیرو به خلیج‌فارس سخن می‌گویند و روزی دیگر شماره تلفن و جاخالی می‌دهند!
بااین‌حال، برایان هوک، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران اویل اردیبهشت‌ماه سال جاری اعلام کرد: «آمریکا آماده مذاکره با جمهوری اسلامی برای یک توافق جدید و بهتر به‌جای برجام است» همچنین پس از اینکه ترامپ گفت: «مایلم ایرانی‌ها با من تماس بگیرند.» پمپئو، وزیر خارجه آمریکا و جان بولتون، مشاور امنیت ملی کاخ سفید در تازه‌ترین اظهارنظر خود علیه ایران مدعی شدند که هدف از این مواضع بازگرداندن ایران به میز مذاکره است!
سؤال اساسی آن است که هدف ترامپ از طرح مذاکره و سیاست‌های کهنه و پوسیده چماق و هویج چیست؟ به نظر نگارنده پاسخ را می‌توان در موارد زیر جست‌وجو کرد؛ هجمه روانی و رسانه‌ای در فضای بین‌المللی، امتیازگیری و اختلاف‌افکنی در داخل، ایجاد محدودیت‌های برجامی، ایجاد محدودیت در توان موشکی و دفاعی جمهوری اسلامی، ایجاد مانع در عمق راهبردی و نفوذ منطقه‌ای ایران و تقویت رژیم‌های مخالف جمهوری اسلامی مانند اسرائیل، عربستان و امارات است.
به‌طور مثال اندیشکده صهیونیستی اسرائیل بگین-سادات در مرداد 97 در تحلیلی پیرامون پیشنهاد رئیس‌جمهور آمریکا برای مذاکره با ایران گزارش داد که این پیشنهاد با هدف اختلاف‌افکنی در داخل ایران ارائه شده و بخشی از برنامه بولتون قبل از ورود به کاخ سفید بود. این اندیشکده عنوان کرد: «هدف ترامپ و سعودی‌ها مذاکره با ایران نیست؛ تجزیه ایران است»
همچنین در شهریورماه 97 بود که جان کری، وزیر خارجه دولت قبلی آمریکا (که خود در کتاب خاطراتش شیوه فریب دادن هیئت مذاکره‌کننده ایرانی را روایت کرده است) با «خطرناک» خواندن سیاست دولت کنونی این کشور در قبال ایران، گفت «دونالد ترامپ» نشان داد حق با کسانی بود که می‌گفتند آمریکا قابل اعتماد نیست!
البته پاسخ باربارا اسلاوین، کارشناس ارشد اندیشکده شورای آتلانتیک نیز جالب است. وی در گفت‌وگویی با یادآوری سخنان متناقض رئیس‌جمهوری آمریکا درباره کره شمالی می‌گوید: «آیا در پس آن راهبردی نهفته است؟ به نظرم بعید باشد. فراموش نکنید که وی دوست دارد مرکز توجه افکار عمومی باشد و با روحانی عکس بگیرد. او دوست دارد که نشان دهد یک دولتمرد قدرتمند است. مطمئنم ترامپ به دنبال انحراف افکار عمومی از موضوع دردسرساز دادگاه رئیس‌ستاد انتخاباتی خود در ویرجینیا است.»
و این تحلیل‌ها همه در حالی بود که برخی دولتی‌ها و مدعیان اصلاحات که طی یک سال گذشته همواره به دنبال سرپوش گذاشتن بر سوء مدیریت اقتصادی بوده‌اند تلاش کردند با آدرس غلط دادن و مطرح کردن سایه خیالی جنگ، همه مشکلات را به برجام گره زده و از لزوم مذاکره حرف بزنند.
از این‌رو بود که رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار با مسئولان و کارگزاران نظام فرمودند: «مذاکره با آمریکا تا وقتی به تعبیر حضرت امام آدم نشده سمّ است ضمن اینکه مذاکره با دولت فعلی این کشور سمّ مضاعف است.»
رهبر انقلاب در تبیین این واقعیت فرمودند: معنای حقیقی مذاکره، معامله و بده بستان است و آنها دقیقاً در این معامله، دنبال نقاط قوت ایران [مسائل موشکی و عمق راهبردی در منطقه] هستند.»
قابل‌توجه آنکه مقام معظم رهبری با اشاره به برخی که می‌گویند مذاکره با آمریکا چه عیبی دارد، فرمودند: «البته در عقلای ما کسی دنبال مذاکره نیست، مردم هم که دنبال مذاکره نیستند، فقط برخی گوشه‌کنار حرفی می‌زنند.»