شاید در آن سال‌های بی‌برقی و قطعی‌های مکرر دهه شصت و نیمه اول دهه هفتاد، احداث چنین نیروگاهی تنها راه حل تأمین انرژی برق منطقه غرب کشور تشخیص داده شد که پس از سال‌ها انتظار، سرانجام در سال 1375 رسماً افتتاح شد.
در آن زمان نیروگاه همدان، به عنوان یکی از بزرگترین نیروگاه‌های حرارتی برق کشور، توانست مشکل کمبود این انرژی را در غرب کشور جبران کند. به علاوه بارش‌های بسیار خوب نزولات آسمانی در سال‌های مذکور و وجود سفره‌های سرشار آب‌های زیرزمینی در منطقه، باعث شده بود تا کمتر کسی به فکر آینده منطقه و عوارض ناشی از فعالیت نیروگاه از جمله خشک شدن و ته کشیدن منابع آب‌های زیرزمینی باشد.
اکنون هجده سال از آغاز فعالیت این طرح عظیم عمرانی می‌گذرد. در این سال‌ها نیاز فراوان برج‌های خنک‌کننده نیروگاه به آب از سویی و کاهش بارش‌ها و خشکسالی‌های پی‌درپی از سوی دیگر، باعث شده تا نیروگاه شهید مفتح همدان به عنوان مقصر و متهم ردیف اول در کاهش شدید سطح آبهای زیرزمینی دشت‌های مناطق فامنین، قهاوند و شهرستان کبودرآهنگ معرفی شود.
تنها حدود 4-5سال از بهره‌برداری نیروگاه می‌گذشت که ایجاد فروچاله‌های کوچک و بزرگ در دشت‌های مذکور، انگشت اتهام را متوجه نیروگاه برق ساخت که آب موردنیاز برج‌های آن بر عوامل ایجاد خشکسالی در منطقه افزوده و با حفر 24 حلقه چاه عمیق در کنار عوامل دیگری همچون حفر بی‌رویه چاه‌های غیرمجاز برای مصارف کشاورزی و کاهش روزافزون بارش و نزولات آسمانی، مشکل کم‌آبی منطقه را حادتر ساخت. این مسئله مسئولان وقت استان را به فکر چاره انداخت و حدود 10سال پیش طرح تبدیل برج‌های خنک‌کننده از تر به خشک پیشنهاد و تصویب شد اما تا رسیدن به مرحله اجرا، مدت زمانی طول کشید و در سال85 با مصوبه اولین سفر استانی هیئت دولت نهم به همدان، ردیف بودجه به آن اختصاص یافت.
سنگینی پروژه تبدیل برج‌ها و نیاز به اعتبار بسیار بالا، کار پیشرفت آن را کند ساخت به‌گونه‌ای که روند آسیب‌رسانی نیروگاه با بلعیدن آب‌های زیرزمینی دشت‌های کبودرآهنگ و فامنین و قهاوند همچنان ادامه دارد.
اکنون نیروگاه برق همدان با حدود 35درصد ظرفیت خود فعالیت دارد، پروژه تبدیل برج‌های خنک‌کننده از تر به خشک، ده سال پس از مطرح شدن ابتدائی آن، با 70درصد پیشرفت فیزیکی آن هم در فاز نخست، پروژه‌ای نیمه تمام و به نوعی زمین‌گیر به حساب آمده و آینده آن با توجه به عدم تخصیص اعتبارات موردنیاز، در ابهام قرار دارد، پیشنهاد اختصاص 50درصد از ظرفیت پساب تصفیه‌خانه فاضلاب همدان به نیروگاه برق با 350میلیارد ریال اعتبار به تصویب وزارت نیرو رسیده، اما هنوز اجرائی نشده و تکمیل آن نیازمند وقت و زمان و بودجه بیشتری است، از طرفی با خشک شدن منابع آبی منطقه بسیاری از روستاهای واقع در اطراف نیروگاه خالی از سکنه شده و ساکنان کشاورز این روستاها به ناچار دست به مهاجرت زده‌اند چراکه بنا به گفته کشاورزان حتی در عمق 200متری زمین نیز به هیچ آبی نمی‌توان دست یافت!
هرچند بروز کم‌آبی و خشکی زمین‌های استان و منطقه مورد بحث را نمی‌توان تنها ناشی از فعالیت نیروگاه دانست، اما بدون شک یکی از عوامل مهم و تأثیرگذار همین مورد بوده و جا دارد امسال که همدان به عنوان یکی از استان‌های بحرانی در موضوع کم‌آبی به شمار می‌رود، فکری برای نحوه ادامه فعالیت آن بشود.
در آخرین سفر استانی دولت دهم به استان همدان پیشنهاد تعطیلی نیروگاه در صورت لزوم و حادتر شدن وضعیت منطقه و درعین حال روی آوردن به ساخت نیروگاه‌های کوچک نیز مطرح شد. بنابر اعلام مسئولان مبنی بر مازاد تولید برق در کشور و صدور آن به برخی کشورهای همسایه، گزینه تعطیلی و استفاده از مازاد انرژی برق مورد اشاره، می‌تواند مورد توجه دست‌اندرکاران دولت یازدهم قرار بگیرد.
اگر درحال حاضر امکان تعطیلی نیروگاه بنا به دلایلی مانند امکان وارد شدن شوک بیکاری به جامعه و... وجود ندارد، پس بهتر است مسئولان استان تلاش برای جذب اعتبارات بالا از محل اعتبارات ملی را مورد توجه قرار بدهند تا در گام اول استفاده از پساب تصفیه‌خانه همدان برای برج‌های خنک‌کننده، امکان‌پذیر شود و در گام بعدی، اگر هم به فکر حفظ نیروگاه هستیم و هم می‌خواهیم تبعات ناشی از بلعیده شدن آب‌های زیرزمینی منطقه توسط این غول بزرگ صنعتی را کاهش دهیم، باید با تلاش افزون‌تر پروژه سنگین تبدیل برج‌ها از تر به خشک را به سرانجام برسانیم تا میلیاردها ریال اعتبار هزینه شده برای این طرح نیز به هدر نرود.
زهره شفیعی