پرسش‌های ما و پاسخ‌های امام باقر(ع)(پرسش و پاسخ)
پرسش ما:
چرا باید احادیث و سخنان امامان را شنید و آنها را در محافل و مجالس مختلف مورد مذاکره و بحث و گفت‌وگو قرار داد؟
پاسخ امام باقر(ع):
این پرسش همیشه به ویژه برای نسل جوان مطرح بوده که چرا در منابر و مجالس از قرآن و احادیث اهل بیت(ع) استفاده می‌شود، آیا بهتر نیست به جای این سخنان که مربوط به قرون گذشته است از سخنان دانشمندان عصر حاضر که با مقتضیات زمان ما بیشتر انطباق دارد بهره‌برداری کرد؟
قرآن کریم از طرف خود جواب این سؤال را در سوره اسراء آیه 82 داده و می‌فرماید: «و ننزل من القران ما هو شفاء و رحمه للمومنین» از قرآن چیزی نازل کردیم که شفادهنده و رحمت برای مومنان است.
و امام امام باقر(ع) در پاسخ این سؤال می‌فرماید: «ان حدیثنا یحیی القلوب» به راستی حدیث (سخن) ما دلها (ی مردم) را زنده می‌کند. (بحارالانوار، ج 2، ص 155)
مراد از این قلوب، قلب‌های گوشتی و فیزیکی نیست، بلکه مراد روح و روان انسان است که گاه بر اثر نرسیدن غذاهای معنوی می‌میرد و یا بر اثر کثرت گناه قساوت پیدا می‌کند. امام علی(ع) می‌فرماید: «وما قست القلوب الا الکثره الذنوب» و دلها قساوت پیدا نمی‌کند مگر به جهت زیاد گناه کردن. (علل الشرایع شیخ صدوق، ص 81)
پرسش ما:
بسیار کسانی که مدعی‌اند از شیعیان شما هستند، می‌خواهیم بدانیم آن امام بزرگوار چه کسانی را شیعه واقعی خود می‌داند و چه ویژگی‌ها و شاخص‌هایی را برای آنان در اولویت قرار می‌دهند؟
پاسخ امام باقر(ع):
امام باقر(ع) در پاسخ می‌فرماید: «شیعه ما تنها کسی است که تقوای الهی پیشه کند (خداترس باشد) و از خداوند اطاعت کند. (تحف‌العقول، ص 285)
و در ادامه می‌فرماید: (شیعیان ما) شناخته نمی‌شوند، مگر با تواضع و فروتنی، خشوع، ادای امانت و زیاد ذکر خدا گفتن. (همان، ص 295)
همچنین آن حضرت در سخنی دیگر در بیان اوصاف شیعیان و اینکه شیعیان چند دسته‌اند و تنها یک نوع آن طلای ناب (اسلام ناب محمدی) است، می‌فرماید: شیعیان ما سه دسته‌اند: گروهی ما را وسیله درآمد از مردم قرار داده‌اند و گروهی همچون شیشه‌اند (که هم زود می‌شکنند و هم هرچه اسرار دارند، آشکار می‌سازند) و گروهی چون طلای (ناب) سرخ‌اند، که هر چه بیشتر داخل آتش شوند، بر خوبی آنها افزوده می‌شود (و هر چه سختی و رنج در راه دین ببینند، آبدیده‌تر و مقاوم‌تر می‌شوند) (الخصال، شیخ صدوق، ص 372)
اما این دسته از شیعیان نیز مقامات و مراتبی دارند که امام باقر(ع) بالاترین مرتبه و مقام را از آن کسی می‌داند که روایات بیشتری را از اهل بیت(ع) نقل کرده و با فهم و درایت و شناخت عمیقی آنها را برای دیگران تبیین کرده و با عمل به آنها به درجات بالای ایمان و قرب الهی می‌رسند. آن حضرت می‌فرماید: مقام و منزلت شیعیان را از طریق مقدار روایات آنها و معرفت و شناختشان بشناس. زیرا معرفت همان فهم روایت است و با فهم روایت، مومن (و شیعه با عمل به آنها) به درجات بالای ایمان می‌رسد. (حیاهًْ الامام محمدباقر(ع)، شریف قرشی، ص 140)
چرا باید احادیث و سخنان امامان را شنید و آنها را در محافل و مجالس مختلف مورد مذاکره و بحث و گفت‌وگو قرار داد؟
پاسخ امام باقر(ع):
این پرسش همیشه به ویژه برای نسل جوان مطرح بوده که چرا در منابر و مجالس از قرآن و احادیث اهل بیت(ع) استفاده می‌شود، آیا بهتر نیست به جای این سخنان که مربوط به قرون گذشته است از سخنان دانشمندان عصر حاضر که با مقتضیات زمان ما بیشتر انطباق دارد بهره‌برداری کرد؟
قرآن کریم از طرف خود جواب این سؤال را در سوره اسراء آیه 82 داده و می‌فرماید: «و ننزل من القران ما هو شفاء و رحمه للمومنین» از قرآن چیزی نازل کردیم که شفادهنده و رحمت برای مومنان است.
و امام امام باقر(ع) در پاسخ این سؤال می‌فرماید: «ان حدیثنا یحیی القلوب» به راستی حدیث (سخن) ما دلها (ی مردم) را زنده می‌کند. (بحارالانوار، ج 2، ص 155)
مراد از این قلوب، قلب‌های گوشتی و فیزیکی نیست، بلکه مراد روح و روان انسان است که گاه بر اثر نرسیدن غذاهای معنوی می‌میرد و یا بر اثر کثرت گناه قساوت پیدا می‌کند. امام علی(ع) می‌فرماید: «وما قست القلوب الا الکثره الذنوب» و دلها قساوت پیدا نمی‌کند مگر به جهت زیاد گناه کردن. (علل الشرایع شیخ صدوق، ص 81)
پرسش ما:
بسیار کسانی که مدعی‌اند از شیعیان شما هستند، می‌خواهیم بدانیم آن امام بزرگوار چه کسانی را شیعه واقعی خود می‌داند و چه ویژگی‌ها و شاخص‌هایی را برای آنان در اولویت قرار می‌دهند؟
پاسخ امام باقر(ع):
امام باقر(ع) در پاسخ می‌فرماید: «شیعه ما تنها کسی است که تقوای الهی پیشه کند (خداترس باشد) و از خداوند اطاعت کند. (تحف‌العقول، ص 285)
و در ادامه می‌فرماید: (شیعیان ما) شناخته نمی‌شوند، مگر با تواضع و فروتنی، خشوع، ادای امانت و زیاد ذکر خدا گفتن. (همان، ص 295)
همچنین آن حضرت در سخنی دیگر در بیان اوصاف شیعیان و اینکه شیعیان چند دسته‌اند و تنها یک نوع آن طلای ناب (اسلام ناب محمدی) است، می‌فرماید: شیعیان ما سه دسته‌اند: گروهی ما را وسیله درآمد از مردم قرار داده‌اند و گروهی همچون شیشه‌اند (که هم زود می‌شکنند و هم هرچه اسرار دارند، آشکار می‌سازند) و گروهی چون طلای (ناب) سرخ‌اند، که هر چه بیشتر داخل آتش شوند، بر خوبی آنها افزوده می‌شود (و هر چه سختی و رنج در راه دین ببینند، آبدیده‌تر و مقاوم‌تر می‌شوند) (الخصال، شیخ صدوق، ص 372)
اما این دسته از شیعیان نیز مقامات و مراتبی دارند که امام باقر(ع) بالاترین مرتبه و مقام را از آن کسی می‌داند که روایات بیشتری را از اهل بیت(ع) نقل کرده و با فهم و درایت و شناخت عمیقی آنها را برای دیگران تبیین کرده و با عمل به آنها به درجات بالای ایمان و قرب الهی می‌رسند. آن حضرت می‌فرماید: مقام و منزلت شیعیان را از طریق مقدار روایات آنها و معرفت و شناختشان بشناس. زیرا معرفت همان فهم روایت است و با فهم روایت، مومن (و شیعه با عمل به آنها) به درجات بالای ایمان می‌رسد. (حیاهًْ الامام محمدباقر(ع)، شریف قرشی، ص 140)