سرویس سیاسی-

حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای در تیر ماه ۱۳۹۷ در دیدار هیئت دولت، با انتقاد از گره‌زدن مشکلات اقتصادی کشور به اموری که خارج از اختیار خودمان است مانند برجام و بسته اروپایی چنین کاری را خلاف منافع کشور دانستند.
ایشان همچنین ضمن‌اشاره به دشمنی و خباثت اروپا در مقابله با ایران، رفتار اروپا و معطل کردن کشورمان در ارائه بسته اروپایی را پیش‌بینی کرده بودند.
حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای در این دیدار فرمودند: «کار را در محدوده‌‌ مقدورات کشور با جدّیّت دنبال بکنید؛ منتظر این و آن نباشید. ما یک روز مشکل اقتصادی کشور را موکول کردیم به برجام، [امّا] برجام نتوانست مشکل اقتصادی کشور ما را برطرف کند و به ما کمک قابل توجّهی بکند؛ و نتیجه این شد که مردم نسبت به برجام شرطی شدند، که وقتی آن بابا (رئیس‌جمهور آمریکا) می‌خواهد از برجام خارج بشود، تا مدّتی که او می‌گوید خارج می‌شوم، ما همین‌طور دچار تلاطم در بازار خواهیم بود؛ ما شرطی شده‌ایم دیگر، مردم را ما شرطی کرده‌ایم. حالا هم «بسته‌‌ اروپایی»؛ مردم را درباره‌‌ بسته‌‌ اروپایی شرطی نکنید. البتّه اروپایی‌ها مجبورند، ناچارند، چشمشان چهارتا! بایستی بگویند چگونه خواهند توانست از منافع ما دفاع کنند -که اسمش همان بسته است- امّا این را جزو موضوعات اصلی کشور قرار ندهید؛ بسته‌‌ اروپایی بیاید، نیاید. ما کارهایی در کشور داریم، مقدوراتی در کشور داریم، این مقدورات بایستی تحقّق پیدا کند؛ دنبال این مقدورات بروید؛ گره نزنید بهبود اقتصاد کشور را به چیزی که از اختیار ما خارج است.»
بدجنسی اروپایی‌ها
ایشان در ادامه افزودند: «آنها هم البتّه در همین زمینه دارند بدجنسی می‌کنند - البتّه من نمی‌خواهم درباره‌‌ این بسته‌ اروپایی و اروپا و مانند اینها وارد بشوم، وَالّا آنجا هم حرف زیاد است- و من به آقای رئیس‌جمهور هم گفتم که اینها همان نوامبری را که از اوّل گفتند، همان را دارند دنبال می‌کنند -که تا نوامبر ادامه بدهند- بعد که همه چیز تثبیت شد و تحریمها جا افتاد، بعد یک چیزکی مثلاً بدهند یا ندهند. دنبال این هستند و این، خباثت اینها است. در روزنامه خواندم که ترامپ گفته که من می‌خواستم به ترزا مِی(نخست‌وزیر انگلیس) سفارش کنم راجع به سخت‌گیری نسبت به ایران، [امّا] او به من سفارش کرد درباره‌ سخت‌گیری راجع به ایران! اینها این [جور] هستند دیگر. آن وقت تلفن می‌زند به آقای دکتر روحانی و اظهار ارادت و اخلاص هم به ایشان می‌کند. اینها را بایستی این جوری و با این چشم نگاه کرد؛ اینها بدند، اینها خیلی بدند. بنده یک سینه حرف دارم در زمینه‌ اروپایی‌ها ــ نه به خاطر سیاستهای امروزشان‌ ــ به خاطر ذات خبیثی که حکومت‌های اروپایی در طول این چند قرن از خودشان نشان داده‌اند؛ خیلی حرف گفتنی اینجا زیاد است، نمی‌خواهیم حالا وارد آن مسائل بشویم. به هر حال، اقتصاد کشور را به بسته‌ اروپایی موکول نکنید. بیاییم کارهایی ما داریم در داخل کشور، اینها را باید انجام بدهیم. آنها هم البتّه بایستی حتماً آن کار [خودشان] را بکنند منتها ما مشکلاتمان را به آن [بسته] موکول نکنیم.
تحرک هدفمند
رهبر معظم انقلاب خاطرنشان کردند:من البتّه می‌گویم ارتباطات باید حفظ بشود؛ دوستانی که با من مرتبط بوده‌اند در این سال‌های متمادی، می‌دانند که عقیده‌‌ من در زمینه‌‌ ارتباطات دیپلماسی این است که ارتباطات باید روزبه‌روز تقویت بشود و توسعه پیدا کند و فعلیّت پیدا کند و گسترش پیدا کند؛ عقیده‌‌ من این است. عقیده‌‌ من کنار رفتن و قطع کردن و مانند اینها نیست؛ جز در یک موارد معدودی مثل آمریکا، در غیراین موارد عقیده‌ام این نیست؛ رابطه با شرق تقویت بشود، با غرب تقویت بشود؛ هر چه می‌توانیم تحرّک عملیّاتی و هدفمند دیپلماسی بایستی افزایش پیدا کند، یعنی تحرّک دیپلماسی کشور باید افزایش پیدا کند؛ تحرّک هدفمند.
گره زدن اقتصاد به سیاست خارجی
درباره بیانات رهبر معظم انقلاب، نکاتی وجود دارد که در ادامه به آن می‌پردازیم.
یکی از نکات بسیار مهم، هشدار دقیق و حکیمانه مقام معظم رهبری درخصوص پرهیز از گره زدن اقتصاد به سیاست خارجی است که پیش از این نیز در بیانات مختلف از سوی ایشان نسبت به آن تاکید شده بود.
برای نمونه، رهبر معظم انقلاب- 2 خرداد 97- در دیدار سران قوا و جمعی از مسئولان و کارگزاران نظام فرمودند:«در سال‌های اخیر،این درس گرفته شد که گره زدن حل مسائل کشور بخصوص مسائل اقتصادی به برجام و خارج از کشور، یک خطای بزرگ است. هنگامی که ما مسائل اقتصادی و کسب و کار را به برجام گره می‌زنیم، نتیجه این می‌شود که صاحبان کار و سرمایه چند ماه منتظر امضا شدن یا نشدن برجام می‌مانند و بعد از آن هم منتظر اجرا شدن و یا اجرا نشدن آن هستند و سپس نیز منتظر اینکه آیا آمریکا در برجام می‌ماند یا نمی‌ماند و در نهایت دستگاه فعال اقتصادی کشور همیشه معطل خارجی‌ها است.باید در قضایای بعدی مراقب بود تا این تجربه‌ها تکرار نشوند و از یک سوراخ، دو بار گزیده نشویم».
ایشان همچنین در اولین روز سال 94 در حرم مطهر رضوی فرمودند:«دو جور نگاه به رونق اقتصادی و پیشرفت اقتصاد وجود دارد؛ یک نگاه می‌گوید که ما پیشرفت اقتصاد را باید از ظرفیّت‌های درون کشور و درون مردم تأمین بکنیم. ظرفیّت‌های بسیار زیادی در کشور وجود دارد که از این ظرفیّت‌ها یا استفاده نشده است یا درست استفاده نشده است؛ از این ظرفیّت‌ها استفاده کنیم؛ [یعنی] اقتصاد درون‌زا؛ اقتصادی که مایه‌‌ خود و مادّه‌‌ خود را از درون کشور و از امکانات کشور و از توانایی‌های مردم خودمان به دست می‌آورد. این یک نگاه است که می‌گویند برای رونق اقتصادی نگاه کنیم به امکانات درونی کشور و استعدادها را و ظرفیّت‌ها را بشناسیم، آنها را بدرستی به کار بگیریم، [آن وقت] اقتصاد رشد خواهد کرد، نمو خواهد کرد؛ این یک نگاه.نگاه دوّم به اقتصاد کشور نگاه به پیشرفت اقتصاد با استفاده از کمک بیرون از مرزها است؛ می‌گوید سیاست خارجی‌مان را تغییر بدهیم تا اقتصاد ما درست بشود، با فلان مستکبر کنار بیاییم تا اقتصاد رونق پیدا کند، تحمیل قدرت‌های مستکبر را در بخشهای گوناگون و مسائل گوناگون بپذیریم تا اقتصادمان رونق پیدا کند؛ این هم نگاه دوّم است. امروز شرایط کشور به ما نشان داده است که این نگاه دوّم یک نگاه کاملاً غلط و عقیم و بی‌فایده است».
مقام معظم رهبری همچنین در بیانیه گام دوم انقلاب تاکید کردند:«مهم‌ترین عیوب، وابستگی اقتصاد به نفت، دولتی بودن بخش‌هایی از اقتصاد که در حیطه‌ وظایف دولت نیست، نگاه به خارج و نه به توان و ظرفیّت داخلی، استفاده‌ اندک از ظرفیت نیروی انسانی کشور، بودجه‌بندی معیوب و نامتوازن، و سرانجام عدم ثبات سیاست‌های اجرائی اقتصاد و عدم رعایت اولویّت‌ها و وجود هزینه‌های زائد و حتّی مسرفانه در بخش‌هایی از دستگاه‌های حکومتی است. نتیجه‌ این‌ها مشکلات زندگی مردم از قبیل: بی‌کاری جوانها، فقر درآمدی در طبقه‌ ضعیف و امثال آن است».
رهبر معظم انقلاب-29 مهر 94- در نامه‌ای به آقای روحانی تاکید کردند:«همان‌طور که در جلسات متعدّد به آن‌جناب و دیگر مسئولان دولتی یادآور شده و در جلسات عمومی به مردم عزیزمان گوشزد کرده‌ام، رفع تحریمها هر چند از باب رفع ظلم و احقاق حقوق ملّت ایران کار لازمی است، لیکن گشایش اقتصادی و بهبود معیشت و رفع معضلات کنونی جز با جدّی گرفتن و پیگیری همه‌‌جانبه‌‌ اقتصاد مقاومتی میسّر نخواهد شـد».
ایشان همچنین-9 اردیبهشت 94- در دیدار هزاران نفر از کارگران فرمودند:«کلید حل مشکلات اقتصادی در لوزان و ژنو و نیویورک نیست، در داخل کشور است و همه باید مسئولیت‌های متفاوت خود را در تقویت تولید داخلی به عنوان «تنها راه علاج مشکلات اقتصادی» انجام دهند».
همان‌طور که‌اشاره شد، رهبر معظم انقلاب در سال‌های اخیر بارها نسبت به پرهیز از گره زدن اقتصاد کشور به سیاست خارجی تاکید کرده‌اند اما متاسفانه دولت آقای روحانی در این خصوص عملکرد قابل قبولی ندارد. مقامات ارشد دولت هم اکنون FATF را به معیشت مردم گره زده و مدعی هستند که برای رفع مشکلات اقتصادی باید FATF تصویب شود! این در حالی است که پیش از این ظریف در مجلس گفته بود که «نه بنده و نه رئیس‌جمهور تضمین نمی‌دهیم که با تصویب FATF، مشکلات حل شود»!
شرطی کردن جامعه!
انتشار پیش‌بینی و هشدار رهبر معظم انقلاب درباره بدعهدی طرف اروپایی برجام، از ابعاد مختلف، واجد اهمیت است. این تذکر دقیق، با مضمون «پرهیز از شرطی کردن اقتصاد و مردم به رفتار غیرقابل اعتماد اروپایی ها»، 8 ماه قبل خطاب به دولتمردان عنوان شده اما در انتشار عمومی آن ملاحظه صورت گرفته است.
یکی از مضرات و خسارت‌های بزرگ در گره زدن معیشت مردم به سیاست خارجی، شرطی کردن مردم است. التهابات ماههای اخیر در بازار ارز، سکه، خودرو، مسکن، لوازم خانگی و...بخشی از نتایج خسارت بار شرطی کردن مردم و گره زدن اقتصاد به سیاست خارجی است.
واگذاری اختیار خود به دشمن!
موکول کردن حل مشکلات اقتصادی و تجارت خارجی به برجام، و سپس رفتار بی‌صداقت اروپا با برجام، و پس از آن موکول کردن همه چیز به FATF و CFT و پالرمو و...در حقیقت واگذاری اختیار خود به دشمن و مجبور شدن به شنیدن دیکته‌های اوست و هرچه توسعه پیدا کند به محدودیت و خود تحریمی بیشتر منتهی می‌شود؛ بنابراین در ذات خود، خلع قدرت و جلب ناتوانی است.
دولت چه کرد؟!
رهبر معظم انقلاب در دیدار تیرماه 97 با هیئت دولت تاکید کرده بودند که «من به آقای رئیس‌جمهور هم گفتم که اینها(اروپا) همان نوامبری(13 آبان) را که از اوّل گفتند، همان را دارند دنبال میکنند -که تا نوامبر ادامه بدهند- بعد که همه چیز تثبیت شد و تحریمها جا افتاد، بعد یک چیزکی مثلاً بدهند یا ندهند. دنبال این هستند و این، خباثت اینها است»
پیش‌بینی دقیق و حکیمانه رهبر معظم انقلاب در حالی است که اروپا پس از وقت کشی و وعده‌های سرِخرمن نهایتا از تضمین درباره تعهدات برجامی به کانال محدود مالی با عنوان SPV رسید و سپس همین کانال مالی نیز به بسته تحقیرآمیز اینستکس ختم شد و نکته قابل تأمل اینجاست که همین بسته توهین آمیز نیز صرفا تا گشایش نمادین پیش رفت و هرگز اجرا نشد!
از سوی دیگر انتشار بیانات رهبر معظم انقلاب در دیدار تیرماه با هیئت دولت، نشان داد که ایشان چند برابر رهنمودها و تذکرات علنی به مسئولان، در جلسات خصوصی تذکر می‌دهند و راه‌نمایی می‌کنند.
حال دولت و وزارت خارجه باید بگویند در این دوره هشت ماهه پس از پیش‌بینی و هشدار دقیق رهبر انقلاب چه کرده اند؟! چرا با پشت هم اندازی اروپا درباره جبران خروج ترامپ از برجام (از اردیبهشت تا به آبان ماه) کنار آمدند؟!
چرا تعهدات اصلی اروپا برای برداشتن تحریم‌های مالی و بانکی و نفتی، طی چند مرحله، به وعده مبادله نفت در مقابل غذا و دارو، و سپس مبادله غذا و دارو صرفا در ازای نفت فروخته شده به کشورهای غیراروپایی فرو کاسته شد؟
مطالبه تعهدات اروپا در برجام که هیچ، چرا حتی وعده SPV و INSTEX نیز از سوی دولت و وزارت خارجه ما مطالبه نمی‌شود و به جای آن وانمود می‌شود که ما بدهکار هستیم و باید بدهی خود را در قالب قبول دیکته‌های FATF بپردازیم؟! این روند بدهکار شدن در موقعیتی که باید طلبکار برجام باشیم، ثابت می‌کند که روند عقیم دیپلماسی و مدیریت منحصر به برجام، منقضی شده و قابل تداوم نیست.