کسبه روایت می‌کنند
بررسی علت گرانی‌ها در گزارش کیهان از کف بازار
کسبه بازار تهران، با اظهار نگرانی نسبت به وضعیت نوسانی قیمتها و کاهش قدرت خرید مردم، مدیریت و سیاست‌گذاری نادرست دولت و طمع برخی تجار را از عوامل اصلی گرانی‌ها اعلام کردند و نمرات پایینی به عملکرد اقتصادی دولت دادند.
سرویس اقتصادی-
اوضاع اقتصادی، نوسانات قیمتها، پراید 50 میلیون تومانی، گوشت 110 هزار تومانی، کاهوی 15 هزار تومانی، کاهش قدرت خرید مردم، جولان دلالان و محتکران، وعده‌ها و عملکرد دولت و بسیاری ابهامات و سؤالات دیگر، باعث شد برای بررسی وضعیت موجود راهی بازار تهران شویم. پیش از این چند گزارش از نظرات مردم تهیه کرده بودیم، اما این بار تصمیم گرفتیم نظر کسبه بازار را بپرسیم.
به همراه عکاس از دفتر روزنامه راه افتادیم. سؤالات را در ذهنمان مرتب می‌کردیم تا یکی یکی از فروشندگان بپرسیم. وضعیت قیمتها چگونه است؟ منشأ گرانی‌ها چیست؟ راهکار کدام است و به عملکرد دولت چه نمره‌ای می‌دهید؟
در همان آغاز راه، هنگام عبور از خیابان لاله‌زار، یک ساعت فروشی بزرگ با چند فروشنده توجه‌مان را جلب کرد. وارد شدیم. برای گفت‌وگو ما را به جوانی که در حال صحبت با تلفن بود معرفی کردند. او پس از پایان تماسش به ما پیوست.
نوسان ارز
جوان فروشنده ساعت در پاسخ به سؤال ما درباره علت گرانی‌ها گفت: «دلار عامل گرانی است. همه بخش‌ها به هم متصل هستند و با اینکه محصولات ما ایرانی است، نمی‌توانیم مواد اولیه را تهیه کنیم. اولین علت هم طمع و نفروختن کالا از سوی برخی افراد است».
وقتی درباره نقش دولت پرسیدیم، تصریح کرد: «دولت خودش عامل گرانی است، قرار است چه کاری برای کنترل گرانی بکند»؟!
در همین لحظه مرد پا به سن گذاشته‌ای وارد شد و به گفت‌وگوی ما پیوست. آقای شریفی ظاهرا صاحب مغازه بود و می‌گفت 53 سال در بازار سابقه دارد.
این کاسب بازار ادامه داد: «می‌توانم مغازه‌ام را اجاره بدهم و پول خوبی به دست بیاورم، اما کسی که جای من می‌آید هم نمی‌تواند پول دربیاورد. 53 سال در بازار هستیم، گوش شنوایی وجود ندارد».
ضعف مدیریت
وقتی علت را جویا شدیم اظهار کرد: «علت در عدم مدیریت است. آقای روحانی در مجلس می‌گوید؛ «می‌دانم گرانی هست»؛ این یعنی شما مجلسیان سکوت کنید و اعتراض نکنید، چون مردم خودشان می‌دانند! وزیر نفت هم می‌گوید تا جایی که مردم توانش را داشته باشند می‌توان قیمت بنزین را گران کرد! این حرف‌ها بی‌احترامی به مردم است».
از راهکارها که پرسیدیم، به موضوع کنترل شدید دولت بر گمرکات اشاره کرد؛ موضوعی که برخی دیگر از کسبه هم به آن‌اشاره کردند. آقای شریفی که حالا کمی آرامتر شده بود، گفت: «از اول سال تا کنون، با دستور دولت گمرکات بسته شده است. در دولت گذشته هر چند قیمت دلار گران شد اما گمرکات را باز کردند و کالا وارد شد، اما حالا همه ورودی‌ها را بسته‌اند. اجناس شش ماه است در گمرک خوابیده است».
از این فرد با تجربه، درباره راهکار برخی دولتمردان و کارشناسان حامی دولت، درباره تأثیر پذیرش دستورالعملهای خاص بین‌المللی، مانند FATF بر حل مشکل گرانی پرسیدیم، که تصریح کرد: «خائن‌هایی که در کشور هستند، هزار درجه از FATF بدترند! باید جلو این افراد گرفته شود. فاتف که فایده‌ای ندارد، باید برای حل مشکلات راهکار ارائه کنند. کارشناس در کشور زیاد داریم و راه و حل هم وجود دارد».
نمره زیر صفر!
سؤال پایانی ما درباره اظهارات اخیر رئیس‌جمهور بود. حسن روحانی در سفر به استان هرمزگان، با موفق دانستن عملکرد دولت، گفته بود: «اینکه به‌خاطر شرایطی، رب گوجه‌فرنگی یا ماکارونی در چند هفته از مرز خارج شده و صادراتش افزایش یافته و [به این واسطه] چند روزی مردم در مضیقه قرار گرفته‌اند، بگویید آقا پس چی شد؟ نمی‌شود یک شاگردی که در کلاس همه نمراتش 20 است، یک روز اگر 19/5 گرفت ما همه بیست‌ها را فراموش کنیم و از صبح تا شب بگوییم نیم نمره کم شده است. این (نقد) نه انصاف، نه مرو‌ت، نه وطن‌دوستی، نه عشق به انقلاب و نه اخلاق اسلامی است.»
وقتی از آقای شریفی خواستیم به عملکرد اقتصای دولت نمره بدهد، گفت: «همه چیز مشخص است؛ عملکرد آقای روحانی صفر هم نیست»!
در مسیر بازار بزرگ، از لابه‌لای چراغ‌های انبوه و نورهای متنوع فروشگاه‌های خیابان لاله‌زار، از جلو مغاز‌ه‌ای عبور کردیم که ما را به سمت خود کشید. پیرمردی با موهای سفید در انتهای مغازه پشت میزی نشسته بود، آرنج‌هایش را روی میز گذاشته و سرش را میان دو دستش گرفته بود.
وارد شدیم و اجازه صحبت گرفتیم. سر صحبت را که با این فروشنده لوازم برقی باز کردیم، گفت: «مشکل اصلی موضوع ارز است. مواد اولیه ما عمدتا وابسته به ارز است و با گران شدن دلار، کالا هم گران می‌شود».
از نقش دلالان که پرسیدیم، آقای ماهوتچیان، تصریح کرد: «سامانه‌های دولت که ربطی به دلال ندارد. دولت قیمتها را تغییر می‌دهد. دلالان هم از آب گل‌آلود ماهی می‌گیرند. دولت باید به درستی مدیریت کنند و عواملش درست عمل کنند که کار به اینجا نرسد.»
دولت از تجارت دست بردارد
این مرد مسن که به گفته خودش 50 سال در بازار کاسب بوده، درباره راهکار گرانی‌ها گفت: «اینکه دولت بخواهد دست روی تجارت بگذارد جواب نمی‌دهد. دولت هیچ‌وقت تاجر خوبی نبوده است. الان وضعیت بازار در همه حوزه‌ها مثل گوشت و مرغ و... نابسامان است. دولت باید به کار خودش برسد تا جنس به دست دلال نرسد.
وی درباره میزان تأثیر پذیرش شروط FATF بر اوضاع گرانی‌ها هم عنوان کرد: «فکر نکنم با پذیرش FATF مشکل گرانی حل شود. باید مشکلات به‌طور بنیادی حل شود و کار به دست کاردان سپرده شود. اگر کار در دست اتحادیه‌ها و تعاونی‌ها باشد، دست دلالان هم از بازار کوتاه می‌شود».
ماهوتچیان وقتی خواست به دولت نمره بدهد، گفت: «این چند ساله را که نگاه می‌کنم، نمی‌توانم نمره خوبی بدهم. عملکرد دولت قابل قبول نیست. دست ما را همه جوره بسته‌اند. یک سری دلال در بازار دخالت کرده و جنس‌ها را انبار می‌کنند و بعد با قیمت گران‌تر می‌فروشند. این مدیریت خوبی نبوده که نمره خوبی بدهیم. الان هم که 7-8 ماه است جلو واردات را گرفته‌اند و سنگ‌اندازی می‌کنند، اینها مسئله است».
وی افزود: «50 سال است در بازار هستیم و پایین و بالای زیادی دیده‌ایم، مخصوصا این یکساله اوضاع و احوال خوبی نداشته‌ایم. در دوره قبل بیشتر در فکر مردم بودند».
مقر فرماندهی جنگ اقتصادی
در مسیر خود به خیابان صوراسرافیل رسیدیم؛ خیابانی که وزارت اقتصاد را در کنار خود دارد. هنگام عبور از سنگفرش‌های این خیابان با خود می‌اندیشیدیم که در این شرایط جنگ اقتصادی، وزارتخانه‌ای که باید مقر فرماندهی جنگ باشد، چقدر در انجام وظایف خود موفق بوده است.
بدون اینکه پاسخ قانع‌کننده‌ای برای سؤال خود بیابیم، وارد خیابان فرعی بعدی شدیم که از روبه‌روی سازمان امور مالیاتی می‌گذشت. این بار هم به یاد اظهارات کسبه درباره وضع مالیات‌های سنگین بر آنها افتادیم. البته بررسی وضعیت مالیاتی را به زمانی دیگر موکول کردیم و به راهمان ادامه دادیم.
در بازار به یک عطاری برخورد کردیم. انتهای مغازه، مردی با موهای جو-گندمی از پشت دخل بیرون آمد و در کنار سبد چای، در کمال ادب با ما هم‌صحبت شد.
آقای ربیعی گفت: «مردم مشکلات عدیده‌ای در رابطه با تهیه کالا و اجناس دارند. علی‌رغم وعده و وعیدها، وضعیت تأمین کالا مناسب نیست. هر بار برای تأمین کالا مراجعه می‌کنیم، با افزایش قیمت مواجه می‌شویم. مردم در تهیه برخی کالاهای اساسی واقعا دچار مشکل هستند. این اجناسی که می‌گویند وارد می‌شود، کجا هست؟ ما نمی‌دانیم، مردم هم نمی‌دانند کجاست؟»
سیستم اقتصادی غلط
وی با اشاره به علت گرانی‌ها ادامه داد: «منشأ این مسائل، سیستم‌های غلط حاکم بر اقتصاد است. همیشه راجع به ارز آزاد، تک‌نرخی شدن ارز صحبت می‌شود، اما هیچ‌کدام پایه و اساس ندارد و فقط حرف است».
ربیعی با صراحت تأکید کرد: «چرا دلار باید به 14 هزار تومان برسد. فقط با تغییر رئیس بانک مرکزی، مدتی قیمتها را پایین آوردند، اما دوباره افزایش قیمت به وجود آمد. واضح است و همه مردم می‌دانند که مردم برای تأمین هزینه‌هایش از جمله عیدی و پاداش خصوصا در پایان سال، با قیمت ارز بازی می‌کند».
این کاسب با‌سابقه توضیح داد: «روش کار دولت غلط است. مثلا می‌گویند صدها تن گوشت وارد شده است، خب این گوشت‌ها کجاست؟ می‌گویند کانتینرهای گوشت در گمرکات وجود دارد؟ پس چرا وارد نمی‌شود؟ معلوم است که اینها رانت هستند».
بی‌عملی مسئولان
وی افزود: «فقط حرف می‌زنند، عمل در آنها وجود ندارد. اگر دولت دوم روحانی را با دولت اول او مقایسه کنید، می‌بینید که کشور را رها کرده‌اند».
ربیعی در تبیین راهکارها هم گفت: «ما به عنوان کسبه‌ای که در بازار هستیم، تابع نظر توزیع‌کنندگان هستیم. تا از ریشه مشکل حل نشود اوضاع درست نمی‌شود. تصمیم‌گیران باید تصمیمات درست بگیرند که گاهی تصمیم‌های خوبی هم می‌گیرند، اما معلوم نیست برای چه کسی تصمیم می‌گیرند! چون در عمل صفر هستند. اقتصاددانان راهکار می‌دهند اما کسی گوش نمی‌کند».
این کاسب ادامه داد: «درست است که باید برای زندگی در این جهان، تابع قوانین بین‌المللی باشیم اما علت اصلی مشکلات کنونی عدم تصمیم‌گیری درست دولتمردان است».
ربیعی تأکید کرد: «آقای روحانی به خودشان در حوزه اقتصاد نمره 19 و نیم داده‌اند که درست نیست. با توجه به وضعیت معیشتی کنونی، به عملکرد دولت نمره زیر
10 می‌دهم».
حمایت از تولیدکننده
در پایان مسیر، یک تولیدکننده شال و روسری که برای دور زدن دلالان، به تازگی شعبه عرضه مستقیم خود را در بازار افتتاح کرده بود، عنوان کرد: «دولت در چهار-پنج سال گذشته حمایت لازم را از تولیدکنندگان نکرده است. هر کاری هم که خودمان خواسته‌ایم انجام دهیم چوب لای چرخ ما گذاشته است».
این تولیدکننده جوان که خود را وارث کارخانه پدری معرفی نموده و تأکید می‌کرد 500 نفر به طور مستقیم و سه هزار و 500 نفر در منازل برای تولیدی آنها مشغول به کارند، گفت: «قدرت خرید مردم کاهش یافته است. علت گرانی‌ها، افزایش قیمت دلار و گرانی مواد اولیه وارداتی است».
وی در توضیح راهکار مورد نظر خود هم تأکید کرد: «دولت باید با برنامه‌ریزی، از تولیدکنندگان هر صنف حمایت کند، تا کنون حمایت دولت کافی نبوده است، دولت باید دست واسطه‌ها را قطع کند و دلار به دست کسی برسد که واقعا کار تولیدی می‌کند».