امیر صفری

اصلاح الگوی مصرف، همت مضاعف و کار مضاعف؛ جهاد اقتصادی، حمایت از تولید ملی، کار و سرمایه ایرانی حماسه سیاسی و حماسه اقتصادی اینها نام‌هایی هستند که رهبر معظم انقلاب برای سالهای اخیر برگزیده‌اند و مسئولان و مردم را به برنامه‌ریزی و اقدام در مسیر تحقق آن فراخوانده‌اند.
در پیام نوروزی؛ رهبری خطاب به ملت ایران سال 93 را سال اقتصاد و فرهنگ با عزم ملی و مدیریت جهادی نامگذاری و تاکید کردند آنچه در این سال جدید پیش رو داریم عبارت است از اقتصادی که به کمک مسئولان و مردم شکوفایی پیدا کند و فرهنگی که با همت مسئولان و مردم بتواند سمت و سوی حرکت بزرگ کشور ما و ملت ما را معین کند.
با توجه به ماهیت فرهنگ و اقتصاد که پرداختن به آن از حوصله این نوشتار خارج است باید اذعان کرد که دستیابی به شکوفایی تمدن تنها از طریق پویایی فرهنگ منطبق بر ارزشها و معیارهای جامعه میسر است و در این مسیر اقتصاد به عنوان ابزاری مؤثر نقش‌آفرینی می‌کند.
هم در آموزه‌های دینی و هم در رهنمودهای رهبری ارجح بودن اقتصاد فرهنگی بر فرهنگ اقتصادی هویداست که در فرازهای مختلف بیانات ایشان این موضوع متبلور است تا جایی که در بخشی از سخنان رهبری به این فراز می‌رسیم که «فرهنگ از اقتصاد هم مهم‌تر است همچون تنفس است برای بدن...»
اقتصاد فرهنگی مبتنی بر تحقق پیشرفت، اشتغال، توسعه، رشد، بهره‌وری و... و امتزاج آن با مبانی اخلاقی؛ فرهنگی و ارزشی جامعه است. ملحوظ کردن مقوله‌های فرهنگی در ساختارهای اقتصادی به‌منزله درونی و باورمند شدن این امر برای آحاد جامعه است که همه عملکردهای اقتصادی در راستای زندگی و معاش بهتر بر مبنای نیازهای فرهنگی و الگوهای مقبول در جامعه می‌باشد.
رهیافت چنین دیدگاهی دست یافتن به مهندسی فرهنگی است. وفق این تلقی دیگر خاستگاه فرهنگ اقتصاد تنها بر مفاهیمی نظیر سود محوری؛ سرمایه‌سالاری و منفعت‌طلبی استوار نیست و کیفیت و نوع فرهنگ حاکم بر اقتصاد است که تعیین کننده می‌باشد.
عناوینی که در سال‌های اخیر مقام معظم رهبری از آن یاد کرده‌اند مبین این واقعیت و ضرورت است که متناسب با شرایط مختلف بایستی استراتژی اقتصادی را تعیین کرد.
بر همین مبنا بنگاه‌های اقتصادی باید از همه ابزارها و ظرفیت‌های خود در جهت نیل به اهداف مترتب بر بیانات مقام معظم رهبری استفاده کنند.
همکاری و معاضدت در احداث و تجهیز مدارس؛ حمایت از فعالیت تشکل‌های علمی و سازمان‌های مردم نهاد در ابعاد مختلف زیست محیطی؛ فرهنگی و اجتماعی و کمک به مجامع علمی و فرهنگی در زمره اهم مواردی است که بنگاه‌های اقتصادی با پیشگامی در آنها می‌توانند بسترساز توسعه فرهنگی و اقتصادی شوند.
از آنجا که کارآمدی فرهنگ ناشی از پیوند مؤثر و تعیین کننده نظام فرهنگی با دیگر نظامات جامعه اعم از ابعاد سیاسی، اقتصادی و اجتماعی است مشارکت بنگاه‌های اقتصادی در این زمینه با رعایت ایفای وظایف ذاتی مفید به فایده خواهد بود.
متولیان بنگاه‌های اقتصادی با اجتناب از نگاه تک‌بعدی به اقتصاد و فرهنگ برای تقویت تعامل اقتصاد و فرهنگ تلاش کنند. این امر ترجمان راز همنشینی اقتصاد و فرهنگ در کلام رهبری در سال جاری است.
*کارشناس ارشد اقتصادی