نتیجه غفلت از سیاست‌های اقتصاد مقاومتی
سیاست خام فروشی سبب افزایش وابستگی به نفت شد
در شرایطی که بیژن زنگنه، وزیر نفت با رویکرد افزایش خام فروشی به دنبال خنثی سازی اثر تحریم‌ها بود، این سیاست‌ها در نهایت نتیجه معکوس داد و وابستگی کشور به نفت افزایش پیدا کرد!
پس از خروج آمریکا از برجام و بازگشت تحریم‌ها، صادرات نفت کشور روندی نزولی به خود گرفت و با توجه به وابستگی شدید بودجه دولت به درآمدهای نفتی، زنگ خطری جدی را برای دولت به صدا درآورد. البته بررسی مواضع وزارت نفت در دولت نشان می‌دهد که تنها راهکار این وزارتخانه برای جلوگیری از اثرگذاری تحریم‌ها، افزایش خام فروشی بوده است!
در واقع مسئولین وزارت نفت معتقدند که ایران باید به قدری بازار فروش نفت خام خود را گسترش دهد که حذف ایران از این بازار برای آمریکا امکان‌پذیر نباشد. در این راهبرد ما باید آن قدر نفت خام بفروشیم که کشور دیگری نتواند جای خالی ما را در بازار جهانی پر کند بدین صورت کسی جرئت تحریم ایران را پیدا نمی‌کند.
بررسی عمکلرد بیژن زنگنه حاکی از این واقعیت است که تمامی تلاش وزارت نفت در این شش سال متمرکز بر افزایش میزان تولید و صادرات نفت خام بوده است؛ اما متاسفانه این رویکرد نه تنها مانع افزایش بهره‌بری از منابع نفتی کشور شده بلکه با افزایش وابستگی فروش نفت ایران به بازارجهانی، اثرگذاری تحریم‌های نفتی را نیز افزایش داده است.
در این بین اخبار و آمار منتشر شده نشان می‌دهد که پس از خروج آمریکا از برجام تا کنون میزان صادرات نفت ایران بیش از یک میلیون بشکه در روز کاهش یافته که این موضوع نتیجه سیاست نادرست وزارت نفت در این چند سال بوده است.
در این راستا رویترز مدعی شده است که صادرات نفت خام ایران در هفته اول اکتبر (مهرماه) تا 1/1 میلیون بشکه در روز سقوط کرده است. در این بین اظهارات محمدباقر نوبخت، رئیس سازمان برنامه و بودجه 12 آذر در گرامیداشت معلولان که اندکی پس از انتشار به طرز عجیبی از خروجی همه رسانه‌ها پاک شد، قابل توجه بود: «امسال فروش نفت ایران نسبت به سال گذشته از 2/5 میلیون بشکه در روز به یک میلیون بشکه کاهش پیدا کرده است.»
با شکست کامل استراتژی زنگنه، حالا وزارت نفت در انفعال کامل به سر می‌برد و عزم و اراده‌ای کافی برای اجرای هیچ راهکاری را ندارد. در این بین حتی تنها راهکار مطرح شده توسط کارشناسان برای خنثی‌سازی تحریم‌های نفتی(عرضه نفت در بورس) نیز به خاطر عدم پیگیری وزارت نفت به درستی اجرایی نشده است.
عرضه نفت در بورس و مشارکت بخش خصوصی در صادرات نفت از جمله راهکارهای موثر برای دورزدن تحریم‌های نفتی به شمارمی‌آید که خود، زمینه توسعه صنایع پالایشی را فراهم کرده و قدم به قدم از وابستگی کشور به بازار جهانی نفت کم می‌کند.
همچنین در صورت حمایت از عرضه نفت در بورس و توسعه آن و زمینه‌سازی برای ورود سایر کشورهای منطقه در بورس انرژی، بورس ایران در آینده می‌تواند به مرجع قیمت‌گذاری نفت تبدیل شده و ایران به عنوان اولین دارنده منابع هیدروکربوی به هاب انرژی منطقه تبدیل شود.
لازم به ذکر است عرضه نفت در بورس و مشارکت بخش خصوصی و توسعه صنایع پالایشی از جمله سیاست‌های کلی اقتصادی مقاومتی هستند که تاکنون عزم کافی در وزارت نفت برای اجرای آنها وجود نداشته است. باید دید که آیا تکنوکرات‌های وزارت نفت اقدامی اساسی برای اجرا و به ثمررسانی آنها می‌کنند؟