سرویس سیاسی -

پس از خروج آمریکا از برجام، کشورهای اروپایی اعلام کردند که به شرط پایبندی ایران به مفاد برجام، بخشی از عواید اقتصادی برجام را در اروپا از طریق یک کانال مالی و بسته پیشنهادی تضمین می‌کند.
 علیرغم وعده مسئولین اروپایی، از زمان خروج آمریکا از برجام، این کشورها نتوانسته‌اند حضور شرکت‌های اروپایی در ایران را تضمین کنند و شرکت‌هایی مانند توتال، ایرباس، پژو، رنو و...که با آب و تاب فراوان به ایران آمده بودند، پس از اعلام خروج ترامپ از برجام، ایران را ترک کردند. علاوه‌بر عدم تضمین باقی ماندن شرکت‌ها در ایران، کانال مالی وعده داده شده اروپایی‌ها نیز تاکنون به راه نیفتاده است و اگرچه قرار است این کانال مالی به زودی راه‌اندازی شود، اما این اقدام همچنان با تاخیر همراه شده است و حتی مشخص نیست پس از راه‌اندازی تا چه میزانی جنبه عملیاتی به خود بگیرد. اما علت این تعلل اروپایی‌ها چیست؟
واقعیت این است که مهم‌ترین تحریم‌های اعمالی علیه ایران، تحریم‌های ثانویه آمریکا به خصوص در بخش بانکی است. درواقع هزینه سنگین نادیده گرفتن تحریم‌های ثانویه بانکی آمریکا برای بانک‌ها و موسسات مالی اروپا بسیار سنگین است و آمریکا با تهدید به قطع دسترسی آنها از نظام مالی آمریکا، آنها را از همکاری با ایران می‌ترساند، به همین دلیل جرارد آراد، سفیر فرانسه در آمریکا می‌گوید: «بانک‌ها آنقدر از تحریم‌ها می‌ترسند که نمی‌خواهند کاری با ایران داشته باشند». حتی دکتر ظریف که پیش از این اعتقاد داشت، بدون وجود تحریم‌ها و قطعنامه‌های شورای امنیت تحریم‌های آمریکا بی‌معنا خواهد بود، اکنون علت تاخیر در راه‌اندازی کانال مالی اروپا را فشارها و تحریم‌های آمریکا می‌داندو این موضوع بیانگر اهمیت تحریم‌های آمریکا برای نظام مالی اروپا است. بنابراین اروپایی‌ها که مطمئن شده‌اند ایران به برجام پایبند است، عملا انگیزه بالایی برای مقابله با آمریکا و پذیرش ریسک‌های اقتصادی آن ندارند و حتی کشورهای اروپایی هنوز برسر میزبانی این سازوکار مالی به توافق نرسیده اند، بنابراین درپی آن هستند تا با اقداماتی کانال مالی خود را منطبق با شرایط آمریکا اجرایی کنند. این موارد باعث شده تا اروپایی‌ها راه‌اندازی و اجرای کانال مالی خود برای ایران را اولا مشروط به اجرای الزامات fatf در ایران کنند تا بتوانند با استفاده از ظرفیت‌های ایجادشده براساس برنامه اقدام fatf، با ایران به صورت کانالیزه و در چارچوب تحریم‌های آمریکا تعامل کنند، ثانیا همزمان با طرح عنوان کانال مالی از ایران می‌خواهند در سایر موضوعات مورد چالش خود با آمریکا مذاکره کنند تا اهداف آمریکا نیز برآورده شود و ثالثا اجرای عملیاتی کانال مالی خود را از ترس تحریم‌های آمریکا دائما به تاخیر می‌اندازند و حتی برخی از دیپلمات‌های آنها به ایران پیشنهاد می‌دهند برای حفظ برجام تا آخر دوره اول ترامپ صبر کند تا شاید با عدم انتخاب مجدد ترامپ، شرایط متفاوتی
شکل بگیرد.
بنابراین آنچه از مجموعه رفتارهای اروپا می‌توان نتیجه گرفت این است که کشورهای اروپایی تاکنون در قبال عدم ایجاد منافع اقتصادی برای ایران هیچ هزینه‌ای متحمل نشده‌اند و حتی پس از حدود 6 ماه از اعلام خروج ترامپ از برجام هنوز اقدام عملی قابل توجهی برای ایران انجام نداده‌اند. به نظر می‌رسد تنها عاملی که می‌تواند اروپایی‌ها را وادار کند تا اختلاف آنها با آمریکا وارد فاز عملی شود، خروج مرحله‌ای ایران از برجام و متناسب با اقدامات اروپا برای تامین منافع اقتصادی ایران است. اروپایی‌ها تاکنون مطمئن شده‌اند که ایران از برجام خارج نمی‌شود و همچنان به تعهدات برجامی خود پایبند است، برای همین دلیلی نمی‌بینند که برای راضی کردن ایران، خود را در مقابل آمریکا بگذارند اما در صورتی که ایران بخشی از تعهدات برجامی خود را اجرا نکند، آنگاه اختلاف اروپا و آمریکا در مورد ایران مشهود و عملی می‌شود و اروپا متوجه می‌شود که تعلل در دادن امتیازهای اقتصادی وعده داده شده هزینه‌زا است و می‌تواند تلاش 12 ساله آنها برای جلوگیری از ایران هسته‌ای را در معرض نابودی قرار دهد، به همین دلیل سفیر فرانسه در آمریکا ضمن هشدار درباره تبعات خروج آمریکا از برجام می‌گوید: «ما همواره این را گفته‌ایم و به آمریکایی‌ها هم عنوان کرده‌ایم که اگر ایرانی‌ها این توافق را ترک کنند، می‌خواهیم چه کار کنیم؟» درواقع همین‌طور که از اظهارنظر این مقام اروپایی مشخص است، تنها ترس جدی اروپا، خروج ایران از برجام است وهمین موضوع تنها راه ایران برای ایجاد فشار به اروپا برای راه‌اندازی کانال مالی است.