بستن واگن واشنگتن به بن سلمان ، اشتباه احمقانه بود
نگرانی مقامات آمریکایی از بی‌ثباتی فزاینده رژیم سعودی
خبرهای منتشر شده از عربستان، یمن و همچنین پرونده «جمال خاشقجی» نمایانگر بروز نوعی بی‌ثباتی کم سابقه در عربستان و دربار سعودی و همچنین، تلاش توام با نگرانی آمریکا برای رهایی از افتضاحی است که «محمد بن‌سلمان» به وجود آورده است. گو این که بن‌سلمان عربستان را وارد باتلاقی عمیق از بحران‌های گوناگون کرده و آمریکا نیز اعتماد سابق را به وی نداشته باشد. درخواست آمریکا برای پایان جنگ یمن و زمزمه‌هایی از وقوع کودتا در دربار، همه نشان‌دهنده یک بی‌ثباتی تمام عیار در رژیم سعودی است.
سرویس خارجی-
به نظر می‌رسد که روزگار بن‌سلمان تیره و تار شده است؛ تا چند ماه پیش ولیعهد جوان، مغرورانه در ممالک غربی به سیر و سیاحت می‌پرداخت و یک ماه نیز پیروزمندانه در ایالت‌های آمریکا می‌چرخید. به هرکشوری که می‌رفت از اندوخته ارزی مردم عربستان بذل و بخشش و خود را به عنوان شاهزاده‌ای نوین با افکار مدرن معرفی می‌کرد. دستگاه رسانه‌ای عریض و طویل سعودی به زبان‌های مختلف نیز وظیفه داشتند نمایش‌های بن‌سلمان را بزرگنمایی کنند. اما این روزگار گویا چندان دوام نیاورده و ستاره بخت ولیعهد نگون بخت سعودی خیلی زود در مسیر افول قرار گرفته. اکنون در تمامی حوزه‌ها بن‌سلمان در بن بست قرار گرفته. شروع این بن بست از خرداد ماه 96 بود که وی قطر را محاصره کرد، اما با کمک «دونالد ترامپ» توانست به نوعی از آن حماقت فرار کند. اما 16 ماه بعد قتل جمال خاشقجی روزنامه‌نگار سعودی در کنسولگری عربستان در اسلامبول، شکست‌های بن‌سلمان را کامل کرد. وی که تصور کرده بود این بار نیز همانند سال‌های قبل می‌تواند به خودسری‌های خود ادامه بدهد بدون آنکه تاوان آن را بپردازد، معروفترین منتقد خود را به وحشیانه‌ترین شکل ممکن سلاخی کرد.
این مسئله، آغاز اجماع جهانی علیه وی را رقم زد؛ با وجود گذشت یک ماه از مرگ خاشقجی، تبعات این مسئله همچنان ادامه دارد؛ پست ولیعهدی محمد بن‌سلمان اکنون در خطر قرار گرفته و علاوه‌بر آن، شرکای وی در جنگ یمن به دنبال عقب‌نشینی هستند. در واقع بن‌سلمان در چهار سال حضور در فضای سیاسی یمن، جز بی‌ثباتی دستاورد دیگری برای عربستان به همراه نداشته و اکنون حتی شبکه‌های لابی حامی سعودی نیز در حال فاصله گیری از بن‌سلمان هستند. «واشنگتن پست» اخیرا تاکید کرد، باید شبکه لابی‌های سعودی در آمریکا را خاموش کنیم. شاید بتوان اعتراض‌های یک ماه اخیر علیه عربستان در سطح جهانی را در چند دهه اخیر بی‌سابقه دانست، اعتراض‌هایی که همه بر یک مسئله تاکید دارند: «باید ترمز بن‌سلمان را کشید و عربستان نباید از مسئله قتل خاشقجی جان سالم به در ببرد.»
آمریکا به دنبال پایان جنگ یمن!
در یک ماه گذشته فشارهای زیادی از سوی افکار عمومی بر شرکای عربستان در جنگ یمن وارد شده است. علت این مسئله نیز به قتل خاشقجی و وحشی‌گری‌های بن‌سلمان مرتبط است. اکنون دولت ترامپ به عنوان اصلی‌ترین حامی عربستان در جنگ یمن نیز تحت تاثیر فشار افکار عمومی مجبور به عقب‌نشینی شده تا بدین وسیله شکست دیگری برای بن‌سلمان در حال رقم خوردن باشد. وزارت خارجه آمریکا بامداد چهارشنبه خواستار پایان حملات هوایی ائتلاف سعودی علیه یمن شد. به نوشته خبرگزاری رویترز، «مایک پامپئو» وزیر خارجه آمریکا با صدور بیانیه‌ای، ضمن درخواست برای توقف درگیری‌ها در یمن، اعلام کرد مذاکرات طرف‌های یمنی برای پایان دادن به این بحران، باید تا یک ماه آینده آغاز شود. پامپئو گفته حملات هوایی ائتلاف سعودی به هر نقطه‌ای در یمن باید متوقف شود و در ازای آن، نیروهای مقاومت و انصارالله یمن نیز باید شلیک موشک‌های بالستیک به سمت عربستان و امارات عربی متحده را پایان دهند. این در حالی است که ژنرال «جیمز ماتیس» وزیر دفاع آمریکا، طی اظهاراتی ضمن درخواست برای پایان جنگ یمن، گفت که طی 30 روز آینده باید مذاکرات یمنی‌ها برای رسیدن به صلح آغاز شود. هرچند اعلام این خبر از سوی آمریکا به معنای آن است که به دلیل شکست‌های پی‌در‌پی بن‌سلمان در عرصه داخلی و خارجی، حتی متحدان این کشور نیز سعی دارند در این شرایط که فشار جهانی بر ولیعهد سعودی متمرکز شده به نوعی صف خود را از بن‌سلمان جدا کنند، اما نباید از این نکته غافل بود که آمریکا این اقدام را بیشتر به خاطر فریب افکار عمومی انجام داده و به دلیل اینکه هفته آینده انتخابات میان دوره‌ای کنگره آمریکا برگزار خواهد شد، تیم ترامپ به خاطر نوعی فریب مردم آمریکا در مورد جنگ یمن هستند. چرا که اگر این موضع آمریکا واقعی بود، ترامپ نباید در برابر درخواست نمایندگان کنگره برای لغو معامله فروش سلاح به عربستان مقاومت می‌کرد. اما به هر حال کاهش حمایت‌های آمریکا از بن‌سلمان، حتی در مقام حرف نیز یک شکست برای بن‌سلمان خواهد بود.
سوزان رایس: بن‌سلمان قابل اعتماد نیست
«سوزان رایس»، مشاور امنیت ملی آمریکا در دوران رئیس‌جمهور قبلی این کشور نیز اخیرا طی یادداشتی، به شدت از ولیعهد رژیم سعودی انتقاد و حمایت‌های آمریکا از ائتلاف متجاوز به یمن را «شرم‌آور» توصیف کرده و گفته بود: «دیوانه بازی‌های بن‌سلمان ثابت کرده که او نمی‌تواند متحد قابل اطمینانی برای آمریکا باشد بنابراین باید تنبیهش کنیم.»رایس تصریح کرد: کار ایالات متحده در بستن واگن خود به بن سلمان اشتباه بود ولی اشتباه احمقانه‌تر این است که این کار را ادامه دهیم.
وزیر دفاع فرانسه: زمان توقف جنگ یمن فرارسیده
در همین حال، «فلورانس پارلی»، وزیر دفاع فرانسه در گفت‌وگو با شبکه تلویزیونی «بی.اف.ام» اعلام کرد زمان آن فرا رسیده که جنگ عربستان در یمن متوقف شود چراکه جنگ یمن سرمنشا بحران انسانی است. پارلی در ادامه افزود:«زمان توقف جنگ یمن فرارسیده و اولویت فرانسه این است که وضعیت انسانی در یمن بهبود یابد و زمینه برای کمک‌رسانی بشردوستانه به ملت این کشور فراهم شود... ما بی‌وقفه در کنار سازمان ملل بر طرف‌ها فشار می‌آوریم که به راهکار سیاسی دست یابند، چرا که در واقع این وضعیت نظامی بی‌نتیجه و هیچ خروجی نداشته و بحران یمن، بحران انسانی بی‌سابقه‌ای است که همانند آن تاکنون دیده نشده است.»
بازگشت کابوس بن‌سلمان به ریاض
اما ناکامی‌های بن‌سلمان تنها به عرصه جنگ علیه یمن محدود نمی‌شود. در داخل عربستان نیز پیامدهای قتل خاشقجی باعث لرزان‌تر شدن تخت ولیعهد سعودی شده است. در این ارتباط، «احمد بن عبدالعزیز» شاهزاده سعودی که چند ماهی در لندن به سر برده و حتی برخی کارشناسان وی را به عنوان جایگزین احتمالی بن‌سلمان برای ولیعهدی معرفی کرده‌اند، پس از دریافت تضمین امنیتی از سوی آمریکا و انگلیس، درخصوص آسیب ندیدن از سوی بن‌سلمان، به عربستان بازگشت.
در همین ارتباط، پایگاه «میدل ایست آی» هم به نقل از شاهزاده «خالد بن فرحان» که در آلمان زندگی می‌کند، نوشته: «شاهزاده احمد و شاهزاده مقرن بن عبدالعزیز می‌توانند وجهه عربستان را که بن‌سلمان آن را تخریب کرده است، بهبود ببخشند.» وی حتی تاکید کرده که در داخل خاندان حکومتی، خشم شدیدی نسبت به سیاست‌های ولیعهد وجود دارد. میدل ایست آی هم نوشته که شاهزاده احمد در لندن نشست‌هایی با اعضای خاندان حاکم که در خارج زندگی می‌کنند داشته و با افرادی در داخل عربستان مشورت کرده و آنها او را تشویق به گرفتن قدرت از برادزاده‌اش کرده‌اند.
واکنش انصارالله به موضع تازه آمریکا
«محمد البخیتی» عضو جنبش انصارالله یمن اما، پیشنهاد آمریکا برای صلح ظرف 30روز آینده را رد کرد و گفت، زمانی صلح در یمن برقرار می‌شود که آمریکا از حملات تجاوزکارانه خود به یمن دست بردارد. وی در گفت‌وگو با شبکه «العالم» اظهار داشت: «جیمز ماتیس» وزیر دفاع آمریکا، طوری صحبت می‌کند که انگار سرپرست یمن است!» عضو جنبش انصارالله یمن طرح پیشنهادی آمریکا برای پایان دادن بحران یمن را ادامه نقشه دشمن برای تجزیه این کشور و از بین بردن حاکمیت آن دانست و گفت:«یمن هیچ طرح و پیشنهادی که در آن حاکمیت و استقلال کشور را نقض کند نخواهد پذیرفت، راه‌حل پیشنهادی آمریکا تجزیه یمن را به همراه خواهد داشت... طرح پیشنهادی آمریکا به محض اعلام، مورد استقبال متجاوزین قرار گرفت و این موضوع نشان می‌دهد آمریکا و متحدانش در مذاکرات به دنبال رسیدن به اهدافی هستند که در میدان جنگ از رسیدن به آن بازماندند.» البخیتی همچنین اعلام کرد، جنبش انصارالله یمن بطور کامل با طرح پیشنهادی آمریکا جهت انجام مذاکرات، مخالف است:«ما صرفا با مذاکرات یمنی-یمنی موافق هستیم و در آن شرکت خواهیم کرد، در مذاکراتی که به استقلال و حاکمیت یمن احترام گذاشته شود.» در کل، می‌توان گفت که بن‌سلمان عربستان را چه در عرصه داخلی و چه خارجی، وارد درگیری و بی‌ثباتی بی‌سابقه‌ای کرده و این کشور اکنون در باتلاق شکست‌ها گرفتار شده است. مرگ خاشقجی، جنگ یمن، محاصره قطر، احتمال کودتا در عربستان و تشدید فشار افکار عمومی بر بن‌سلمان تنها چند نمونه از تبعات سیاست‌های ولیعهد در سال‌ها و ماه‌های اخیر بوده است.
به نظر می‌رسد که روزگار بن‌سلمان تیره و تار شده است؛ تا چند ماه پیش ولیعهد جوان، مغرورانه در ممالک غربی به سیر و سیاحت می‌پرداخت و یک ماه نیز پیروزمندانه در ایالت‌های آمریکا می‌چرخید. به هرکشوری که می‌رفت از اندوخته ارزی مردم عربستان بذل و بخشش و خود را به عنوان شاهزاده‌ای نوین با افکار مدرن معرفی می‌کرد. دستگاه رسانه‌ای عریض و طویل سعودی به زبان‌های مختلف نیز وظیفه داشتند نمایش‌های بن‌سلمان را بزرگنمایی کنند. اما این روزگار گویا چندان دوام نیاورده و ستاره بخت ولیعهد نگون بخت سعودی خیلی زود در مسیر افول قرار گرفته. اکنون در تمامی حوزه‌ها بن‌سلمان در بن بست قرار گرفته. شروع این بن بست از خرداد ماه 96 بود که وی قطر را محاصره کرد، اما با کمک «دونالد ترامپ» توانست به نوعی از آن حماقت فرار کند. اما 16 ماه بعد قتل جمال خاشقجی روزنامه‌نگار سعودی در کنسولگری عربستان در اسلامبول، شکست‌های بن‌سلمان را کامل کرد. وی که تصور کرده بود این بار نیز همانند سال‌های قبل می‌تواند به خودسری‌های خود ادامه بدهد بدون آنکه تاوان آن را بپردازد، معروفترین منتقد خود را به وحشیانه‌ترین شکل ممکن سلاخی کرد.
این مسئله، آغاز اجماع جهانی علیه وی را رقم زد؛ با وجود گذشت یک ماه از مرگ خاشقجی، تبعات این مسئله همچنان ادامه دارد؛ پست ولیعهدی محمد بن‌سلمان اکنون در خطر قرار گرفته و علاوه‌بر آن، شرکای وی در جنگ یمن به دنبال عقب‌نشینی هستند. در واقع بن‌سلمان در چهار سال حضور در فضای سیاسی یمن، جز بی‌ثباتی دستاورد دیگری برای عربستان به همراه نداشته و اکنون حتی شبکه‌های لابی حامی سعودی نیز در حال فاصله گیری از بن‌سلمان هستند. «واشنگتن پست» اخیرا تاکید کرد، باید شبکه لابی‌های سعودی در آمریکا را خاموش کنیم. شاید بتوان اعتراض‌های یک ماه اخیر علیه عربستان در سطح جهانی را در چند دهه اخیر بی‌سابقه دانست، اعتراض‌هایی که همه بر یک مسئله تاکید دارند: «باید ترمز بن‌سلمان را کشید و عربستان نباید از مسئله قتل خاشقجی جان سالم به در ببرد.»
آمریکا به دنبال پایان جنگ یمن!
در یک ماه گذشته فشارهای زیادی از سوی افکار عمومی بر شرکای عربستان در جنگ یمن وارد شده است. علت این مسئله نیز به قتل خاشقجی و وحشی‌گری‌های بن‌سلمان مرتبط است. اکنون دولت ترامپ به عنوان اصلی‌ترین حامی عربستان در جنگ یمن نیز تحت تاثیر فشار افکار عمومی مجبور به عقب‌نشینی شده تا بدین وسیله شکست دیگری برای بن‌سلمان در حال رقم خوردن باشد. وزارت خارجه آمریکا بامداد چهارشنبه خواستار پایان حملات هوایی ائتلاف سعودی علیه یمن شد. به نوشته خبرگزاری رویترز، «مایک پامپئو» وزیر خارجه آمریکا با صدور بیانیه‌ای، ضمن درخواست برای توقف درگیری‌ها در یمن، اعلام کرد مذاکرات طرف‌های یمنی برای پایان دادن به این بحران، باید تا یک ماه آینده آغاز شود. پامپئو گفته حملات هوایی ائتلاف سعودی به هر نقطه‌ای در یمن باید متوقف شود و در ازای آن، نیروهای مقاومت و انصارالله یمن نیز باید شلیک موشک‌های بالستیک به سمت عربستان و امارات عربی متحده را پایان دهند. این در حالی است که ژنرال «جیمز ماتیس» وزیر دفاع آمریکا، طی اظهاراتی ضمن درخواست برای پایان جنگ یمن، گفت که طی 30 روز آینده باید مذاکرات یمنی‌ها برای رسیدن به صلح آغاز شود. هرچند اعلام این خبر از سوی آمریکا به معنای آن است که به دلیل شکست‌های پی‌در‌پی بن‌سلمان در عرصه داخلی و خارجی، حتی متحدان این کشور نیز سعی دارند در این شرایط که فشار جهانی بر ولیعهد سعودی متمرکز شده به نوعی صف خود را از بن‌سلمان جدا کنند، اما نباید از این نکته غافل بود که آمریکا این اقدام را بیشتر به خاطر فریب افکار عمومی انجام داده و به دلیل اینکه هفته آینده انتخابات میان دوره‌ای کنگره آمریکا برگزار خواهد شد، تیم ترامپ به خاطر نوعی فریب مردم آمریکا در مورد جنگ یمن هستند. چرا که اگر این موضع آمریکا واقعی بود، ترامپ نباید در برابر درخواست نمایندگان کنگره برای لغو معامله فروش سلاح به عربستان مقاومت می‌کرد. اما به هر حال کاهش حمایت‌های آمریکا از بن‌سلمان، حتی در مقام حرف نیز یک شکست برای بن‌سلمان خواهد بود.
سوزان رایس: بن‌سلمان قابل اعتماد نیست
«سوزان رایس»، مشاور امنیت ملی آمریکا در دوران رئیس‌جمهور قبلی این کشور نیز اخیرا طی یادداشتی، به شدت از ولیعهد رژیم سعودی انتقاد و حمایت‌های آمریکا از ائتلاف متجاوز به یمن را «شرم‌آور» توصیف کرده و گفته بود: «دیوانه بازی‌های بن‌سلمان ثابت کرده که او نمی‌تواند متحد قابل اطمینانی برای آمریکا باشد بنابراین باید تنبیهش کنیم.»رایس تصریح کرد: کار ایالات متحده در بستن واگن خود به بن سلمان اشتباه بود ولی اشتباه احمقانه‌تر این است که این کار را ادامه دهیم.
وزیر دفاع فرانسه: زمان توقف جنگ یمن فرارسیده
در همین حال، «فلورانس پارلی»، وزیر دفاع فرانسه در گفت‌وگو با شبکه تلویزیونی «بی.اف.ام» اعلام کرد زمان آن فرا رسیده که جنگ عربستان در یمن متوقف شود چراکه جنگ یمن سرمنشا بحران انسانی است. پارلی در ادامه افزود:«زمان توقف جنگ یمن فرارسیده و اولویت فرانسه این است که وضعیت انسانی در یمن بهبود یابد و زمینه برای کمک‌رسانی بشردوستانه به ملت این کشور فراهم شود... ما بی‌وقفه در کنار سازمان ملل بر طرف‌ها فشار می‌آوریم که به راهکار سیاسی دست یابند، چرا که در واقع این وضعیت نظامی بی‌نتیجه و هیچ خروجی نداشته و بحران یمن، بحران انسانی بی‌سابقه‌ای است که همانند آن تاکنون دیده نشده است.»
بازگشت کابوس بن‌سلمان به ریاض
اما ناکامی‌های بن‌سلمان تنها به عرصه جنگ علیه یمن محدود نمی‌شود. در داخل عربستان نیز پیامدهای قتل خاشقجی باعث لرزان‌تر شدن تخت ولیعهد سعودی شده است. در این ارتباط، «احمد بن عبدالعزیز» شاهزاده سعودی که چند ماهی در لندن به سر برده و حتی برخی کارشناسان وی را به عنوان جایگزین احتمالی بن‌سلمان برای ولیعهدی معرفی کرده‌اند، پس از دریافت تضمین امنیتی از سوی آمریکا و انگلیس، درخصوص آسیب ندیدن از سوی بن‌سلمان، به عربستان بازگشت.
در همین ارتباط، پایگاه «میدل ایست آی» هم به نقل از شاهزاده «خالد بن فرحان» که در آلمان زندگی می‌کند، نوشته: «شاهزاده احمد و شاهزاده مقرن بن عبدالعزیز می‌توانند وجهه عربستان را که بن‌سلمان آن را تخریب کرده است، بهبود ببخشند.» وی حتی تاکید کرده که در داخل خاندان حکومتی، خشم شدیدی نسبت به سیاست‌های ولیعهد وجود دارد. میدل ایست آی هم نوشته که شاهزاده احمد در لندن نشست‌هایی با اعضای خاندان حاکم که در خارج زندگی می‌کنند داشته و با افرادی در داخل عربستان مشورت کرده و آنها او را تشویق به گرفتن قدرت از برادزاده‌اش کرده‌اند.
واکنش انصارالله به موضع تازه آمریکا
«محمد البخیتی» عضو جنبش انصارالله یمن اما، پیشنهاد آمریکا برای صلح ظرف 30روز آینده را رد کرد و گفت، زمانی صلح در یمن برقرار می‌شود که آمریکا از حملات تجاوزکارانه خود به یمن دست بردارد. وی در گفت‌وگو با شبکه «العالم» اظهار داشت: «جیمز ماتیس» وزیر دفاع آمریکا، طوری صحبت می‌کند که انگار سرپرست یمن است!» عضو جنبش انصارالله یمن طرح پیشنهادی آمریکا برای پایان دادن بحران یمن را ادامه نقشه دشمن برای تجزیه این کشور و از بین بردن حاکمیت آن دانست و گفت:«یمن هیچ طرح و پیشنهادی که در آن حاکمیت و استقلال کشور را نقض کند نخواهد پذیرفت، راه‌حل پیشنهادی آمریکا تجزیه یمن را به همراه خواهد داشت... طرح پیشنهادی آمریکا به محض اعلام، مورد استقبال متجاوزین قرار گرفت و این موضوع نشان می‌دهد آمریکا و متحدانش در مذاکرات به دنبال رسیدن به اهدافی هستند که در میدان جنگ از رسیدن به آن بازماندند.» البخیتی همچنین اعلام کرد، جنبش انصارالله یمن بطور کامل با طرح پیشنهادی آمریکا جهت انجام مذاکرات، مخالف است:«ما صرفا با مذاکرات یمنی-یمنی موافق هستیم و در آن شرکت خواهیم کرد، در مذاکراتی که به استقلال و حاکمیت یمن احترام گذاشته شود.» در کل، می‌توان گفت که بن‌سلمان عربستان را چه در عرصه داخلی و چه خارجی، وارد درگیری و بی‌ثباتی بی‌سابقه‌ای کرده و این کشور اکنون در باتلاق شکست‌ها گرفتار شده است. مرگ خاشقجی، جنگ یمن، محاصره قطر، احتمال کودتا در عربستان و تشدید فشار افکار عمومی بر بن‌سلمان تنها چند نمونه از تبعات سیاست‌های ولیعهد در سال‌ها و ماه‌های اخیر بوده است.