حاجعلی کیا و سازمان کوک به روایت اسناد ساواک - ۱۸
هر جا سپهبد کیا باشد، دزدی هم هست
شراکت با مهدی دریانی در شرکت ساختمانی آراء، یکی دیگر از فعالیت‌های تجاری اوست که در سال 1336ش، مدیرعامل آن بود.186
زمانی که این شرکت، باوجود پول‌هایی که از مردم گرفته بود، به تعهدات خود عمل نکرد، درباره‌ی آن گفته شد:
«از مؤسسه‌ای که سپهبد کیا در رأس آن باشد، غیر از این توقع نباید داشت؛ زیرا اگر او دزد نباشد، ساختمان آسمانخراش بالا نمی‌‌برد و شهری به نام کیا در ورامین درست نمی‌کرد.»187
شراکت سپهبد کیا با مهدی دریانی در سال‌های بعد نیز ادامه داشت. گفت‌وگوی این دو در فروردین ماه سال 1341ش در جلسه هفتگی منزل وی، نشانگر این ارتباط است:
«دریانی اظهار نمود وزارت فرهنگ تعهدات خود را نسبت به شرکت ما انجام نمی‌دهد و سپهبد کیا جواب داد مگر ممکن است، زیرا از شرکت ما زمینی را خریداری کرده و بایستی سر موعد وجه آن را پرداخت نمایند و شما موضوع را دنبال کنید و با دولت تماس بگیرید.»188
باوجود این ثروت فراوان، بهره‌گیری از وام‌های متعدد نیز از جمله اقداماتی بود که توسط وی صورت می‌گرفت. بانک کشاورزی در سال 1337ش، درباره یکی از وام‌هایی که تقاضا کرده بود، نوشت:
«عطف به درخواست وامی که از محل اعتبار تفاوت ارزیابی پشتوانه اسکناس از این بانک نموده‌اید، خواهشمندیم برای ارائه طرح عملیات منظوره که باید به تأیید اداره کشاورزی استان تهران برسد، به اداره مزبور مراجعه فرماید.»189
اخذ وام از بانک و مصرف آن در محلی غیر از محل تقاضا، یکی از موارد اقدامات تجاری سپهبد کیا بود، که در سال 1342ش، گزارش آن را به علت عدم پرداخت رشوه به بازرس بانک عنوان می‌نماید:
«من چند سال پیش چهارصدهزار تومان از بانک کشاورزی برای امور کشاورزی و از جمله برای حفر قنات وام گرفتم و چندین برابر این مبلغ را مصرف کردم، ولی موقعی که بازرس بانک کشاورزی به محل رفت تا بازدید و گواهی کند که وام دریافتی به مصرف کشاورزی رسیده، (چون جرئت نداشت که از من رشوه مطالبه کند) و پیشکار من هم برای او احترامی قائل نشده بود، بازرس بانک کشاورزی گزارش داد که بیش از حدود یک چهارم وام دریافتی به مصرف امور کشاورزی نرسیده است و بانک کشاورزی به استناد گزارش مزبور، مبلغ یکصدوبیست هزار تومان برای من جریمه قائل شد که من هم به آن اعتراض کردم.»190
در سال 1339ش، گزارشی از خارج نمودنِ «اجناس گران قیمت و کم وزن قاچاق» توسط او از کشور، خطاب به تمامی رؤسای کشور نوشته شد که مورد پیگیری قرار نگرفت؛191ولی با توجه به آنچه وی در خاطرات خود درخصوص ارتباط با «یک تاجر برلیان و این‌ها که آمده بود آنجا، فرار کرده بود، یهودی بود و آمد تمام برلیان‌ها، تمام چیزهایش را پیش من قایم کرد که یواش یواش بتواند بفروشد.» نوشته است، این گزارش نیز اهمیت زیادی پیدا خواهد کرد.192
احداثِ ساختمان 15 طبقه‌ی وی در جاده قدیم شمیران (خیابان دکتر شریعتی فعلی) یکی از فعالیت‌های تجاری کلان سپهبد کیا محسوب می‌شد که در زمان دستگیری او، به «ساختمان از کجا آورده‌ای» معروف شد.193
ساختمان از کجا آورده‌ای، همان ساختمانی است که در آستانه پیروزی انقلاب اسلامی، سپهبد کیا مدعی گردید: «شاه از من خواسته بود نصف مالکیت ساختمانی که ساخته‌ام، به نام ایشان به ثبت بدهم.»194و به محل فعالیت‌های تجاری و ملاقات‌های مختلف وی با افراد داخلی و خارجی تبدیل شد:
«سپهبد حاج علی کیا از دو ماه قبل که به مسافرت آمریکا. اندونزی. ژاپن. پاکستان رفته و مراجعت کرده، دفتر خود را به عمارت خودش در خیابان شمیران منتقل نمود، اگر کسی را بخواهد ملاقات کند، بیشتر در همان دفتر خود می‌پذیرد.
اوقات او از ساعت 7 صبح به این ترتیب شروع می‌شود، ساعت 7 به دفتر کار خود می‌رود. دفتر کار او در طبقه اول و دوم... دفتر شخصی او در طبقه دوم قرار دارد. غالباً ملاقات‌های سیاسی و شخصی خود را در ساعت 7 تا 30/8 در همان محل انجام می‌دهد و بقیه روز را به کارهای تجارتی خود می‌پردازد. اخیراً با ژاپن هم تجارت می‌کند. غالباً آمریکایی‌ها نزد او رفت و آمد می‌کنند، که تعدادی از آنها مستأجرین او هستند.»195
یکی از شرکت‌های موجود در طبقه یازدهم این ساختمان، شرکتی به نام «شرکت I.o.s » بود196 که در حوزه «سرمایه‌گذاری خارجی و امور بانکی و تبدیل ارز» فعالیت داشت و رئیس‌اصلی آن فردی آمریکایی به نام «ژسن» بود.197 درباره این شرکت گفته شد:
«در حدود 6 ماه قبل راجع به کار و وضع شرکت مزبور مطالبی در روزنامه‌ها درج گردیده، که در نتیجه عده‌ای پای خود را از این شرکت کنار کشیده‌اند. مرکز شرکت در کشورهای خارجی و احتمالاً سوئیس می‌باشد و نیز بعضی اوقات اعضاء شرکت جهت صرف ناهار دسته جمعی به کلوپ آمریکایی‌ها می‌روند.»198
در مردادماه سال 1346ش، فریدون کیا، به عنوان رئیس‌شرکت ای. او. اس در ایران برگزیده شد199 و در همین ایام معلوم گردید که:
«قرار بود بعدازظهر روز یکشنبه 29/5/46 عده‌ای از نمایندگان ای. او. اس از کشورهای مختلف خارجی به تهران بیایند و جلساتی با شرکت مهندس کیا در هتل هیلتون داشته باشند.»
و در همین گزارش، گفته شد که «سقراط هاتوم» که از اعضای شرکت ای. او. اس در لبنان می‌باشد، «اهل اسرائیل و یهودی» می‌باشد.200
و دو ماه پس از آن گزارش گردید:
«هفته گذشته مهندس کیا 3 نفر مرد و دو زن خارجی را در منزل معشوقه خود به شام دعوت کرده، که یکی از آن افراد اُهُلم عضو شرکت ایران و سوئد بوده است. ضمناً مهندس کیا به معشوقه خود اظهار نموده که هفته گذشته حسب الامر شاهنشاه آریامهر به حضور شاهنشاه شرفیاب گردیده است.»201
دو ماه بعد از این خبر، سپهبد کیا به مسافرت اروپا رفت و از آنجا طی نامه‌ای که برای فریدون کیا نوشت، عنوان نمود که در سوئیس با مسئولان شرکت ای. او. اس «ملاقات و مذاکراتی» انجام داده است.202