سرویس سیاسی –

پس از تشدید التهابات و مشکلات اقتصادی بود که دولت به وسیله رئیس‌دفتر رئیس‌جمهور به مردم وعده تغییر تیم اقتصادی را داد، اما در شرایطی که مردم و کارشناسان منتظر تغییر در تیم اقتصادی دولت بودند، در اقدامی عجیب و تامل‌برانگیز، به جای تغییر در تیم اقتصادی یکی از کلیدی‌ترین پست‌ها در زمان فعلی، یعنی سمت سخنگویی دولت خالی ماند تا دولتی که در زمان داشتن سخنگو هم سکوت پیشه کرده بود، بیشتر در این برهه ساکت بماند.
سه‌شنبه ۲۶ تیر آخرین جلسه آقای سخنگو با خبرنگاران برگزار شد. در آن جلسه محمدباقر نوبخت درباره نقش خود درباره کنار رفتن خودش از سازمان برنامه و بودجه تصریح کرد: «تمام این شایعات دروغ است.»
هفته بعد از آن یعنی سه‌شنبه ۲ مرداد نشست خبری سخنگوی دولت برگزار نشد تا شایعات کنار رفتن نوبخت قوت بگیرد.
از شایعه استعفا
تا خداحافظی از سخنگویی
چهارشنبه ۳ مرداد بود که نوبخت در حاشیه جلسه هیئت دولت در جمع خبرنگاران در پاسخ به سؤالی درباره این‌که «آیا تغییرات کابینه شامل سازمان برنامه و بودجه می‌شود»، اظهار کرد: «بعد از این‌که نابسامانی‌هایی به وجود آمد و مردم دچار مشکل شدند، انتظار و مطالبه مردم این بود که وضعیت بازار ارز بهبود پیدا کند و این موضوع با ترمیم و تغییر کابینه و تیم اقتصادی دولت همراه دانسته شد. واقعیت این است که بدون این‌که موضوع ارز و سیاست‌های بانک مرکزی در این زمینه و نابسامانی‌های بازار کالا ارتباطی با سازمان برنامه و بودجه داشته باشد، ترجیح دادم برای این‌که زمینه برای اصلاح فراهم شود و دست رئیس‌جمهور باز باشد داوطلبانه و شخصا از تمام مسئولیت‌های موجود دولت کناره‌گیری کنم؛ چراکه مردم را دوست دارم و اگر رفتنم به بهبود اوضاع کمک کند دریغ نخواهم کرد.»
وی تاکید کرد: «صمیمانه این استعفا را به آقای رئیس‌جمهور تقدیم کردم، اما عده‌ای گفتند فداکاری شده و برخی نیز گفتند فضاسازی شده که تسویه‌حساب سیاسی شود و از همه خواهش می‌کنم بیش از هر چیز نگران مردم باشیم و با صمیمیت می‌گویم که در حال حاضر وقت تسویه‌حساب سیاسی نیست و می‌گویم که می‌خواهم به تدریس در کلاس درس بپردازم و کنار دانشجویان باشم. من از باب این‌که دست آقای رئیس‌جمهور باز باشد و حتی اگر یک در هزار وضعیت با تغییر من بهتر می‌شود آمادگی دارم که از دولت کنار بروم. با این حال اگر برخی فعالان سیاسی رضایت خدا را در نظر نمی‌گیرند، مراعات مردم را بکنند و دنبال تسویه‌حساب نباشند. آقای روحانی بیش از ۳۰ سال است که من را می‌شناسند و امیدوارم که تصمیم مقتضی را بگیرند و البته ایشان هرگاه صحبت شده در حضور بنده نشان از محبت عمیق ایشان نسبت به من است.»
نوبخت همچنین تصریح کرد: «من نتوانستم آقای رئیس‌جمهور را برای این کار قانع کنم و امیدوارم که ایشان تصمیم مقتضی را بگیرند و البته از طرفی اصرار بر ترک مسئولیت آن هم در شرایط فعلی یک جور فرصت‌طلبی به نظر می‌رسد و ممکن است عده‌ای بگویند افرادی به دنبال عافیت‌طلبی هستند. رئیس‌جمهور آنچه که مصلحت مردم و اقتضای شرایط باشد را در زمینه تغییرات دیگر در کابینه پیگیری خواهند کرد چرا که به رای مردم متعهد هستند.»
اما دقایقی بعد از این اظهارات بود که رئیس‌دفتر رئیس‌جمهور استعفای نوبخت را تکذیب کرد. محمود واعظی اعلام کرد: «استعفای دکتر نوبخت از سازمان برنامه و بودجه را تکذیب می‌کنم و آنچه رسانه‌ها از قول ایشان نقل کرده‌اند به هیچ وجه صحت ندارد.»
در نهایت شامگاه سه‌شنبه ۹ مرداد محمدباقر نوبخت در صفحه توئیتر خود از تغییر سخنگوی دولت دوازدهم با موافقت روحانی خبر داد. با این تصمیم رئیس‌جمهور، نوبخت در ریاست سازمان برنامه و بودجه ماند و قرار شد سخنگویی دولت را فرد دیگری بر عهده بگیرد.
هرچند بسیاری از نحوه عملکرد او در سازمان برنامه بودجه گلایه داشتند و کسی چندان به سخنگویی وی معترض نبود اما نوبخت ترجیح داد طبق گفته خودش برای تمرکز بیشتر روی این سازمان، از سخنگویی دولت کنار برود.
نوبخت در توئیترش نوشت: «همان‌گونه که پیش‌تر هم گفته بودم، کم‌اثر کردن فشارهای اخیر دشمنان و شرایط جدید اداره کشور، کار مضاعف همه مدیران را می‌طلبد. هرچند که تاکنون بر هر دو مسئولیت ریاست سازمان برنامه و بودجه و سخنگویی دولت تمرکز داشته‌ام و این دو نیز با یکدیگر همپوشانی بسیاری دارند، اما از رئیس‌جمهور درخواست نمودم به دلیل شرایط جدید، اجازه دهند همه توان خود را صرف کمک به ایشان در حوزه برنامه و بودجه نمایم و مسئولیت سخنگویی دولت را عزیز دیگری برعهده بگیرند، که خوشبختانه مورد موافقت ایشان نیز قرار گرفت. الحمدلله!»
این اظهارات نوبخت در حالی مطرح شد که وی 5 سال به طور همزمان عهده‌دار مسئولیت سخنگویی دولت و رئیس ‌سازمان برنامه و بودجه کشور بود که هر کدام از مسئولیت‌های فوق نیازمند یک مسئول شش‌دانگ و تمام‌وقت بود که بتواند از عهده این وظایف سنگین و خطیر برآید.
فرار از پاسخگویی
در زمان پاسخگویی
با این اظهارات تکلیف نوبخت مشخص شد اما تریبون سخنگو ماند و جلسه سه‌شنبه ۱۶ مرداد سخنگوی دولت هم مثل هفته‌های گذشته برگزار نشد.
روز چهارشنبه ۱۷ مرداد هم نوبخت در حاشیه جلسه هیئت دولت در جمع خبرنگاران در مقام رئیس ‌سازمان برنامه و بودجه سخن گفت و همان شب هم در ضیافتی در حضور خبرنگاران از آنها به عنوان سخنگوی دولت خداحافظی کرد.
حال نزدیک یک ماه است که از آخرین جلسه سخنگوی دولت و استعفای نوبخت می‌گذرد و هنوز تکلیف سخنگوی جدید دولت مشخص نشده است. گویی آقای سخنگو رفت تا دولت هم به این بهانه دیگر با مردم حرف نزند. این درحالی است که مطالبه اصلی مردم در این روزها به غیر از بهبود وضعیت اقتصادی شفاف‌سازی و روشن کردن برنامه‌ها و تدابیر آینده و سرنوشت اقتصادی کشور است.
گرچه جلسات آقای سخنگو معمولا با زیرکی خاص نوبخت عایدی چندانی برای خبرنگاران نداشت اما تداوم گفت‌وگوی دولت با مردم سبب می‌شد که جامعه از شایعات و التهابات روانی و مجازی کمتر آسیب ببیند و حتی اثرات مثبتی هر چند کم‌رمق هم در بازار و اقتصاد کشور داشت. اما حالا بعد از چندی دولت دیگر سخنگو ندارد و رسانه‌ها هم در خلأ انتخاب سخنگوی دولت دست به گمانه‌زنی برای جانشینی نوبخت زده‌اند. در این مدت از گزینه‌های متعددی در رسانه‌ها نام برده شده که به عنوان سخنگوی جدید دولت مطرح شده‌اند؛ مثل اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس‌جمهور، محمود واعظی رئیس‌دفتر رئیس‌جمهور، عبدالرضا رحمانی‌فضلی وزیر کشور، علی طیب‌نیا وزیر پیشین امور اقتصادی و دارایی، محمدجواد آذری‌جهرمی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، محمد نهاوندیان معاون اقتصادی رئیس‌جمهور، علی ربیعی وزیر پیشین کار و امور اجتماعی، حسام‌الدین آشنا مشاور رئیس‌جمهور، علی جنتی وزیر پیشین فرهنگ و ارشاد اسلامی، حمید ابوطالبی مشاور سیاسی رئیس‌جمهور و... که هیچ کدام نه تایید و نه تکذیب شده‌اند. امری که از سردرگمی دولت حکایت می‌کند، به‌گونه‌ای که هیچ یک از نزدیکان روحانی و به‌قول او حتی پاشنه ورکشیده‌ها هم حاضر به پذیرفتن چنین مسئولیتی در دولت نیستند و می‌دانند در این شرایط ایستادن پشت تریبون سخنگویی، کار بسیار دشواری است.  
خالی ماندن پست سخنگویی بی‌اعتنایی به افکار عمومی
در این برهه زمانی کسی بایستی در این پست قرار بگیرد که بتواند مردم را به فعالیت‌های دولت امیدوار سازد. کاری که پیش‌تر با انتقادات بسیاری از سوی محافل خبری و کارشناسان همراه بود. با نگاهی به کارنامه نوبخت در این پست متوجه می‌شویم که وی منتقدان بسیاری داشته و دارد. خصوصا جریان اصلاحات بیشتر از همه با تیترهای یک در صفحات روزنامه‌های خود خواهان رفتن وی از پاستور بودند.
خالی ماندن پست سخنگویی در دولت باعث چندصدایی و غیررسمی بودن اظهارات دولتمردان نیز می‌شود. در غیاب سخنگو، رسانه‌ها مجبور هستند تا عطش مردم درخصوص وضعیت اقتصادی کشور را در مصاحبه با دیگر دولتمردان رفع کنند؛ موضوعی که در آن ‌اشکالات بسیاری وجود دارد و ابهام‌آمیز سخن گفتن از جمله آسیب‌های این روند است.
همواره به دولت انتقاد می‌شود که چرا کند و بی‌برنامه عمل می‌کند و دولت نیز همواره مدعی است که برنامه‌ریزی شده و قوی عمل می‌کند اما در همین مسئله کناره‌گیری نوبخت و خالی ماندن جایگاه سخنگو مشخص است که دولت برنامه‌ای برای حرف‌زدن با افکار عمومی ندارد و حتی این موضوع به بی‌اعتنایی به افکار عمومی هم تشبیه می‌شود. دولت می‌توانست در این عرصه یک نفر را به طور موقت به عنوان سخنگو انتخاب کند تا سر فرصت سخنگوی اصلی را انتصاب نماید اما حتی این کار را هم انجام نداد.
با این شرایط عملکرد دولت درخصوص مشکلات اقتصادی ابهام‌آمیز‌تر و سوالات و ابهامات مردم نیز بیشتر می‌شود. سوالات بسیاری در انتظار سخنگوی جدید دولت است. باید دید دولت بالاخره کی و چه کسی را برای پاسخ به این سوالات معرفی می‌کند.