همیشه بازار میوه لبریز رنگ‌های زندگی است. عطر و رنگِ طراوتِ میوه‌ها که رخ می‌نمایاند، جان آدمی را زنده می‌سازد. به ویژه در کشورمان که مشهور به کشور چهار فصل است و انواع و اقسام میوه‌ها و صیفی‌جات در خاکش نیکو به‌عمل می‌آید.
 اما تابستان امسال داستان میوه، داستان پر غصه‌ای بوده و هر روز با بالاتر رفتن نرخ آن اندک اندک می‌رود که جایگاه خودش را در سبد خرید خانوار به اقلام اصلی‌تر ببخشد؛ هر چند که کارشناسان تغذیه‌ای میوه و سبزیجات را جزو اصلی‌ترین اقلام خوراکی مورد نیاز بدن انسان و تامین‌کننده سلامتی جامعه دانسته‌اند.
دیگر زمانه خرید کیلویی میوه‌ها گذشته و در حال حاضر اگر هم خانواده‌ای به دلیل تامین سلامتی فرزندان خود برای خرید میوه اقدام می‌کند، باید دانه‌ای انتخاب کند. در بازار میوه و تره بار به ندرت میوه‌ای کمتر از قرار کیلویی 10 هزار تومان پیدا می‌شود. بنابراین از اینکه به گوش می‌رسد برخی تحلیل‌گران اقتصادی به میوه لقب کالای لوکس و فانتزی داده‌اند، توصیف دور از ذهنی نیست.
نرخ میوه ساعتی تعیین می‌شود
«آژیراک» توزیع‌کننده‌ای‌ست که 40 سال در این صنف مشغول است. وی می‌گوید:«‌شغل ما ساعتش طولانی است و به نحوی بیشتر ساعات شبانه‌روز از 12 شب تا 12 ظهر مستقیما با کار درگیریم.»
از او می‌پرسم:« شما هم با طرف معامله خود چکی کار می‌کنید؟» وی پاسخ می‌دهد:« اگر چکی کار نکنیم، چه کنیم؟! به ندرت از ما نقدی خرید می‌کنند.»
- شده با معضل چک برگشتی هم روبه‌رو شوید؟
- زیاد، گاهی دو، سه ماه گذشته و چکمان پاس نشده است.
- در این موارد می‌توانید به صنف خود شکایت ببرید و مورد شکایتتان پیگیری شود؟
-اصلا چنین پیگیری‌هایی و مرجع‌هایی برای بُردن شکایت وجود ندارد.
- نرخ میوه‌ها به شما اعلام می‌شود؟
- ما نرخ میوه‌ها را ساعت به ساعت می‌گیریم و مرجعی وجود ندارد که مثلا بگوید تا پایان این هفته جدول ثابت نرخ میوه‌ها چگونه است؟ هر روز هر چه قدر بار بیاورند، نرخ را تعیین می‌کنیم. بار زیاد باشد، نرخ پایین‌تر می‌دهیم، اما اگر بار کم باشد، نرخ بالاتر می‌زنیم.
- به نظر شما اصلی‌ترین معضل صنف شما چیست؟
- در یک کلام نبود مدیریت کارآمد!
«الهی» توزیع‌کننده دیگری در میدان میوه و تره بار میدان بهمن تهران ناامیدانه می‌گوید: «‌دیگر مشتری‌هایمان به تالا‌رداران، برخی مغازه‌داران سطح شهر و وانتی‌ها محدود شده است. معمولا مردم میوه نمی‌خرند.»
وی درباره مشکلات و سختی‌های شغل توزیع میوه برایمان می‌گوید: «‌شغل ما همه‌اش ضرر است. اولا که باید کل بار را در مدت زمان نهایتا یک روزه بفروشیم وگرنه تا فردا صبح خراب می‌شود و هیچ پولی هم دستمان را نمی‌گیرد. اگر امروز بشود فردا، حداقل باید با کیلویی دو هزار تومان ضرر بفروشیم، که درحقیقت هیچ سودی عایدمان نمی‌شود.»
وی در مورد مشتری‌ها می‌گوید: «‌مشتری‌های ثابت ما در حال حاضر تالارداران هستند، اما چون وضع فروش میوه دستخوش رکود قابل ملاحظه‌ای شده، دلخوش به خرید‌های کم، موردی و مردمی هم هستیم. در واقع خرده‌فروشی هم می‌کنیم.»
متوسط قیمت انواع میوه به ۷ الی ۸ هزار تومان رسیده است
اسدالله کارگر، رئیس‌اتحادیه فروشندگان میوه و تره‌ بار با بیان اینکه متوسط قیمت انواع میوه به ۷ الی ۸ هزار تومان رسیده است، می‌گوید: « در صورتی که بر روند خالص‌فروشی میوه در میدان مرکزی میوه و تره‌بار نظارت شود، قیمت میوه‌های سردرختی حدود ۱۵ درصد کاهش می‌یابد. قیمت میوه در هفته‌های اخیر با نابسامانی‌های زیادی روبه‌رو شده است که این شرایط باعث شده فروش میوه در میوه‌فروشی‌ها به شکل قابل ملاحظه‌ای کاهش یابد.»
وی ادامه می‌دهد:« امسال با توجه به بروز شرایط اقلیمی با کمبود و افزایش قیمت میوه‌های سردرختی رو‌به‌روییم به طوری که متوسط هر کیلوگرم قیمت از این میوه‌ها به 7 تا 8 هزار تومان رسیده است. این امر علاوه‌بر کاهش فروش میوه در واحدهای عضو اتحادیه باعث نارضایتی آنها شده است و ناله و نفرین مردم را به همراه دارد این در حالی است که اعضای ما تاثیر زیادی در افزایش قیمت میوه ندارند.»
کارگر با بیان اینکه مردم حق طبیعی اظهار گلایه از افزایش قیمت میوه را دارند، می‌گوید: «‌مصرف‌کنندگان تصور می‌کنند که دلیل افزایش قیمت میوه‌ها فروشندگان هستند، این در حالی است که قیمت اولیه این محصول و هزینه‌های جانبی متحمل بر فروش میوه افزایش یافته است.»
رئیس‌اتحادیه فروشندگان میوه و تره‌ بار با بیان اینکه هزینه‌های جانبی فروش میوه در حدود 15 درصد بر قیمت تمام شده فروش محصولات ما تاثیر می‌گذارد، توضیح می‌دهد: «‌یکی از معضلات اصلی خرید و فروش میوه توسط اعضای اتحادیه ما عدم خالص فروشی آن توسط بارفروشان میدان مرکزی میوه و تره ‌بار است. در کنار آن برخی از بارفروشان برای اعضای این اتحادیه فاکتور صادر نمی‌کنند که این امر غیرقانونی است. بارفروشان میدان مرکزی میوه از فروشندگان میوه در تهران مبالغی را تحت عنوان زیرچوبی (پول کارگری) دریافت می‌کنند که این امر نیز بر بالا رفتن هزینه‌های عرضه تاثیرگذار است.»
وی درباره چگونگی عدم عرضه میوه به صورت خالص‌فروشی می‌گوید:« در هر کارتن 4 کیلوگرمی میوه حدود 800 گرم وزن آن جعبه است که با در نظر گرفتن متوسط قیمت میوه حدود 6 هزار تومان بابت جعبه یا کارتن دریافت می‌شود. برای رفع این مشکل هماهنگی‌هایی با دستگاه مرتبط به عمل آمده و قانونی نیز به تصویب رسیده است، اما این قانون به مرحله اجرا نمی‌رسد. در صورتی که تیم متشکل از اعضای اتحادیه فروشندگان میوه، تعزیرات، نیروی انتظامی، اتاق اصناف و وزارت صنعت، معدن و تجارت تشکیل و بر این امر نظارت کنند قیمت تمام شده عرضه میوه حدود 15 درصد کاهش می‌یابد.»
این دست‌اندرکار میوه در تکمیل صحبت‌هایش می‌گوید: «‌در میوه‌هایی که دارای بسته‌‌بندی نیستند و برای فروش آن مبالغی بابت وزن کارتن دریافت نمی‌شود، شاهد دریافت زیرچوبی‌های بالایی هستیم، به طوری که بابت فروش هرکیلو هندوانه 40 تومان بابت پول کارگری دریافت می‌شود. در میوه‌های وارداتی مانند موز، انبه، وزن جعبه حدود یک کیلوگرم است که آن به طور کامل از وزن نهایی آن کسر شده و به صورت خالص فروخته می‌شود اما در میوه‌های داخلی این امر رعایت نمی‌شود.»
وی همچنین در ارتباط با اخباری که درباره خودداری عرضه میوه به خرده‌فروشان میوه مطرح می‌شود، ضمن رد آن می‌گوید: «‌تا به امروز گزارشی در این رابطه نداشتیم.»
خجالت نخریدن میوه پیش روی مهمان
صفورا تقی‌پور یک شهروند در مورد جایگاه میوه در سبد خرید خانواده‌اش برایمان توضیح می‌دهد:«گوشت را تقریبا حذف کرده‌ایم و ماهی یکبار‌به ندرت خریداری می‌کنیم. میوه هم به ندرت می‌خرم، آن هم فقط برای بچه‌ها که در سنین رشد هستند.»
این شهروند که شغل همسرش کارگر ساده ساختمان بوده و در حال حاضر با رکود در ساخت و ساز بازار مسکن شغلش را تقریبا از دست داده و تنها به کار نقاشی ساختمان- آن هم اگر سفارشی به او بخورد- مشغول است، برای خرید کیلویی و هفتگی میوه واقعا دچار مشکل هستند. وی برایمان می‌گوید: «‌درحال حاضر اگرهم بتوانم میوه خریداری کنم، دانه‌ای و به تعداد اعضای خانواده‌ام میوه می‌خرم. بیشتر از وانتی‌های گردشی خرید می‌کنم.»
وی گله‌مندانه می‌گوید: «‌خدا نکند یک مهمان هم از راه برسد، دیگر باید خجالت نخریدن میوه را پیش رویش بکشیم. بیشتر این مواقع بچه‌ها را می‌فرستم تا از تاکسی بار محله یک هندوانه متوسط بگیرند که آن هم کمِ کم 15 هزار تومانی روی دستمان می‌گذارد؛ در کل به همین یک قلم میوه بسنده می‌کنیم.»
مشکل لاینحل باقی مانده بسته بندی
 و حمل مکانیزه
یکی از اصلی‌ترین مشکلات در بازار میوه و تره بار نبود بسته‌بندی مکانیزه و استاندارد میوه‌ها، حمل‌ونقل نامناسب و نیز اضافه شدن دستمزد کارگر به چرخه توزیع به‌دلیل بسته‌بندی دستی و حمل غیراصولی است. همین روند معیوب هم به قیمت میوه اضافه می‌گردد و هم مقدار زیادی از محصولات بی‌آنکه به دست مشتری برسد، خراب می‌شوند.
امین صادقی یک دست‌اندرکار میوه برایمان می‌گوید:« همین نقصی که سال‌ها به آن واقفیم و هیچ گاه برای حل آن راهکاری اجرا نشده است، سبب شده که بر چرخه صادرات محصولات مازاد اثر منفی بگذارد؛ تا آنجا که برخی از کشورها محصولاتی چون خرمای ما را می‌برند و مکانیزه بسته‌بندی‌اش کرده و با برند نام خودشان در بازار‌های جهانی به فروش می‌رسانند. که این مشکل ضرر برای تولید‌کننده و همه زنجیره‌های بعدی چرخه تولید، توزیع و فروش را به همراه خواهد داشت.»
وی در تکمیل صحبت‌هایش به تلخی می‌گوید: «‌محصولات ما را در بسته‌بندی‌های شیک با چند برابر قیمت به فروش می‌رسانند. این در حالی است که گاه کشاورز من مازاد محصولش به فروش نمی‌رسد و دور ریخته می‌شود، چون زمینه عادلانه صادرات برای همه تولیدکنندگان وجود ندارد تا مازاد محصولشان در بازارهای جهانی به فروش برسانند و از آن طرف اگر به هر دلیلی در چند نوع میوه با کمبود روبه‌رو شدیم، بتوانیم با مدیریت بهینه و واردات اصولی کمبودها را جبران کنیم تا به جیب مشتری فشار وارد نشود.»
مسئولان! میوه را از سبد خانوار
 حذف نکنید
محمد بیگی یک شهروند صراحتا می‌گوید: «نیم ساعتی است که در این بازار چرخ می‌زنم و قیمت‌ها را رصد می‌کنم، اما احساس می‌کنم هنوز قیمت میوه‌ها مناسب خرید ما نشده و نمی‌توانم بیش از یک نوع میوه خریداری کنم. بنده، نوه‌دار هستم و در تمام روزهای هفته فرزندان و نوه‌هایم در خانه‌ام رفت و آمد می‌کنند، اما وضعیت قیمت‌ها به‌گونه‌ای است که حتی قدرت خرید خیار و گوجه را هم از ما گرفته است. به یاد ندارم در هیچ یک از این سال‌ها شرایط به‌گونه‌ای بوده که حتی نتوانیم میوه مورد نیاز خود را تامین کنیم.»
این خریدار در ادامه می‌گوید:«مگر می‌شود موز که میوه‌ای خارجی و لوکس است و قیمت آن وابسته به دلار است کیلویی 6 الی 7 هزار تومان به فروش برسد و جایی دیگر تا ده هزارتومان هم قیمت خورده و خیار هم که محصول و تولید خودمان است کیلویی 4 هزار تومان و گیلاس 10 هزار تومان باشد. هیچ نظارتی بر روی قیمت میوه‌ها نیست، چراکه در نقاط مختلف شهر قیمت‌های بسیار متفاوتی را از یک نوع میوه مشاهده می‌کنیم. از مسئولان می‌خواهیم به فکر مردم باشند و لااقل پای میوه را از سبد غذایی مردم قطع نکنند.»
لیلا مرادی شهروند دیگری برایمان می‌گوید:«از کیفیت میوه‌ها هم راضی نیستم. میوه‌ها دیگر طعم میوه‌های قدیم را نمی‌دهد و شیرینی میوه‌های تابستانی را ندارد. کیفیت و طعم میوه‌ها به اندازه‌ای خراب است که احساس می‌کنیم محتویات آن مصنوعی است و لذتی از خوردنش نمی‌برم.»
وی می‌افزاید: «‌ماهیانه 45 هزار تومان یارانه دریافت می‌کنم که دولت بارها اعلام کرده توان پرداخت آن را ندارد، حال همین دولت بگوید که با 45 هزار تومان مگر چند کیلو میوه و لبنیات می‌توان خریداری کرد؟ ما مردم ایران با یکدیگر متحد هستیم و به دشمنان اجازه دخالت و نظردهی درخصوص اوضاع مملکتی و اقتصادی کشورمان را نمی‌دهیم، اما مسئولان هم باید به فکر ما مردم آسیب‌پذیر باشند و نگذارند گرانی‌ها ما را از پای درآورد.»