کورسو‌ی امید برای اشتغال دانش‌آموختگان مهندسی
در دورانی که افزایش شمار دانش‌آموختگان دانشگاهی به ویژه در رشته‌های مهندسی و ناتوانی نهاد‌های خصوصی و دولتی در جذب آنها به یک مشکل بزرگ و ملی بدل شده است، گمانه‌هایی در مورد آغاز برنامه جدید برای حل این مشکل مطرح است؛ گمانه‌هایی که البته در گذشته نیز به اشکال دیگر بیان شده و البته شکست خورده بود.
صد‌ها هزار دانش‌آموخته رشته‌های فنی و مهندسی که اکثراً مدرک دانش‌آموختگی خود را از دانشگاه‌های معتبر کشور دریافت کرده‌اند، چشم به راه این هستند که از سوی متولیان دانش و پژوهش کشور مورد حمایت قرار بگیرند و مقصدی که در گذشته برای آینده به آن فکر می‌کردند، محقق شود؛ مقصدی که اکنون جز سرابی بیش نیست و بسیاری از این افراد را از آینده روشن ناامید کرده است.
با اینکه در گذشته طرح‌های متنوع و مختلفی برای رهایی دانش‌آموختگان بیکار به ویژه در بخش صنعت طراحی و به مرحله اجرا درآمد، اما تقریباً همه این طرح‌ها در مقام عمل دچار انحراف‌هایی شد و به سر منزل مقصود نرسید.
برای مثال در دهه ۷۰ شمسی مقرر شد که نهاد و سازمان دولتی در کنار بودجه‌های عمومی و اختصاصی بخشی از بودجه سالانه خود را به بخش پژوهش و آموزش تخصیص دهد که در ادامه این موضوع نه تنها به ارتباط میان دانشگاه و صنعت بدل نشد، بلکه زمینه‌ساز میل نهاد‌های دولتی به سمت ساخت دانشکده و پژوهشکده را فراهم کرد و گسیختگی بیشتر آموزش عالی را رقم زد.
طرح دیگری که براساس قانون اجرایش بر عهده نهاد‌های اجرایی و دولتی گذاشته شد، موضوع حمایت آنها از پژوهش‌های دانشگاهی بود که این اتفاق نیز در مرحله اجرا تقریباً ناکارآمد بود و نه تنها عدالت در توزیع طرح‌های پژوهشی هیچ گاه اجرایی نشد، بلکه معمولاً در اولویت‌‌های انتهایی سازمان‌‌ها قرار گرفت و در نتیجه دردی از دانش آموختگان دوا نکرد.
این شرایط غیرقابل قبول در حالی است که اکنون سخنانی از وزارت صنعت، معدن و تجارت مبنی بر اجرایی شدن یک طرح دیگر در این حوزه مطرح می‌شود؛ طرحی که از آن در رسانه‌ها به عنوان «تاپ» یاد می‌شود و هنوز به مرحله اجرا در نیامده است.
در رابطه با جزئیات این طرح قبادیان؛ معاون پژوهش و فناوری وزارت صنعت، معدن و تجارت به رسانه‌ها گفت: این طرح در واقع راهبرد اساسی در طرح توانمندسازی و توسعۀ اشتغال پایدار در بنگاه‌های صنعتی، معدنی و تجاری کشور، توسعه دانش‌بنیان بنگاهها و ظرفیت‌سازی اشتغال از طریق خلق ارزش افزوده جدید و بنابراین تأمین اشتغال پایدار است.
نامبرده با بیان اینکه طرح تاپ در گام نخست و در کوتاه مدت، ایجاد یا فعالسازی و توسعۀ واحد‌های تحقیق و توسعه در بنگاه‌های متقاضی تأکید دارد، افزود: بنا به آمار موجود، در شرایط کنونی کمتر از یک درصد از بنگاه‌های صنعتی دارای واحد تحقیق و توسعه هستند.
وی با تاکید بر اینکه تاپ در گام دوم و در میان مدت، دانش بنیان‌سازی محصولات و عملکرد بنگاهها در اهداف برنامه قرار می‌گیرد، گفت: در گام سوم و بلندمدت، دانش‌بنیان کردن ساختار، تشکیلات، عملکرد و محصول بنگاه‌های اقتصادی به عنوان هدف نهایی این طرح مورد توجه است.
این مقام مسئول در وزارت صنعت ادامه داد: چنین فرایندی منوط به ورود نیروی انسانی دانش آموختۀ توانمند، به نظام برنامه‌ریزی و اجرایی بنگاهها و تحقق اشتغال فزاینده و زایشی، به عنوان راهبردی که ذیل توسعۀ دانش‌بنیان و خلق ارزش افزودۀ دانشی هدف‌گذاری شده اتفاق می‌افتد.
قبادیان با اشاره به مراحل طرح تاپ در سطح عرضۀ نیروی کار، شناسایی و دسته‌بندی دانش آموختگان متقاضی اشتغال در چارچوب این طرح، بررسی صلاحیت حرفه‌ای دانش آموختگان با توجه به نیاز بنگاه‌های هدف، معرفی افراد به موسسات آموزش مهارتی و طی دوره‌های متناسب با نیاز‌های بنگاهها در دو سطح آموزش‌های عمومی مهارتی و دوره‌های کارآموزی و کارورزی را از جمله این مراحل نام برد.
به گفته معاون آموزش، پژوهش و فناوری وزارت صنعت، توسعه اشتغال پایدار، گسترش انواعی از اشتغال در بنگاه‌های صنعتی، معدنی و تجاری موجود است که برخوردار از بیش از یک سال دوام باشد.
به نقل از تابناک؛ معاون آموزش، پژوهش و فناوری وزارت صنعت با اشاره به هزینه طرح تاپ نیز گفت: بر اساس این طرح هزینه آن تنها وجهی است که تحت عنوان کمک هزینه به طور ماهیانه در صورت تامین اعتبار به مشمولان طرح پرداخت می‌شود.
سخن‌های معاون آموزش و پژوهش وزارت صنعت درمورد جزئیات طرح «تاپ»، که البته مفصل و جزئی‌تر از آن چیزی است که اینجا به اختصار مورد اشاره قرار گرفت، حکایت از یک عزم جدید از سوی این نهاد مسئول برای پاسخگوی به خیل عظیم دانش‌آموختگان فنی و مهندسی کشور است.
اما نکته مهم این است که مثل چنین طرحی پیشتر و بار‌ها در سطح عالی مطرح و حتی اجرایی شد، اما هیچ کدام به نتیجه نرسید.
امید است که این بار این وزارتخانه عریض و طویل عزم جدی تری برای مقابله با این مشکل و بهره‌مندی از توانمندی‌های جوان کشور داشته باشد؛ حقیقتی که البته تجربه گذشته چنین امیدی را در دل‌ها زنده نمی‌کند.