از نظر انسان‌ها، بیماری و شکست و هر اتفاق ناخوشایند از مصادیق امتحان و آزمون الهی است؛ در حالی که از نظر قرآن، انسان‌ها هم با نعمت وهم با نقمت مورد آزمایش قرار می‌گیرند. پس کسی که از نعمتی چون سلامتی برخوردار است گمان نکند که در محل ابتلاء و امتحان الهی نیست و تنها کسی که گرفتار نقمتی چون بیماری است، گرفتار امتحان الهی است؛ بلکه باید گفت که امتحان الهی بیشتر از آنکه در نقمت باشد در نعمت است.
از نظر قرآن کسی که از غنا و ثروت برخوردار است گمان نکند که مورد عنایت و تکریم الهی است، بلکه این دارندگی و غنا خود ابزار و اسبابی برای آزمون الهی است؛ چنانکه گرفتار نقمت و فقر نباید گمان کند تنها او گرفتار امتحان شده است. خداوند از نعمت در قرآن به عنوان محل ابتلاء و آزمون یاد می‌کند و می‌فرماید: اما انسان هنگامى که پروردگارش وى را مى‌‏آزماید و عزیزش مى‌دارد و نعمت فراوان به او مى‏ دهد مى‌گوید پروردگارم مرا گرامى داشته است. (فجر، آیه 15)
 همچنین درباره تنگدستی و فقر نیز می‌فرماید: و اما چون وى را مى‏آزماید و روزى‏‌اش را بر او تنگ مى‌گرداند مىگوید پروردگارم مرا خوار کرده است (فجر، آیه 16)
از نظر قرآن هر دو نعمت و نقمت ، از مصادیق ابزار ابتلا و آزمون الهی است و هیچ فرقی میان آن دو نیست؛ موفق کسی است که از این آزمون‌ها سر بلند بیرون آید و به تعبیر امیرمومنان علی(ع) فقر و غنای واقعی در روز قیامت معلوم می‌شود: إنَّ الْغِنَی وَ الْفَقْرِ بَعْدَ الْعَرْضِ عَلَی اللهِ.(تفسیر مبین، مغنیه، ج 1، ص 603)