گالیا توانگر

اردیبهشت ماه، ماه آشتی با زیبایی‌های طبیعت به ویژه هدیه بهشتی خداوند به انسان یعنی گل و گیاه است. تاثیر گل بر تغییرات روحی افراد در طول یک روز فشرده کاری، حقیقتی انکار ناپذیر است که اغلب روانشناسان به آن اذعان دارند و توصیه می‌کنند برای رهایی از افسردگی‌های ناشی از زندگی ماشینی و آپارتمان‌نشینی یک دوستی پایدار با گلدان هایمان در محیط خانه و کار رقم بزنیم.
اردیبهشت ماه فرصت مناسبی است که از دنیای گل و گیاه اطلاعاتی کسب کرده و از باغات اطراف محل زندگی‌مان و یا بازار گل‌های محلات شهرمان چند گلدان زیبا به خانه یا محل کارمان مهمان کنیم. اگر بتوانید یک سری اطلاعات پایه‌ای درباره چگونگی نگهداری گل و گیاه کسب کنید، بی‌شک با کمی صبر و حوصله و سلیقه می‌توانید در کنار گلدان‌های اردیبهشتی‌تان چای بنوشید و از منظره‌ای که خود مهندسی‌اش کرده‌اید، دو چندان لذت ببرید. همین امروز گلدان‌های گل مصنوعی را کنار بگذارید و چند گلدان سبز با دوام برای شروع انتخاب کنید.
سالانه بیش از 2/5 میلیارد گل و گیاه آپارتمانی در کشور تولید و صادر می‌شود. در گل و گیاه تنوع زیادی داریم که بخش عظیمی از گل‌های کشور، از نوع گل پیازی است که نرگس هم جزو این دسته است. برای مثال کشت گل‌های پیازی را می‌توان در خراسان جنوبی توسعه داد و در کنار گل نرگس به تنوع و کشت گل‌های دیگر توجه کرد. حجم مبادلات گل و گیاه در کشور 150 میلیارد دلار است. صادرات گل در کشور از سال 70 آغاز شده که به لحاظ تولید گل کشور در رتبه 12 جهان قرار دارد. نباید از جنبه‌های اقتصادی، تولید، ‌اشتغالزایی، درآمدزایی و گردشگری این صنعت در کشورمان غافل بود. به راستی زمان آن نرسیده که با وجود این همه ظرفیت‌های بکر صنعت گل و گیاه در کشور و مضاف بر آن این تعدد فارغ‌التحصیل رشته کشاورزی و باغداری به راه‌هایی بیاندیشیم که نهایت   بهره‌برداری را داشته باشیم و به قطب بزرگی از گل و گیاه در بازار بین‌المللی تبدیل شویم؟
خار مشکلات در دستان تولید‌کننده
سالانه بیش از 2 میلیارد و 300 میلیون گل شاخه بریده در کشور تولید می‌شود. در حالی که در کشورهای توسعه یافته سرانه مصرف گل‌های شاخه‌ای 120 تا 200 شاخه و هشت گلدان (انواع گل‌های گلدانی و آپارتمانی) است؛ این شاخص به ترتیب هشت شاخه و نیم گلدان در ایران است. هر چه مصرف گل در سبد خانوارهای کشور افزایش یابد، روند رو به رشد در تولید، افزایش صادرات غیر نفتی و ارزآوری و افزایش‌اشتغال پایدار را منجر می‌شود.
مشکلات بسیاری در سرراه تولیدکنندگان، از فروش گل‌های تولیدی گرفته تا قیمت تمام شده گیاهان به واسطه وارداتی بودن کود، سم و برخی بذرها وجود دارد که تولید گل و گیاه را تحت تاثیر خود قرار داده است. تجارت گل و گیاه در جهان تجارتی پر سود است و هم اکنون بیش‌تر سهم آن در اختیار کشورهایی چون هلند، آلمان، فرانسه، انگلستان، ژاپن، ایتالیا و سوئیس است.
رستم عباسیان یک تولید‌کننده گل‌های شاخه بریده برایمان درباره مشکلات سد راه توسعه و رونق تولید گل‌های شاخه بریده می‌گوید: «قیمت تمام شده تولید گل در ایران بسیار بالا است، ضمن اینکه در صورتی که بخواهد به کشورهای دیگر صادر شود نیز هزینه جانبی حمل‌ونقل و بسته بندی نیز به آن افزوده می‌شود و محصول از حالت رقابت خارج می‌شود. برای همین است که گل‌های ایرانی با وجود کیفیت بالا توان رقابت در بازار را ندارند و قیمت محصول مشابه خارجی با قیمت پائین تر، باعث می‌شود کشورهای وارد‌کننده ترجیح دهند گل‌های ارزان‌تری را به مقدار بیشتر خریداری کنند.»
از این تولید‌کننده سوال می‌کنم: تغییر سلیقه مردم از سمت گلدان‌های مصنوعی به سمت گلدان‌های طبیعی تا چه حد می‌تواند به رونق صنعت گل و گیاه کشور کمک کند؟ وی پاسخ می‌دهد:« الان جوری شده که خرید گل تنها به هدیه دادن چند مورد در طول سال یا یکی و دو مورد عیادت بیمار محدود شده است. در حالی که در سایر کشورها وقتی خانمی برای خرید مایحتاج روزانه به ویژه میوه و سبزیجات به مغازه می‌رود، یک دسته گل هم در سبدش می‌گذارد و به خانه می‌برد.»
قیمت گل پایین بیاید، می‌خریم
بعضی‌ها می‌گویند؛ خرید گل و نگهداری گلدان طبیعی پول دور ریختن و تلف کردن زمان است! در حالی که می‌توان گل مصنوعی در فضای کار یا خانه با هزینه کمتر و دوام طولانی مدت داشت.
 مریم حاجیان یک خانم خانه دار می‌گوید: «من خودم عاشق گل نرگس هستم. هر وقت پولم برسد در ماه دوبار دو دسته می‌خرم و به خانه می‌برم. خیلی روحیه ام را تغییر می‌دهد. حس می‌کنم بهار روبرویم نشسته و با هم چای می‌نوشیم. کدام گلدان گل مصنوعی می‌تواند چنین حس‌آفرین باشد؟»
مرتضی سرابی یک شهروند که عاشق سبزی کاری در خاک باغچه منزلش است، می‌گوید: «گلایه من این است که چرا شرکت‌های داخلی بذر مرغوب در رقابت با شرکت‌های خارجی تولید نمی‌کنند؟ دوست ندارم بذر خارجی در خاک باغچه ام پرورش دهم.»
وی در پاسخ به این سوال که همسایه هایتان در مورد فعالیت شما در باغچه حیاط کوچک آپارتمان چه نظری دارند، می‌گوید: «به من می‌گویند چه حوصله‌ای داری؟! بعد صبح یواشکی می‌آیند دو تا گوجه می‌چینند و می‌برند که با پنیر بخورند. من از قبل به آنها اجازه داده‌ام، بچینند و ببرند استفاده کنند، اما باید در خرید بذر و سایر لوازم مشارکت داشته باشند. همسایه‌های خوبی هستند، سهم خودشان را می‌دهند.(با خنده).»
شهناز شهر آشوب شهروند دیگری است که می‌گوید اگر در بازار روز دسته گل‌های ارزان قیمت برای فروش بیاورند، اولین خریدار خود من هستم؛ به شرط آنکه با بودجه کارمندی ما جور در بیاید.
رضا مهرآد پیشنهاد می‌دهد: «بخشی از خرید گل جهت مراسم با نظارت به صندوق حمایت از صنعت گل و گیاه کشور ریخته شود و به ویژه برای جوانان تولید‌کننده تسهیلاتی در نظر بگیرند.»  
برای گیاهی که بیش از حد
آبیاری شده چه باید کرد؟
آب دادن بیش از حد به گیاهان، مشکلی است که می‌توان از آن اجتناب کرد، ولی اگر مراقب نباشید ممکن است به سادگی اتفاق بیفتد. در واقع آبیاری بیش از حد گیاهان و یا قرار دادن آنها در داخل خاکی که به راحتی تخلیه نمی‌شود، ممکن است باعث از بین رفتن گیاه و ایجاد مکانی مناسب برای رشد قارچ‌ها، باکتری‌ها و آفت‌های دیگری شود که احتمال دارد در نهایت گیاهان مجاور را نیز درگیر کند. در صورتی که صدمه ناشی از آبیاری زیاد شدید باشد، بهبودی گیاه ممکن است سخت و یا غیرممکن باشد، با این حال بهتر است تلاش خود را بکنید، برای اینکه ممکن است گیاه به اندازه‌ای که به نظر می‌رسد صدمه ندیده باشد.
محمد رضوان‌زاده یک کارشناس گیاه شناسی برایمان درباره‌اشتباه نگرفتن نشانه‌ها متذکر می‌شود: «نشانه‌های آبیاری بیش از حد و مشکلات دیگری از جمله مشکل بی‌آبی ممکن است شبیه هم باشند، به همین دلیل برای اینکه علت اصلی را شناسایی کنید، باید تمام گیاه را مورد بررسی قرار دهید. نشانه‌های آبیاری بیش از حد و کم‌آبی هر دو ممکن است شامل ریزش برگ‌ها (حتی برگ‌های جوان)، نوک قهوه‌ای برگ‌ها، و پژمرده شدن گیاه باشند. خشک‌سالی و کم‌آبی حتی ممکن است باعث نرم شدن و فاسدشدن ریشه هم بشود.»
شیوه تشخیص از نظر این کارشناس اهل فن این گونه است:« لازم است که بتوانید میزان صدمه واردشده به گیاه را مشخص کنید. اگر فقط مقدار کمی پژمردگی وجود دارد، وضعیت گیاه را بررسی کنید تا ببینید در طول چند هفته مراقبت مناسب چه واکنشی نشان می‌دهد؟ البته در صورتی که ریشه گیاه تقریبا از بین رفته باشد، دیگر کاری از دست شما بر نمی‌آید. اگر می‌بینید که کپک و یا‌اشیاء خارجی دیگر روی گیاه جمع شده‌اند، شاید تنها کاری که بتوانید بکنید این باشد که از پخش شدن آن به گیاهان دیگر جلوگیری کنید.»
از این کارشناس گیاه شناسی درباره اقدامات ممکن می‌پرسم؛ وی پاسخ می‌دهد: «اولین مرحله این است که میزان آبی که به گیاه می‌دهید را کم کنید. البته در صورتی که این وضعیت به دلیل بارندگی بیش از حدی باشد که سیستم تخلیه باغچه شما را بی‌اثر کرده است، شاید نتوانید این کار را انجام دهید. اگر آبی که در اختیار گیاه قرار می‌گیرد قابل‌کنترل است، اجازه دهید که خاک کمی خشک شود و آب اضافی پایین گلدان را خارج کنید. تا زمانی که خاک به اندازه پیشنهاد شده برای آن گیاه خشک نشده است، مجدداً آبیاری نکنید. به طور مثال، بعضی از گیاهان فقط زمانی به آب نیاز دارند که خاک کاملا خشک شده باشد و برای برخی دیگر، باید فقط لایه بالای خاک خشک شود. علاوه‌بر این در صورتی که آب اضافی، مواد غذایی مورد نیاز گیاه را از خاک شسته است، شاید لازم باشد که مجددا به خاک کود اضافه شود.»
وی در تکمیل صحبت هایش هشدار می‌دهد: «مراقب باشید که آبیاری بیش از حد ممکن است باعث ایجاد قارچ‌ها و دیگرعوامل بیماری‌زایی شود که هم آن گیاه و هم گیاهان مجاور را درگیر کند. در صورتی که گیاه شما در یک ظرف کوچک قرار دارد، می‌توانید به راحتی آن را دور بیندازید، ولی اگر گیاه در باغ و یا باغچه قرار دارد، شاید دیگر نتوانید برای چند سال گیاه دیگری در آن منطقه بکارید.»
سمی و رام در ید تدابیر محافظتی شما
بعضی از گیاهان آپارتمانی كه در محل سكونت ما هستند، دارای مواد تا حدی سمی هستند كه ممكن است باعث مشكلاتی به خصوص برای كودكان شود.
تحقیقات نشان داده ۲۵ درصد مسمومیت‌ها در کودکان زیر یک سال به دنبال دست زدن و در دهان گذاشتن گیاهان سمی رخ می‌دهد. برخی از این گیاهان حتما باید به دهان برده شوند تا باعث مسمومیت شوند، اما برخی دیگر حتی با تماس پوستی هم سم خود را انتقال می‌دهند.
برخی از این گیاهان سموم اندکی دارند و وقتی زیاد مورد استفاده قرار می‌گیرند علائم مسمومیت زا بودنشان از جمله تهوع و ضایعات پوستی بروز می‌کند. در صورتی که سم این گیاهان قوی باشد، علائم دیگری مانند استفراغ، اسهال، انقباضات عضلانی، افزایش ضربان قلب و حتی مرگ را به دنبال دارند.
مینا اسدی یک کارشناس گل و گیاه برای آشنایی با گیاهان سمی برخی از مشهورترین آنها را این گونه معرفی می‌کند:«ديفن باخيا سمی ترين گياه آپارتماني است و مسموميت با آن موجب اختلال در تكلم، التهاب دهان و زبان و اختلال در بلع و حتی خفگی می‌شود. در صورتي كه برگ‌هاي اين گياه خورده شود، مخاط دهان و زبان ملتهب و قرمز شده و شروع به سوختن می‌كند كه گاهی دردناك است. همچنين ميزان بزاق دهان افزايش يافته و قورت دادن آن مشكل است.
آنتوریوم برگ‌های چرمی و سبز تیره رنگ و ساقه این گل وهم انگیز سمی است. خوردن آنتوریوم گرمسیری می‌تواند سبب احساس سوزش در دهان و سپس تورم و تاول زدن بشود. همچنین صدایتان ممکن است بگیرد و در قورت دادن غذا هم مشکل پیدا کنید.
آزالیا يكی از گياهان آپارتمانی با رنگ‌های فوق‌العاده زيباست. در گل، ميوه، برگ، ساقه و شهد گل اين گياه تركيبي به نام (استيل آندرو مدول) وجود دارد كه بسيار سمي است. مسموميت با گياه آزاليا موجب گيجی و دل درد مي‌شود.علائم مسموميت خوراكي اين گياه شامل ازدياد بزاق، استفراغ، تهوع، اسهال، دل‌درد، گيجی ، تحريك‌پذيری، سوزش و خارش پوست و مخاط است.
کالادیوم یکی دیگر از گیاهان آپارتمانی است که در تمام بخش‌های خود، شیره‌ای سمی دارد که باعث خارش و سوزش لب و دهان می‌شود.در بعضی از موارد، مسمومیت با درد شدید معده همراه است.»
وی در ادامه توصیه می‌کند: «برای پیشگیری از مسمومیت تمام گیاهان اطرافتان را شناسایی کنید. برگی از آن بکنید یا از آن گیاه عکس بگیرید و برای آنکه از سمی بودن یا نبودنش اطمینان حاصل کنید آن را به یک گیاه شناس نشان دهید. اگرگیاهی سمی در خانه دارید آن را دور از دسترس کودکان قرار دهید و مرتبا بررسی کنید، برگ یا گلی روی زمین نیفتاده باشد.گیاهان سمی را به کودکانتان نشان دهید و به او یاد دهید نباید به این گیاهان دست بزند یا برگ و گل آنها را به دهان ببرد.»