تصویرروز-
جشنواره فیلم عمار درحالی به هشتمین دوره خود رسیده که این جشنواره امسال به مسائل روز اجتماعی و سیاسی کشورمان بیش از گذشته توجه می‌کند. علاوه‌بر جریان مقاومت در برابر داعش و مدافعان حرم، آنچه در این دوره از جشنواره عمار قابل توجه خواهد بود نمایش فیلم‌هایی درباره معضلات اجتماعی و اقتصادی و همچنین رنج‌های مستضعفان است. در این گزارش، که طی هفته‌های آینده نیز ادامه خواهد داشت، به برخی از این آثار می‌پردازیم.

معضل بیکاری، بهانه‌ای برای
 یک مقایسه اقتصادی
«کارخانه جهان» یکی از فیلم‌های مستند این دوره از جشنواره عمار است که به مسائل معیشتی و چالش‌های اقتصادی کشور می‌پردازد. این مستند با روایت وضعیت یک کارگر آغاز می‌شود. کارگری که می‌گوید «دو فرزند دارم و ماهی 870 هزار تومان درآمد من است» و عامل اصلی او ورشکست شدن کارگاهش به خاطر ورود کالاهای چینی به ایران است. در ادامه و با حضور محمد دلاوری، میان اقتصاد چین و ایران مقایسه‌هایی صورت می‌گیرد. مسئله اصلی مستند «کارخانه جهان» این است که «چطور ممکن است که نرخ بیکاری در کشوری با بیش از یک میلیارد جمیعت از ایران۸۰ میلیونی کمتر باشد؟» دلاوری با سفر به چین به بررسی شرایط اقتصادی آن کشور در مصاحبه با مردم می‌پردازد.
مصطفی رمضان‌خانی کارگردان مستند «کارخانه جهان» درباره هدفش از این مقایسه، در یک برنامه تلویزیونی گفته بود: «می‌خواستیم بگوییم که شرایط رفاهی ما بهتر از چینی‌هاست چون ما نفت داریم. غالب مردم چین، اصلا چیزی به نام تفریح ندارند و حتی در روزهای تعطیل هم کار می‌کنند. اما آنها چون نفت ندارند با سخت‌کوشی و ایجاد شرایط اقتصادی توانسته‌اند به پیشرفت‌هایی دست یابند.»
یک قصه از بلوچستان
یکی از ویژگی‌های فیلم‌های جشنواره عمار، نمایش بی‌واسطه زندگی مردم عادی است. در مستند «فرزند ایران» نیز پرداختن به سوژه فیلم، یعنی شهید مدافع حرم اهل سنت، عمر ملازهی، با مروری بر زندگی و وضعیت مردم شهر و محله زندگی او در سیستان و بلوچستان آغاز می‌شود. حتی بخش‌هایی از جغرافیا، آداب و رسوم و جلوه‌های فرهنگی مردم در این خطه از جنوب شرق ایران به تصویر کشیده شده است. موضوعی که متأسفانه رسانه‌های ما کمتر به آن توجه کرده‌اند و حتی یکی از دوستان این شهید در مستند بازگو می‌کند که «کم لطفی رسانه‌ها در نمایش برادری شیعه و سنی در بلوچستان، انتقاد‌آمیز است.»
عارف جعفری چگینی، کارگردان این مستند «فرزند ایران» درباره تولید این فیلم گفت: «فرزند ایران» اولین کار حرفه‌ای بنده در زمینه نویسندگی و کارگردانی است. ملازهی اولین شهید اهل سنت مدافع حرم در ایران است. همان طور که در شناسنامه فیلم مشخص است این مستند با همکاری مرکز فیلم و نمایش بسیج تولید شده است. این عزیزان قبلا یک سری تحقیقات را انجام داده بودند و براساس مولفه‌های استخراج شده توسط آنها به این موضوع پرداختیم.
وی افزود: چند سال قبل یک سفر تفریحی به سیستان و بلوچستان داشتم. اما وقتی از طرف مرکز فیلم و نمایش بسیج، موضوع این مستند را مطرح کردند و بنا شد که این فیلم را بسازیم، خیلی ترغیب شدم که یک بار دیگر به آن منطقه بروم و این بار با نگاه فرهنگی و اجتماعی به آن بخش از کشورمان بپردازم. مردم آن منطقه همان طور که در فیلم هم مشخص است مردمی بسیار ساده ، زحمتکش و بی‌ادعا هستند که در رسانه‌ها چندان به آنها توجه نمی‌شود. هدف ما هم این بود که در کنار پرداختن به زندگی شهید ملازهی به وضعیت نامطلوب مردم آن منطقه هم بپردازیم.
کارگردان «فرزند ایران» درباره اهمیت پرداختن به یک شهید مدافع حرم اهل سنت اظهار کرد: شاید گفتن این حرف تکراری باشد که ما سراغ این سوژه رفتیم تا بگوییم اهل سنت هم پیرو گفتمان انقلاب اسلامی و مجاهدت برای این انقلاب هستند. واقعیت هم جز این نیست. در فیلم هم می‌بینیم که مردم آن منطقه با اینکه مذهب متفاوتی دارند اما اساسا تعارضی با بقیه مردم و نظام جمهوری اسلامی ندارند. اگر هم مردم آن دیار انتقاد یا نارضایتی هم داشته باشند، هیچ ارتباطی به سنی و شیعه بودن ندارد بلکه به مشکلات اقتصادی و محرومیت اقتصادی آنها بر می‌گردد.
وی تصریح کرد: باید حرف دل مردم در چنین مناطقی را در رسانه‌ها و همچنین آثار هنری خود بازتاب دهیم. متأسفانه تاکنون خیلی فرصت نمایش این مردم در رسانه‌ها و به ویژه رسانه ملی نبوده است. یکی از اهداف ما از ساخت مستند هم این بود که راوی زندگی و دردهای مردم بلوچستان باشیم.
یاسر فریادرس، تهیه‌کننده مستند «فرزند ایران» هم گفت: دو شهید بزرگوار اهل تسنن با نام‌های «سلمان برجسته» و «عمر ملازهی» در سوریه به شهادت رسیدند. ما دو مستند درباره این دو شهید ساختیم که یکی از آنها همین فیلم مستند است. این مستند در شهر نیکشهر سیستان و بلوچستان ساخته شد. هر چند که ساخت مستند در فصل تابستان و ماه مبارک رمضان انجام شد اما به خاطر اینکه خانواده شهید ملازهی همراهی بسیار خوبی کردند ما توانستیم فیلم را در دو هفته تصویربرداری کنیم.
وی درباره اهمیت پرداختن به این موضوع تصریح کرد: این شهدا ثابت می‌کنند که مسئله سوریه برای همه مسلمانان حائز اهمیت است و به شیعه و سنی بودن محدود نیست. ضمن اینکه خط اهل تسنن کاملا از وهابیت و تکفیری‌ها جداست.
فریادرس افزود: مردم آن منطقه از سوی برخی مسئولان مورد بی‌مهری قرار گرفته‌اند و همان طور که در مستند هم می‌بینید منطقه‌ای بسیار محروم است. حتی برخی از دوستان این شهید که جانباز هستند هنوز در گرفتن مدارک جانبازی مشکل دارند. برخی از مردم آنجا هنوز هم شناسنامه ندارند. اما با وجود همه این رنج‌ها، آنها پشتیبان نظام جمهوری اسلامی هستند و خود آنها بودند که باعث وحدت میان شیعه و سنی حول محور اهل بیت شدند.
روایتی از قربانیان نژادپرستی
یکی از آثاری که در هشتمین جشنواره عمار به نمایش در می‌آید، به نژادپرستی می‌پردازد.«رویایی دارم» مستندی درباره تجارت انسان است. در خلاصه داستان این فیلم آمده است: «از دیرباز نژادپرستی انسان‌ها را هدف گرفته... جریانی که خیلی از کشور‌ها مانند آمریکا بنیانگذار این عمل بوده‌اند....سال‌ها گذشت تا مارتین لوترکینگ جنبشی به راه انداخت تا پاسخ مناسبی به این عمل بدهد..»
این فیلم با کارگردانی مشترک داود جلیلی و سلمان ابوطالبی ساخته شده است. فیلمی که تلفیقی است از تصاویر آرشیوی به جا مانده از تاریخ نژادپرستی با مصاحبه‌هایی از برخی سیاه‌پوست‌هایی که تجربه آسیب دیدن در نزاع‌های ضدنژادی را داشت‌اند.
داود جلیلی درباره اینکه چرا اسم این فیلم را «رویایی دارم» گذاشته‌اند گفت: مارتین لوکرکینگ یک سخنرانی معروفی دارد با همین نام که موضوع فیلم ما هم به آن می‌پردازد.
وی درباره چگونگی رسیدن به ایده این مستند بیان کرد: ایده ساخت این مستند از دل یک فیلم دیگر با موضوع حقوق بشر با عنوان «70 سال هوس» بیرون آمد. یکی از شاخصه‌های آن فیلم، تبعیض نژادی بود و ما تصمیم گرفتیم که به این مسئله در یک فیلم مستقل بپردازیم.
جلیلی درباره تفاوت‌های این مستند با سایر آثاری که به نژادپرستی و آزار سیاهان پرداخته‌اند اظهار کرد: وجه تمایز «رویایی دارم» این است که ما در این فیلم سعی کردیم با خانواده‌های قربانی نژادپرستی صحبت کنیم.
وی تصریح کرد: در حوزه نژادپرستی به رغم آثار بسیاری که خلق شده اما باید درباره این موضوع کارکرد چون همچنان وضعیت جهان از لحاظ نژادی نگران‌کننده است. نژادپرستی یک موضوع انسانی است و هنرمندان باید به این موضوع هم گاهی سر بزنند و به زوایای مختلف آن بپردازند.
جلیلی درباره روش پیدا کردن رنگین پوست‌های قربانی نژادپرستی توضیح داد: تا این افراد طی دو سال یافته شدند و با آنها گفت وگو کردیم. ما از طریق رصد برنامه‌ها، همایش‌ها و جشنواره‌ها به این افراد دسترسی پیدا می‌کردیم. به این ترتیب که هر گاه یک رنگین پوست برای شرکت در یک برنامه به ایران سفر می‌کرد، ما با او ارتباط می‌گرفتیم و مصاحبه می‌کردیم. نکته جالب این است که هر کدام از این افراد، خودشان به قدری مطلب داشتند که وقتی با آنها روبرو می‌شدیم حرف‌های تأثیرگذاری می‌زدند و خیلی فیلم ما را تحت‌الشعاع قرار دادند.