جای خالی «زن آرمانی» در سینما
عاطفه صادقی
در انزوای برنامه‌ریزی بر اساس مفاهیم اسلامی و فکر ناب انقلابی، الگوهایی که در بسیاری از رسانه‌ها از بانوی امروزی ارائه می‌شود، نه تنها با مفاهیم سنتی و دینی جامعه ما مغایر است، بلکه کاملاً در جهت منزوی کردن منزلت و کرامت اجتماعی زنان با تکیه بر مفاهیم و آموزه‌های مشوش غربی است.
مشکل ما تعریف زن در پارادایم غرب نیست، مشکل در تسری الگوی غربی به کشورهای جهان اسلام و خصوصا کشور ایران به نام زن متمدن، پیشرو و مدرن است. الگویی که توسط سریال‌های سخیف و برنامه‌های اجتماعی شبکه‌های ماهواره‌ای و رسانه‌های مختلف هر روزه به شکلی بازتولید می‌شود و این همان نکته‌ای است که به هیچ وجه نمی‌توان نسبت به آن بی‌تفاوت بود.
رهبر انقلاب اسلامی در پیامی به کنگره هفت هزار بانوی شهید کشور در تاریخ 16/12/91، کلیدواژه «زن مسلمان ایرانی» را در مقابل تعاریف رایج از زن در شرق و غرب مطرح کردند:
«زن مسلمان ایرانی تاریخ جدیدی را پیش چشم زنان جهان گشود و ثابت کرد که می‌توان زن بود، عفیف بود، محجبه و شریف بود و درعین حال، در متن و مرکز بود. می‌توان سنگر خانواده را پاکیزه نگاه‌داشت و در عرصه سیاسی و اجتماعی نیز سنگرسازی‌های جدید کرد و فتوحات بزرگ به ارمغان آورد. زنانی که اوج احساس و لطف و رحمت زنانه را با روح جهاد و شهادت و مقاومت درآمیختند و مردانه‌ترین میدان‌ها را با شجاعت و اخلاص و فداکاری خود فتح کردند. در انقلاب اسلامی و در دفاع مقدس، زنانی ظهور کردند که می‌توانند تعریف زن و حضور او در ساحت رشد و تهذیب خویش، و در ساحت حفظ خانه سالم و خانواده متعادل، و در ساحت ولایت اجتماعی و جهاد امر به معروف و نهی از منکر، و جهاد اجتماعی را جهانی کنند و بن‌بست‌های بزرگ را در هم بشکنند.»
باوجود هفت هزار بانوی شهید، سهم بانوان از بازنمایی نقش آنان در انقلاب اسلامی و دفاع مقدس خلاصه می‌شود در چندکتاب خاطرات مرضیه حدیدچی، دا، من زنده‌ام، دختر شینا و کتبی از خاطرات همسران شهدا. آیا این چند کتاب در بازنمایی و الگوسازی از نقش زنان مسلمان ایرانی موفق و کافی هستند؟!
به طور مثال، درمیان هفت هزار بانوی شهید، اگر بر زندگی شهید «طیبه واعظی» دست بگذاریم، تصویر بانوی جوانی را می‌بینیم که با شناخت صحیح نسبت به هویت فردی خود، نقش‌های خانوادگی و اجتماعی خویش را به بهترین شکل ممکن سامان می‌دهد.
چقدر با این تصویر از زن در رسانه ملی و آثار سینمایی کشور آشناییم؟!
در بحث آثار سینمایی و تلویزیونی اوضاع از کتاب وخیم‌تر است، به جز معدود آثاری چون فیلم «شیار 143» و ترسیم نقش‌هایی مانند فاطمه همسر حاج کاظم در فیلم «آژانس شیشه‌ای»، همسر فریدون در فیلم «نفوذی» و چند نمونه محدود دیگر، هنرمندان و فیلم‌سازان ما به دلیل عدم شناخت مناسب، اغلب دچار کلیشه و سطحی‌نگری در ترسیم چنین بانوانی شده‌اند. بانوانی که ساده و بی‌توقع در اطراف ما زندگی می‌کنند و به تعبیر رهبر معظم انقلاب، با حضور اجتماعی عفیف در عین توجه کامل به خانواده، افق جدیدی از حضور آگاهانه و مسئولانه، برای زنان جهان ترسیم کرده‌اند. بانوانی که در مقابل تعریف از زن در غرب، تعریف و ترسیمی عینیت یافته و پیش رو از زن مسلمان ایرانی را در دنیای امروز رقم زدند و با این وجود متاسفانه نسبت به الگوسازی از آنان توسط رسانه‌ها کمتر اهتمام شده است.