نگاهی به مشاغل خانگی و نقش اقتصادی زنان -بخش نخست
فعالیت در خانه با کارآفرینی خلاقانه
گروه گزارش
زنان تقریبا نیمی از کل جمعیت جهان را به خود اختصاص می‌دهند، این در حالی است که توسعه یک کشور و خصوصا توسعه اقتصادی آن با نقش زنان در ارتباط است و در تحول تمام جوامع انسانی یک عامل بنیادی محسوب می‌شوند.
یکی از زمینه‌هایی که این روز‌ها بانوان ایرانی توانسته‌اند تا حدودی در آن خوش بدرخشند کارآفرینی در رشته‌های هنری است. فعالیت و‌اشتغال در رشته‌های هنری علاوه‌بر آنکه می‌تواند در منزل انجام شود تا در کنار انجام امور منزل سبب کسب درآمد شود، همچنین می‌تواند در جامعه هم با برگزاری کارگاه‌های آموزشی، نمایشگاه‌ها و... خود‌نمایی کند.
طبق نظر پژوهشگران 3 مزیت شغلی بر کسب و کارهای خانگی مترتب است:
اول حفظ اصول انسانی در محل کار: مشاغل خانگی به راحتی می‌توانند سطوح بالاتری از حس انسان دوستی را نسبت به شرکت‌های معمولی از خود نشان دهند.
دوم توجه به عملکرد بلندمدت: یک کسب و کار خانگی راحت‌تر از مدیرانی که باید به طور سالیانه حساب پس دهند، می‌توانند به کارهای بلندمدت بیندیشد.
سوم تأکید بر کیفیت: کسب و کارهای خانگی مدت‌هاست که مزیت ارائه کیفیت و بها دادن به مشتری را حفظ کرده‌اند.
علاوه‌بر موارد فوق از مزایای زیر به عنوان مهم‌ترین دلایل رویکرد مردم به مشاغل خانگی یاد می‌شود:
پايين بودن هزينه راه اندازي کسب و کار در منزل، پايين بودن ميزان ريسك سرمايه‌گذاري، حذف هزينه هاي مربوط به خريد، رهن و اجاره كارگاه، حذف هزينه اياب و ذهاب، استفاده از نيروي كار ساير اعضاي خانواده، امكان كاركردن به صورت پاره وقت، تناسب با ويژگي هاي جسمي افراد معلول و کم‌توان، آزادي و استقلال عمل بيشتر، احتياج به آموزش هاي ساده و كوتاه مدت، ايجاد توازن بين مسئوليت خانوادگي زنان و اشتغال آنان، انعطاف‌پذيري كار و توسعه فرهنگ كار در خانواده.
اقتدار در تولید و اشتغال‌زایی
در گرو حمایت از کارآفرینان
در جامعه امروز هر فردی را که در زندگی اقتصادی طرح درآمدزا را ضمن ساماندهی مجموعه خلاقیت‌ها و فرصت‌ها همراه با سازماندهی منابع ضمن تقبل ریسک و شکست به عهده بگیرد «کارآفرین» خطاب می‌کنیم.
پای گفت‌و‌گو با رزیتا عالی‌پور، کارشناس طراحی لباس و پارچه می‌نشینیم.
وی که عضو مجمع مدیران کارآفرین است، در ابتدا ضمن معرفی رشته هنری خود می‌گوید: «رشته‌های هنری که در کشور ما دارای سابقه تاریخی کهن هستند، بسیارند؛ اما برای بسیاری از مردم ایران و سایر ملل شناخته شده نیست. شاید چون هنوز بسیاری از رشته‌ها آکادمیک آموزش داده نمی‌شوند.»
این کار افرین در ادامه می‌گوید: «به طور مثال حدود 1800 نوع دوخت سنتی از تمام ادوار تاریخی تا کنون به جا مانده است، اما در هیچ دانشگاهی بطور جدی آموزش داده نمی‌شود.»
وی که عضو باشگاه نوابغ ایران نیز هست دوخت‌های سنتی و طراحی پوشاک را از سال 76 آغاز کرده و حدود شش سال است که در سایر رشته‌های صنایع دستی و پوشاک سنتی ایران مشغول به فعالیت است.
عالی‌پور ضمن اشاره به آنکه بانوان هم مثل سایر کارآفرینان با پشتیبانی و حمایت دولت می‌توانند مسیری هموار‌تر را در این زمینه طی نمایند، می‌گوید: «با توجه به پیام مقام معظم رهبری که اقتصاد مقاومتی و تولید و اشتغال را به عنوان پیام سال جاری انتخاب کردند انتظار می‌رود که حمایت کافی و لازم صورت گیرد.»
این بانوی کارآفرین همچنین در ادامه درحالی که حمایت کارآفرینان را سبب اقتدار در تولید و‌اشتغال‌زایی در جامعه می‌داند، می‌گوید: «این حمایت‌ها موجب می‌شود تا بانوان ضمن بروز استعدادها نسبت به فرهنگ کارآفرینی و توسعه آن دل گرم شوند و به نوعی موجب بالا رفتن اعتماد ملی به این قشر می‌شود.» در جامعه ما شاید در گذشته به بانوان کارآفرین توجه خاصی نمی‌شد، اما توسعه کارآفرینی بانوان و بروز استعدادها و جذب نیروها و ارائه کارهای متنوع سبب شده تا امروز جامعه نگاه ویژه به بانوان کارآفرین داشته باشد.
رزیتا عالی پور خطاب به جوانان علاقه‌مند به فعالیت در این زمینه می‌گوید: «اگر یک جوان علاقه‌مندی در زمینه کارآفرینی دارد پیشنهاد می‌کنم ابتدا به ساکن درخصوص اهدافی که دارد برنامه‌ریزی نماید و نیاز جامعه را سنجیده و بر این اساس وارد کار‌زار شود. اگر بتوانیم در این زمینه از مدارس و دانشگاه‌ها و با استفاده از افراد کار آزموده، جوانان را با کارآفرینی آشنا کنیم و امکانات مورد نیاز را فراهم نماییم می‌توانیم شاهد موفقیت هر چه بیشتر در این کار شویم.» عالی پور در گفت‌و‌گو با گزارشگر روزنامه کیهان پیرامون مشکلاتی که در حال حاضر برای کارآفرینان و خصوصا بانوان کارآفرین وجود دارد، می‌گوید: «به عنوان فردی که در زمینه صنایع دستی و هنری فعالیت دارم می‌خواهم بگویم که اولین مشکل عدم شناخت کافی مردم از صنایع دستی و هنری و فرهنگی کشور عزیزمان است که قدمتی کهن و تاریخی دارد. اگر امروز از ورود کالاهای مشابه خارجی که از هر نظر قابل قیاس با صنایع دستی ایران نیست جلوگیری نماییم می‌توان امیدوار بود که اجناس تولید شده توسط کارآفرینان به عنوان یکی از مهم‌ترین صادرات غیر نفتی به سایر کشورها در عرصه اقتصادی موجب کسب در آمد برای این عزیزان شود.»
روح معنوی هنر
مهم‌ترین عامل علاقه‌مندی
کارآفرینی خصوصا برای بانوان در سال‌های اخیر شاهد آن بوده است که عده زیادی از افراد را در جهتی که در آن علاقه‌مند و توانمند هستند به کار گیرد.
شاید با توجه به آنچه ساختار وجودی خانم‌ها را شکل می‌دهد، فعالیت در زمینه کارهای هنری و صنایع دستی برای غالب آنان یک امر لذت‌بخش باشد که با کمک کارآفرینان ارجمند کشورمان این لذت در تولیدات هنری برای بانوان سبب کسب
در آمد نیز بوده است.
از رزیتا عالی پور درباره فواید فعالیت به شکل کارآفرینی سؤال می‌کنم؛ وی پاسخ می‌دهد: «اولین عاملی که موجب می‌شود تا یک کارآفرین هنری به سمت و سوی این کارسوق پیدا کند و یا علاقه‌مند شود عشق به کارهای سنتی و دستی است. کار هنری همیشه همراه با عشقی است که بیشتر جنبه معنوی دارد و موجب می‌شود تا نسبت به آنچه فرد خود تولید می‌کند نگاه ویژه داشته باشد و هر چه این نگاه عمیق‌تر باشد کاری زیبا‌تر ارائه خواهد شد.»
وی صنایع دستی و هنری کشورمان را گواه تاریخ کهن ایران زمین می‌داند و می‌گوید: «در مورد مسائل مادی باید بگویم که کاری که عشق در آن وجود داشته باشد قیمتی بسیار بالا دارد که ناگفتنی است.»
این بانوی کارآفرین و هنرمند در انتهای کلامش در حالی که وزارت علوم و آموزش و پرورش را نهاد‌هایی می‌داند که می‌توانند نقش موثری در توسعه کارآفرینی ایفا نمایند، می‌گوید: «برای توسعه کارآفرینی پیشنهاد می‌کنم اگر وزارت آموزش و پرورش و وزارت علوم بتوانند در عرصه کارآفرینی در سطح مدارس و دانشگاه‌ها در آشنا کردن قشر جوان با فرهنگ کارآفرینی در دل برنامه‌های درسی و همچنین در طی سال، موجب حضور اساتید مجرب در این حوزه شوند مطمئنا شاهد شکوفایی استعدادهای نهفته قشر جوان و علاقه‌مند خواهیم بود.»
امروزه تمامی دنیا به جز دنبال کردن مسائل علمی به دنبال راه کارهایی در زمینه کارآفرینی هستند و با توجه به اینکه کشور ایران دارای سابقه طولانی در عرصه تولیدات صنایع دستی و هنری مختلف شناخته شده، می‌توانیم با وجود جاذبه‌های گردشگری و اماکن دیدنی و تاریخی که در کشورمان وجود دارد، سبب اعتلای کارآفرینی و معرفی صنایع دستی و هنری در این زمینه باشیم.
مشکلاتی که گاه دلسردی را
در پی دارد
آثار هنری‌شان را در محلی که مربوط به برگزاری نمایشگاه‌های فرهنگسرای شمشیری تهران است مشاهده می‌کنیم و پای گفت‌و‌گو با یکی از آنان می‌نشینیم. بانوی هنرمندی که خود را اکرم یادگاری معرفی می‌کند در رشته هنری صنایع دستی گل فوم و کاغذی و گلدان‌های کوچک چوبی مشغول به فعالیت است.
وی در گفت‌و‌گو با گزارشگر روزنامه کیهان می‌گوید: «بانوان کارآفرین نیازمند تشویق از سوی سازمان‌های مختلف هستند. اگر از سازمان یا ارگانی از این قشر تشویق و ترغیب به عمل آورند در مقابل بانوان کارآفرین نیز دلگرم کار می‌شوند و اشتیاقی بیش از قبل برای تولید آثار جدید پیدا می‌کنند.»
این بانوی هنرمند درادامه می‌افزاید: «من خود به شخصه نیازمند حمایت هستم و به دلیل شرایط مالی ناگزیر به آنم که شب و روز کار کنم تا بتوانم هزینه تحصیل و هزینه‌های جانبی را بپردازم.»
بانوان کارآفرین رشته‌های هنری با مشکلاتی مواجه هستند که حتی گاه باعث دلسرد شدن آنان از ادامه فعالیت می‌شود.
شهناز یادگاری در این باره می‌گوید: «مشکلاتی که مانع از فعالیت و کسب و کار ماست عدم جذب مردم به این آثار است؛ حتی اگر جذب بشوند به طور کوتاه مدت و گذراست.»
وی همچنین در ادامه ضمن‌اشاره به آنکه علاقمند به آموزش بانوانی است که تمایل به کسب درآمد از این راه دارند، می‌گوید:« تقاضایم از مسئولین این است که حتی الامکان فضایی را در اختیار بانوان کارآفرین قرار دهند تا این موضوع سبب ایجاد انگیزه برای ادامه و جرقه‌ای برای کارهای جدید باشد. این امر بی‌شک سبب آن می‌شود که عده‌ای بیشتر در سود آن سهیم شوند.»
استقلال اقتصادی بانوان
دین مبین اسلام به زن استقلال اقتصادی بخشیده است تا او نیز مانند مردان از حق مالکیت و حق تصرف در اموال خویشتن بدون نظارت کسی بهره ببرد و با اختیار خویش ثروتش را در راهی که نیاز می‌داند صرف کند. یک روانشناس در این باره می‌گوید: «دراسلام، حضور اجتماعی برای زنان صرفا یک حق نیست، بلکه بالاتر از آن یک تکلیف است.»
وی در ادامه می‌گوید: «ولی آنچه دارای اهمیت است آن است که این حضور با چه کمیت و کیفیت و حدود و ثغوری باشد و همچنین اینکه در چه زمان‌ها و مکان‌هایی باشد و قطعا این حضور باید دارای حد و مرز‌هایی باشد.»
بر این اساس حضور بانوان کارآفرین در جامعه با توجه به آنچه که در اسلام و قرآن دستور داده شده از هر نظر سبب رشد و تعالی زنان و همچنین تحکیم بنیان خانواده است.
بانوان کارآفرین ضمن کسب در آمد برای خود برای چندین خانواده دیگر نیز موجب کسب درآمد می‌شوند.
کسب در آمد برای کارآفرینان صرفا به منظور نیاز اجتماعی آنان نیست؛ بلکه بسیاری از بانوانی که مشغول به فعالیت در این حوزه هستند از احساس خوشایندی که از ایجاد اشتغال برای خود و بیش از آن برای دیگران دارند، ابراز رضایت می‌کنند.