یکی از مهم‌ترین بخش‌های لایحه بودجه سال 97 را وضعیت منابع مالی تخصیص یافته به جامعه علمی و به ویژه دانشگاه‌های کشور در برمی‌گیرد؛ دانشگاه‌هایی که در رقابت با مراکز علمی منطقه و جهان کار سختی در پیش دارند و برای اجرای طرح‌های توسعه‌ای خود نیازمند منابع مالی فراوان هستند.
مروری دقیق بر وضعیت بودجه هشت دانشگاه بزرگ کشور از سال 93 تا سال 97 به خوبی نشان می‌دهد به رغم افزایش تورم و هزینه‌های فراوانی که به دانشگاه‌ها تحمیل خواهد شد، میزان اعتبار تأمین شده برای این دانشگاه‌ها در سال 97 به میزان کمی از سال 93 بیشتر و به میزان بسیار زیادی نسبت به سال 96 کمتر است؛ شرایطی که البته برای دانشگاه‌هایی مثل شهید بهشتی و صنعتی شریف به مراتب بدتر است و این بودجه این دانشگاه در سال 97 از سال 93 نیز کمتر است.
شرایطی که برای دانشگاه‌های بزرگ کشور پیش آمده است، تقریباً در مورد بسیاری از دانشگاه‌های کوچک کشور نیز صادق است و دانشگاه‌هایی مثل جیرفت، فسا، فنی مهندسی گلپایگان و نهاوند با کاهش شدید بودجه رو به رو خواهند شد؛ دانشگاه‌هایی که تا سال 96 روند دریافت بودجه‌شان رو به صعود بود.
کاهش منابع مالی و درآمدهای دولت را شاید بتوان یکی از اصلی‌ترین دلایل گرایش دولت به کاهش بودجه دانشگاه‌های کشور عنوان کرد، اما نباید از این موضوع نیز غافل شد که شرایط پیش آمده در سال آتی، بسیاری از دانشگاه‌های کشور را با محدودیت‌های بیشتری مواجه خواهد کرد.
دولت در توجیه چرایی کاهش بودجه دانشگاه‌های مادر با تکیه بر محدودیت منابع مالی موجود، پیشتر دانشگاه‌ها را به تلاش برای کسب درآمدهای اختصاصی تشویق کرده و در رابطه با شرایط پیش آمده هشدار داده بود.
پیشتر و در همین رابطه، معاون اداری مالی وزارت علوم با توجه به احتمال بالای کاهش منابع مالی دولتی، ارائه فعالیت‌ها و پروژه‌های پژوهشی، تکمیل آزمایشگاه‌ها و زیرساخت‌های پژوهشی به ویژه IT را با هدف کسب درآمد اختصاصی را به دانشگاه‌های کشور متذکر شد و بهره‌گیری از کمک‌های خیرین را یکی از راهکارهای جبران محدودیت‌های مالی دانست.
بنابراین، در شرایطی که رتبه بندی‌های جدید علمی دانشگاه‌های کشور، حکایت از رشد روزافزون دانشگاه‌های عربستانی و برخی دیگر از کشورهای منطقه مثل ترکیه و مصر دارد و برخی دانشگاه‌های ایران از جمله تبریز، صنعتی شریف، فردوسی مشهد در این رتبه‌بندی‌ها با کاهش رتبه روبه‌رو هستند، کاهش بودجه دانشگاه‌های بزرگ کشور قابل تأمل است.
برای نمونه، در شرایط کنونی، عربستانی‌ها با صرف هزینه‌های زیاد تلاش دارند اساتید و دانشجویان نخبه جهانی را حتی برای دوره‌های کوتاه زمانی در هر سال به دانشگاه‌های بزرگ خود بکشانند و با تأمین حداکثری ضمن بهره‌مندی از توان علمی، آنها را ترغیب کنند در مطالعات و پژوهش‌های خود نام دانشگاه‌های عربستانی را در مقالات و طرح‌های پژوهشی خود درج کنند و در این فرایند، دانشگاه‌های ملک عبدالعزیز و ملک عبدالله با ارسال ایمیل به دانشمندان تراز اول جهان و طرح پیشنهاد همکاری در ازای یک همکاری مختصر ـ که شامل دو بار حضور در سال و هر بار یک هفته در دانشگاه و پرداخت کلیه هزینه‌هاست ـ از آنها می‌خواهند نام دانشگاه‌های عربستان در مقالات علمی خود را که در فصلنامه‌های معتبر علمی منتشر می‌شوند، بیاورند؛ اتفاقی که نیاز به هزینه‌های زیادی دارد و البته رتبه این دانشگاه‌های عربستانی را در سال‌های اخیر به شکل چشمگیری بهبود داده است.
به نقل از تابناک؛ رقابت دانشگاه‌های ایرانی با دانشگاه‌های بزرگ خاورمیانه از یک سو و عواملی دیگر مثل رشد روز افزون تکنولوژی که نیاز به ابزارهای پیشرفته مطالعاتی را ایجاب می‌کند، در کنار افزایش ظرفیت دانشگاه‌های کشور و سیر صعودی تورم به شکل مشخص نیازهای مالی دانشگاه‌ها را نیز افزایش داده است.
هرچند در چنین شرایطی، افزایش منابع مالی دانشگاهی به موضوعی بدیهی تبدیل شده است و انتظار این بود که در لایحه بودجه سال 97 منابع مالی تخصیص یافته به دانشگاه‌ها رشد داشته باشد، مروری بر لایحه بودجه سال 97 بیانگر این حقیقت است که بودجه بسیاری از دانشگاه‌های کشور و به ویژه دانشگاه‌های مادر کاهش یافته است.
اینکه دانشگاه‌های کشور مسیر خود را از دریافت منابع مالی مستقیم از دولت به سمت جذب منابع مالی جدید از طریق فعالیت‌های پژوهشی و یا کمک‌های خیرین بکشانند، موضوع بدی نیست؛ اما در سال‌های گذشته دیده شد که بسیاری از دانشگاه‌های کشور برای جبران کاستی‌های مالی راه ساده‌تری یعنی جذب دانشجوی پولی را در دستور کار قرار‌دادند؛ طرحی که نه تنها نتوانست منابع مالی مطمئنی را برای دانشگاه‌ها فراهم کند، بلکه هزینه‌هایشان را نیز افزایش داد و ضربات سنگینی نیز به ساختار علمی کشور زد.
با شرایط پیش آمده در سال آینده نیز دانشگاه‌های کشور به ناچار راهکارهای ساده‌ای مثل جذب دانشجوی پولی، کاهش حجم فعالیت‌های پژوهشی، عدم تجهیز آزمایشگاه‌ها به امکانات پیشرفته، کاهش امکانات رفاهی دانشجویان و... را در دستور کار قرار خواهند داد و با این فرایندها نباید از این دانشگاه‌ها انتظار رقابت با دانشگاه‌های رو به صعود جهان را داشت.