* فریده شریفی
بحث مسافرکش‌های پلاک شهرستانی در شهر تهران این روزها داغ شده است و اعتراض مردم و رانندگان تاکسی را به همراه داشته است.
عده‌ای از روستاها و شهرهای مختلف به امید آینده‌ای روشن‌تر راهی پایتخت می‌شوند و بدون توجه به قوانین و مقررات خاص حمل و نقل مسافر در سطح شهر اقدام به مسافرکشی بی‌ضابطه و بی‌قانون می‌کنند!
احترام به مسافر و توجه به شأن و منزلت و حقوق مسافران، دقت در امنیت و آرامش مسافر، رعایت نرخ قانونی کرایه متناسب با مسیر از سوی این رانندگان غالبا نادیده گرفته می‌شود و به دلیل عدم نظارت کافی و دقیق پلیس راهنمایی و رانندگی و نیروی انتظامی آزادانه در سطح شهر تردد می‌کنند.
افزایش موج بیکاری در سال‌های اخیر موجب شده که عده‌ای برای کسب درآمد روستا و شهر خود را رها کرده و با خرید خودرو که احتمالا از فروش زمین‌های کشاورزی به این کار مبادرت کرده‌اند به تهران بیایند و مشکلات زیادی برای سیستم حمل و نقل شهری به وجود آورند.
شغلی برای بیکار نبودن
امروزه مسافرکشی با پلاک شهرستان مشکلات زیادی برای سیستم پیچیده حمل و نقل تهران به وجود آورده و این مسافرکش‌ها با ایجاد دردسرهایی برای ناوگان حمل و نقل و همچنین برای مسافران به شکلی نامأنوس وضعیت اقتصادی را نیز تحت تاثیر قرار داده‌اند.
مسافرکشی با ماشین شخصی شغلی است که بسیاری از جوانان جویای کار به آن روی آورده‌اند و وقتی علت انتخاب این شغل را از آنان جویا می‌شویم می‌گویند مسافرکشی برای بیکار نبودن و لقمه حلال به دست آوردن است. اما این لقمه حلال به چه قیمتی و تحت چه شرایطی به دست می‌آید؟!
نزدیکی‌های میدان فاطمی یک پراید سیاه رنگ جلوی پایم توقف می‌کند. به بهانه گفت‌وگو با راننده آن سوار پراید می‌شوم و از او می‌پرسم چرا این شغل را انتخاب کرده است؟
«محمدرضا» چند ماهی است که سربازی‌اش را به پایان رسانده و به گفته خودش فعلا قصد ادامه تحصیل هم ندارد چرا که پدرش بازنشسته آموزش و پرورش است و مادرش نیز خانه‌دار است و با وجود دو خواهر و یک برادر درآمد زیادی برای ادامه تحصیل ندارند و ترجیح می‌دهد که کمک حال خانواده‌اش باشد و به وضعیت اقتصادی خانواده کمک کند.
وی می‌گوید: «اوایل از این کار خوشم نمی‌آمد و ترجیح می‌دادم که به شغل‌های دیگری روی بیاورم اما بعد از اینکه خدمت سربازی‌ام به اتمام رسید و به سراغ بازار کار رفتم دیدم تنها شغلی که در این شرایط می‌توانم انتخاب کنم مسافرکشی است به همین دلیل ماشین پدرم را گرفتم و شروع به کار کردم.»
محمدرضا که با سرعت زیاد رانندگی می‌کند و پا را تقریبا از روی گاز برنمی‌دارد در پاسخ به این سوال که چقدر امنیت مسافران برای شما ارزش دارد و با این سرعت فکر نمی‌کنی مسافران را به هراس و نگرانی می‌اندازی می‌گوید: «خانم خیالتون راحت باشد نمی‌گذارم کوچک‌ترین خطری برای شما به وجود بیاید اما در این خیابان‌های شلوغ و پرترافیک تهران اگر زمانی خیابان خلوت شد ترجیح می‌دهم گاز بدهم و زمان‌هایی که در ترافیک هستم را جبران کنم.»
هرچند که توجیه او برای سرعت زیاد را نپذیرفتم اما چون سوالات دیگری هم از او دارم ترجیح می‌دهم من نیز از کنار پاسخ‌های او به سرعت بگذرم. برای همین از او سوال می‌کنم چرا به تهران آمدی و در شهر خودت نماندی؟
وی می‌گوید: «همان‌طور که قبلا گفتم در شهر من کار نیست و اکثر دوستان من بیکارند به همین دلیل به تهران آمدم تا با مسافرکشی درآمدی کسب کنم!»
«معصومه طاهریانپور» کارشناس مسائل اجتماعی درباره روی آوردن جوانان به مشاغل کاذب می‌گوید: «متاسفانه معضل بیکاری در کشور یکی از مهم‌ترین آفات اداره کشور است و در وضعیت اقتصادی کشور بسیار تاثیرگذار است چرا که بسیاری از جوانان با استعداد و فرهیخته کشور به جای کارهای تولیدی به شغل‌های موقت، فصلی و کاذب روی می‌آورند که چندان تاثیری بر پیشرفت اقتصادی کشور ندارد.»
وی اضافه می‌کند: «در برخی از شهرها بحران بیکاری به 60 درصد هم رسیده و همین مسئله موجب شده که جوانان جویای کار به سمت پایتخت یا شهرهای بزرگ روانه شوند و به مشاغلی مانند دستفروشی یا مسافرکشی روی بیاورند.»
به گفته این کارشناس، مطابق آمارهای ارائه شده نرخ بیکاری جوانان تحصیلکرده از 35 درصد هم گذشته است و سه میلیون و 203 هزار نفر از جمعیت فعال کشور شغلی ندارند و متاسفانه هر ساله بر تعداد بیکاران افزوده می‌شود.
وی درباره علت بیکاری جوانان نیز می‌گوید: «از آنجا که رشته‌های دانشگاهی ارتباطی با بازار کار ندارند و هر ساله تعداد زیادی فارغ‌التحصیل وارد جامعه می‌شوند که شغل مناسب با رشته خود پیدا نمی‌کنند روز به روز تعداد بیکاران افزایش می‌یابد، چرا که این افراد تحصیلکرده ترجیح می‌دهند بیکار بمانند تا به شغل‌هایی روی بیاورند که متناسب با رشته تحصیلی‌شان نیست.»
این کارشناس اجتماعی همچنین می‌گوید: «البته عده‌ای از جوانان هم هستند که ترجیح می‌دهند به هر شغلی ازجمله مسافرکشی یا دستفروشی روی بیاورند تا لقمه نانی دربیاورند و محتاج کسی نباشند که این مسئله تبعات زیادی دارد ازجمله اینکه صرف به دست آوردن درآمد به هر شکلی وبا هر هزینه‌ای مذموم و ناپسند است و باید مشاغلی را انتخاب کرد که سلامت و امنیت جامعه را درپی داشته باشد و خطری برای شهروندان به وجود نیاورد و از همه مهم‌تر اینکه سلامت روانی خود شخص تامین شود و از خدمت یا شغلی که انتخاب کرده رضایت داشته باشد. در چنین شرایطی است که استعدادها شکوفا می‌شوند و باعث رشد و بالندگی کشور می‌شوند.»
جریمه کردن
 مسافرکش‌های شخصی
ترافیک تهران روزبه‌روز قفل‌تر می‌شود و ازدحام مسافرکش‌های شخصی در کنار تاکسی‌ها و اتومبیل‌های شخصی بیداد می‌کند. اگر پشتوانه قانونی برای جریمه کردن مسافرکش‌های شخصی وجود نداشته باشد و سازمان‌های ذی‌ربط ازجمله سازمان تاکسیرانی شهرداری تهران با همکاری پلیس راهور و سایر دستگاه‌های متولی به اعمال قانون نسبت به این خودروها نپردازد تهران عملا فلج خواهد شد.
به گفته سردار محمدرضا مهماندار رئیس پلیس راهور تهران بزرگ مالکان خودروهای پلاک شهرستان اگر در تهران اقدام به مسافرکشی کنند ضمن اعمال قانون، خودروی آنان جریمه خواهد شد.
وی توقف گسترده خودروهای پلاک‌شهرستان در محلات مختلف شهر تهران به خصوص معابر و میادین پرتردد را یکی از عوامل ایجاد گره‌های ترافیکی برشمرد و گفت، جابه‌جایی مسافر بااستفاده از این خودروها غیرمجاز است و ماموران پلیس راهور موظف به برخورد قانونی با رانندگان این خودروها هستند.
چندی پیش پلیس راهور برای مسافرکش‌های شخصی در تهران جریمه 40هزار تومانی درنظر گرفت که برای بار اول جریمه ریالی و برای بار دوم توقیف خودرو به مدت سه روز درنظر گرفته شد اما به رغم این جرایم و اعمال قانون باز هم شاهد تردد مسافرکش‌های شخصی آن هم به تعداد فراوان در سطح شهر تهران هستیم.
یک راننده تاکسی که در مسیرهای مختلف کار می‌کند در این باره می‌گوید: «مسافرکش‌های شخصی امنیت شغلی رانندگان تاکسی را ازبین برده‌اند و کار و کاسبی ما را حسابی کساد کرده‌اند.»
وی اضافه کرد: «وقتی در خیابان مسافری می‌بینیم که می‌خواهیم او را سوار کنیم متوجه می‌شویم که جلوتر از ما چندتا مسافرکش شخصی با پلاک شخصی مسافر را سوار می‌کنند و ما مجبور می‌شویم خالی مسیر زیادی را طی کنیم و مسافری پیدا نکنیم!»
این راننده تاکسی همچنین می‌گوید: «این مسافرکش‌ها نه عوارضی به شهرداری و تاکسیرانی پرداخت می‌کنند و به عناوین مختلف طرح ترافیک را دور زده و در مناطق مختلف اقدام به جابه‌جا کردن مسافران می‌کنند به همین دلیل درآمدشان از ما بیشتر شده وهمین مسئله موجب شده که همدیگر را تشویق نمایند و از شهرها به سمت تهران روانه شوند.»
وی به مسئله امنیت مسافران هم اشاره می‌کند و می‌گوید: «متاسفانه برخی از مواقع خبرهای ناخوشایندی از رفتارهای خطرناک برخی از سارقین درپوشش مسافرکش‌های شخصی با مسافران به گوش می‌رسد که بسیار ناراحت‌کننده است. مثلا سرقت اموال مسافران، تلاش برای ربودن دختران و زنان و ... اما باز هم می‌بینیم که مسافران سوار این مسافرکش‌های شهرستانی می‌شوند و نسبت به این مسائل اهمیت نمی‌دهند!»
زنگ خطر برای مسئولان
طی چند سال گذشته حضور خودروهای پلاک شهرستانی در پایتخت بر سیستم حمل‌ونقل و فعالیت تاکسی‌های تهران اثرات مخرب زیادی داشته است و این موضوع باید زنگ‌ خطری برای مسئولان باشد.
برخی از سارقان در پوشش مسافرکش‌های شخصی با توجه به عدم آشنایی مسافران به محیط اطراف با پیش کشیدن مسئله شلوغی خیابان‌ها و انتخاب یک راه میان‌بر و خلوت مسافران را به مناطق خلوت می‌کشانند و به زور و تهدید وسایل آنها را به سرقت می‌برند.
گروهی دیگر از سارقان در پوشش مسافر با تعارف برخی مواد خوراکی خواب‌آور به مسافران آنها را بیهوش کرده و اقدام به سرقت اموال آنان می‌کنند.
هرچند این زورگیری یا سرقت و اعمال خلافکارانه را به همه رانندگان مسافرکش‌های شخصی نمی‌توان عمومیت داد و همه آنها را به یک چشم نگاه کرد اما برخی از مجرمان و سارقان برای رسیدن به اهداف شوم خود از پوشش مسافرکش استفاده می‌کنند و بدین ترتیب امنیت جامعه را خدشه‌دار می‌نمایند.
معصومه طاهریانپور کارشناس مسائل اجتماعی دراین باره می‌گوید: «مردم باید از سوار شدن به خودروهای شخصی عبوری جدا خودداری نمایند تا امنیت جامعه آسیب نبیند و زمینه برای گسترش جرم و جنایت فراهم نشود.»
وی اضافه می‌کند: «همین چند وقت پیش خبری در رسانه‌ها پخش شد مبنی بر اینکه یک فرد معتاد و خلافکار یک خودروی شخصی را سرقت می‌کند و درقالب مسافرکش تعدادی از دختران و زنان را مورد آزار و اذیت قرار می‌دهد.
این فرد که سابقه چند بار زندان شدن را نیز دارد دستگیر می‌شود و به جرایم خود اعتراف می‌کند اما تکلیف آسیب‌های جدی که به امنیت جامعه وارد کرده است چه می‌شود؟»
 به گفته این کارشناس، اگر کنترل ونظارت جدی و قاطعی بر مسئله مسافرکشی با خودروهای شخصی یا پلاک شهرستانی ازسوی مقامات و مسئولان ذی‌ربط صورت گیرد در جامعه شاهد چنین حوادث اسفناکی نخواهیم بود.
به هرحال آنهایی که از این راه به کسب درآمد می‌پردازند و به قول خود لقمه نان حلالی برای خانواده‌هایشان به دست می‌آورند بدون کوچکترین قانون و نظارتی در رقابت با راننده‌های تاکسی برنده‌اند و آنهایی هم که به دنبال نیات شیطانی هستند هم آزادانه به فعالیت‌های خود مشغول هستند.
مسئولان فقط به مردم می‌گویند سوار خودروهای شخصی نشوید اما واقعا چاره کار همین است؟! این مسئله یعنی توپ را به زمین مردم انداختن و این درحالی است که زنگ‌های خطر برای مسئولین باید به صدا درآید و آنها به فکر راهکار و چاره‌ اساسی برای معضل مسافرکشی در تهران باشند.
لازم به ذکر است در بخش نخست این گزارش گفت‌و گویی داشتیم با آقای مازیار حسینی که سمت کنونی ایشان معاون سابق حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران صحیح می‌باشد.