سرویس اقتصادی-
یک سال از صدور فرمان رهبر انقلاب برای «شکستن ارزش و آقایی دلار» می‌گذرد ولی ظاهرا به جای تأکید مسئولان کشورمان بر انجام این دستور، دیگر کشورها اصرار بیشتری برای حذف دلار از مبادلات خود دارند.
آخرین روزهای بهمن ‌ماه 92 رهبر معظم انقلاب پس از مدت‌ها هشدار و انذار نسبت به حساسیت وضعیت اقتصادی ایران و جهان، در متن ابلاغیه سیاست‌های اقتصاد مقاومتی از واژه‌ای استفاده کردند که یک زنگ خطر جدی برای اهل اندیشه محسوب می‌شد. ایشان با تأکید بر اینکه دشمن یك «جنگ اقتصادی تمام عیار» به ما تحمیل کرده، میدان مبارزه جدیدی تعریف کردند. کلیدواژه «جنگ اقتصادی» بعدها نیز در سخنان ایشان تکرار شد تا اینکه 28 شهریور‌ماه 95 در دیدار فرماندهان سپاه با رهبر انقلاب، ایشان یک وعده و فرمان تاریخی عنوان کردند که «اگر مسئولان و مردم بتوانند اقتصاد مقاومتی را به معنای واقعی محقق و کشور را از «جادوی مالی و پولی دشمن» خلاص کنند و «ارزش و آقایی دلار» را در زندگی اقتصادی بشکنند، کشورهای دیگر را نیز نجات داده‌اند و برای آنها الگو خواهند شد.»
رهبر انقلاب این هشدارها را در دیدار با «فرماندهان سپاه» وبا استفاده از تعابیری همچون «شکستن» و «خلاصی» بیان فرمودند، اقدامی که از یک سو نشان دهنده اهمیت این موضوع در چارچوب «جنگ اقتصادی» است و از سوی دیگر یادآورد کلمات نورانی امام راحل بزرگوارمان است که پس از حصر آبادان توسط دشمن بعثی، فرمان دادند: «حصر آبادان باید شکسته شود».
سخنان رهبر انقلاب درباره ضرورت شکستن سلطه دلار حتی مرزهای جغرافیایی را هم در نوردید و شور و امیدی در دل اندیشمندان جهان اسلام پدیدار کرد تا آنجا که «شیخ عمران نزار حسین»، یکی از متفکران معاصر، سال گذشته به ایران آمد و در گفت‌وگو با کیهان تأکید کرد که «جهان در یک زندان گوانتاناموی مالی گرفتار شده» و « فقط ایران می‌تواند جهان را از سروری دلار رهایی بخشد».
علاوه بر این با توجه به اینکه تمرکز تحریم غربی‌ها علیه کشورمان در سال‌های اخیر به سمت حوزه‌های پولی و مالی رفته است و چرخه مبادلات دلاری موسوم به یو-ترن (U-Turn)، هسته مرکزی اعمال این تحریم‌ها به شمار می‌رود، لذا اهمیت اقدامات فوری در این حوزه دوچندان شده است.
یک سال فرصت
اکنون حدود چهار سال از اعلام جنگ اقتصادی و یک سال از فرمان تاریخی «خلاصی» از جادوی مالی و پولی دشمن با «شکستن» ارزش و آقایی دلار می‌گذرد و زمان مناسبی برای بررسی عملکرد دولت در این حوزه است.
هر چند رهایی نهایی از جادوی پولی و مالی دشمن از طریق اجتهاد در مفهوم پول و طراحی نهادهای مورد نیاز آن در چارچوب اندیشه‌های انقلاب اسلامی صورت می‌گیرد، اما فعلا یکی از ابزارهای ساده و ابتدایی در دسترس دولت برای رهایی از سلطه دلار استفاده از پیمان‌های پولی دو و چندجانبه است.
هر چند بانک مرکزی مدعی است «سیاست کنونی بر تسهیل معاملات تجاری با ارزهای محلی و پیمان ارزی متمرکز قرار گرفته است» اما گزارش‌های موجود از «اصرار سؤال‌برانگیز بانک مرکزی بر عدم اجرای پیمان‌های دو جانبه پولی» حکایت دارد.
بر اساس این بررسی‌ها، مسئولان بانک مرکزی در برابر این سؤال که «چرا پیمان‌های پولی را اجرا نمی‌کنید؟» اغلب پاسخ می‌دهند که ما حاضریم، اما کشورهای دیگر به دلیل شرایط تحریمی ما، حاضر نیستند با ما پیمان پولی داشته باشند. این در حالی است که کشورهای دیگر با اصرار به ایران پیشنهاد می‌کنند در مبادلات خود از پیمان پولی استفاده کنند، اما با بی‌توجهی بانک مرکزی کشورمان مواجه می‌شوند. به عنوان مثال، روسای جمهور کشورهای روسیه و ترکیه تاکنون چندین بار به ایران پیشنهاد داده‌اند که در مبادلات خود با ایران، از پول ملی طرفین استفاده شود.
فرصت‌ها در این حوزه بسیار است. به عنوان نمونه، با توجه به افزایش ۹۰ درصدی صادرات ایران به آفریقای جنوبی، انعقاد پیمان پولی و تجارت دوجانبه میان دو کشور ضروری به نظر می‌رسد.
از سوی دیگر اگر دولت برای رفع مسئله بانکی خود، به سراغ کشورهایی می‌رفت که بیشترین تعاملات اقتصادی با آنها را دارد و با آنها پیمان پولی دوجانبه امضا و اجرا می‌کرد، دیگر نیازی به جلب نظر بانک‌های اروپایی و FATF و آمریکا نداشت.
خیز بلند روس‌ها و چینی‌ها
با این حال خبرها حاکی از آن است که کشورهای دیگر مدت هاست به سمت انعقاد پیمان‌های پولی رفته و فرایند حذف دلار را در پیش گرفته‌اند.
رئیس‌جمهور روسیه به تازگی به مقامات دولتی این کشور دستور داده استفاده از دلار در بنادر دریایی این کشور را کنار گذاشته و روبل را به ارز غالب تبدیل کنند. به گزارش فارس به نقل از راشاتودی، ولادیمیر پوتین با صدور فرمان اجرایی، به مقامات دولتی این کشور اعلام کرده تا با اعمال قوانین لازم، استفاده از دلار در بنادر دریایی روسیه را پایان داده و به جای آن از روبل استفاده شود.با توجه به اینکه برخی شرکت‌های روس حاضر در بنادر بر اساس قراردادهای خود مجبور بر مبادله بر اساس دلار هستند،‌ دولت روسیه به آنها برای تغییر ارز مبادله‌ای خود یک دوره زمانی اختصاص داده به طوری که این فرمان باید سال جدید میلادی اجرایی شود.علاوه بر مسکو، پکن هم به تازگی طرحی را ارائه کرده است که به موجب آن این کشور در قراردادهای نفتی با هم پیمانان خود دلار را کنار گذاشته و قراردادهایی با آنها منعقد می‌کند که مبنای ارزی پرداخت آنها یوان و طلا است.
با توجه روی آوردن کشور‌هایی مانند چین و روسیه به حذف دلار و تلاش برای اعتبار بخشیدن به ارز کشورشان، یکی از مهم‌ترین رویکرد‌های ایران در حال حاضر باید توجه به پیمان‌های پولی دوجانبه و چند جانبه برای رهایی از سیطره و آقایی دلار و آسیب‌های احتمالی آن (که در اوج تحریم‌ها دامنگیر کشور شد) باشد؛ موضوعی که در این زمینه اراده چندانی از سوی مسئولان مشاهده نمی‌شود.