عَن عَبدِاللهِ بنِ میمون عن الصادقِ جعفرِ بنِ محمدٍ (علیهماالسلام) عن ابیهِ عن آبائِهِ (علیهم‌السلام) قالْ قالَ رسولُ الله(ص) : مَنْ سَلَكَ طَرِيقاً يَطْلُبُ فِيهِ عِلْماً سَلَكَ اَللَّهُ بِهِ طَرِيقاً إِلَى‏ اَلْجَنَّهًِْ وَ إِنَّ اَلْمَلاَئِكَهًْ لَتَضَعُ أَجْنِحَتَهَا لِطَالِبِ اَلْعِلْمِ رِضًا بِهِ وَ إِنَّهُ يَسْتَغْفِرُ لِطَالِبِ اَلْعِلْمِ مَنْ فِي اَلسَّمَاءِ وَ مَنْ فِي اَلْأَرْضِ حَتَّى اَلْحُوتِ فِي اَلْبَحْرِ وَ فَضْلُ اَلْعَالِمِ عَلَى اَلْعَابِدِ كَفَضْلِ اَلْقَمَرِ عَلَى سَائِرِ اَلنُّجُومِ‏ لَيْلَهًَْ اَلْبَدْرِ وَ إِنَّ اَلْعُلَمَاءَ وَرَثَهًْ اَلْأَنْبِيَاءِ إِنَّ اَلْأَنْبِيَاءَ لَمْ يُوَرِّثُوا دِينَاراً وَ لاَ دِرْهَماً وَ لَكِنْ وَرَّثُوا اَلْعِلْمَ فَمَنْ أَخَذَ مِنْهُ أَخَذَ بِحَظٍّ وَافِرٍ(1)
امام جعفر صادق(ع) روايت كرده‏ كه رسول خدا(ص) فرمود: هر كه در راهى رود كه در رفتن آن، علمى را طلب كند، خدا او را در راهى به سوى بهشت درآورد. و بدرستى كه فرشتگان از براى طالب علم از روى رضا و خشنودى به آن بال‏هاى خويش را بر زمين می‌گسترند و هر كه در آسمان و هر كه و هر چه در زمين است، طلب آمرزش مى‏نمايند از براى طالب علم؛ حتى ماهى در دريا. و فضيلت عالم بر عابد، چون فضيلت ماه است بر ساير ستارگان در شب چهارده. و بدرستى كه علما وارثان پيغمبرانند و پيغمبران، دينار و درهمى را به ارث نگذاشته‌اند، بلکه علم را به ارث گذاشته‌اند. پس هر كه از آن فرا گيرد، بهره تمامى را فرا گرفته است.
***
[رسول مکرم اسلام فرمود:]: هر کس راهی را بپیماید برای اینکه علمی را فرا بگیرد، خدای متعال او را در راهی قرار می‌دهد به سوی بهشت، وَ إِنَّ اَلْمَلاَئِکَهًْ لَتَضَعُ أَجْنِحَتَهَا لِطَالِبِ اَلْعِلْمِ رِضًا بِهِ ، از بس [ملائک] از او خشنودند، بال‌هایشان را در زیر او فرش می‌کنند،
وَ إِنَّهُ لَیَسْتَغْفِرُ لِطَالِبِ اَلْعِلْمِ مَنْ فِی اَلسَّمَاءِ وَ مَنْ فِی اَلْأَرْضِ حَتَّى اَلْحُوتِ فِی اَلْبَحْرِ، [براى طالب علم هر که در آسمان و در زمین است آمرزش خواهد تا برسد به ماهیان دریا] که حالا اینها را بایستی بیشتر دقت کرد. خیلی نکات گاهی در این هست که حالا ماهی دریا چه خصوصیتی دارد که دعا کند. اینها یک دقت‌هایی، یک ظرافت‌هایی درآن هست که ما بعضی‌ها را ملتفت نمی‌شویم. انسان با برخورد با معارف دنیایی گاهی به یک نکته‌ای برخورد می‌کند که می‌فهمد اینی که اینجا مثلاً کلمه‌ حوت را آورده‌اند این به خاطر این نکته است؛ که حالا فعلاً دست ما خالی است.
وَ فَضْلُ اَلْعَالِمِ عَلَى اَلْعَابِدِ کَفَضْلِ اَلْقَمَرِ عَلَى سَائِرِ اَلنُّجُومِ‌ لَیْلَهًَْ اَلْبَدْرِ ،آن شبی که ماه با ستاره فرق دارد -که ستاره کمکی نمی‌کند و نوری نمی‌دهد اما ماه نور می‌دهد- آن کی است؟ آن شب‌های بدر است؛ شب‌های ماه تمام است. فضل عالِم بر عابد این‌جور است؛ [یعنی عالم] مثل ماه تمام در شب‌های بدر [است] که نور می‌دهد و به دیگران کمک می‌کند و راه را روشن می‌کند. عالم این‌جوری است. ببینید تشبیه، تشبیه روشنِ زیبایی است.
وَ إِنَّ اَلْعُلَمَاءَ وَرَثهًُْ اَلْأَنْبِیَاءِ وَ إِنَّ اَلْأَنْبِیَاءَ لَمْ یُوَرِّثُوا دِینَاراً وَ لاَ دِرْهَماً ،[علما که وارثان انبیا هستند] پول و ملک و زمین و سرمایه برای ورّاث خودشان نگذاشته‌اند، وَ لَکِنْ وَرَّثُوا اَلْعِلْمَ ،[بلکه] علم [به ارث] گذاشته‌اند،
این همان قرینه‌ای است که نشان می‌دهد مراد از علم، معارف الهی است
فَمَنْ أَخَذَ مِنْهُ أَخَذَ بِحَظٍّ وَافِرٍ ، [و هر که از آن برگرفت بهره‌ فراوانى برد].
--------------
۱) الامالی شیخ صدوق، ص۱۱۶
* شرح حدیث در ابتدای درس خارج، 30/2/94
* پايگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار رهبر معظم انقلاب